Οι στατίνες αποτελούν μία από τις πλέον διαδεδομένες κατηγορίες καρδιολογικών φαρμάκων. Ο ρόλος τους είναι να μειώσουν τα επίπεδα της βλαβερής LDL χοληστερόλης και κατ’ επέκταση να θωρακίσουν την καρδιά από επεισόδια όπως το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό. Η διατροφή ενός ατόμου που λαμβάνει το φάρμακο αυτό θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, η σύσταση της οποία προσφέρει αναρίθμητα καρδιοπροστατευτικά οφέλη. Εκτός όμως από τη ζάχαρη, τα λιπαρά και τις περιττές θερμίδες ένα τρόφιμο που πρέπει να αποφεύγεται με τη λήψη στατινών είναι το γκρέιπφρουτ.
Πώς το γκρέιπφρουτ αλληλεπιδρά με τις στατίνες;
Αποτελεί την πλέον αποδεδειγμένη αλληλεπίδραση μεταξύ ενός τροφίμου και ενός φαρμάκου. Για να κατανοήσει κανείς καλύτερα τη σχέση θα πρέπει να ξέρει πως κάθε φάρμακο, αφού αξιοποιηθεί από το σώμα, απομακρύνεται μέσα από μία ‘πρωτεΐνη- φίλτρο’ που βρίσκεται στο συκώτι. Η πρωτεΐνη αυτή ονομάζεται ένζυμο CYP3A4. Το γκρέιπφρουτ με τη σειρά του περιέχει φυσικές δραστικές ουσίες, με το όνομα φουμαροκουμαρίνες, οι οποίες εμποδίζουν την ‘πρωτεΐνη- φίλτρο’ να αποβάλει τα υπολείμματα του φαρμάκου. Αποτέλεσμα είναι η υψηλή συγκέντρωση στατινών στον οργανισμό και η συσσωρευμένη δράση τους. Στις παρενέργειες της συγκεκριμένης κατηγορίας φαρμάκων συγκαταλέγονται οι έντονοι μυϊκοί πόνοι και σοβαρότερες μυϊκές παθήσεις, όπως η ραβδομυόλυση. Ο φόβος λοιπόν των ειδικών είναι πως το γκρέιπ φρουτ εντείνει τις παρενέργειες των στατινών.
Πόσα γκρέιπφρουτ μπορείτε να φάτε;
Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πως η αντένδειξη η οποία μελετάμε δεν αναφέρεται σε όλα τα είδη στατινών, παρά μόνο σε εκείνα που αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσω του ενζύμου CYP3A4. Σε αυτά ανήκουν οι ατορβαστατίνη, η λοβαστατίνη και η συμβαστατίνη. Τελευταίες αναλύσεις έχουν δείξει πως 1 ποτήρι χυμού γκρέιπφρουτ ημερησίως αυξάνει τη συγκέντρωση των στατινών στο αίμα κατά 4 φορές. Το ΄φαινόμενο΄ αυτό φαίνεται πως έχει σχεδόν μηδενική επίπτωση στην αύξηση των περιστατικών ραβδομυόλυσης, αλλά διόλου αμελητέα επίδραση στη θετική μείωση της χοληστερόλης. Μάλιστα υπολογίζεται πως η κατανάλωση ενός ποτηριού γκρέιπφρουτ ενδέχεται να ρίξει την LDL χοληστερόλης ακόμα και κατά 11% περισσότερο από το αναμενόμενο. Καθώς η επιστήμη εξελίσσεται, οι ειδικοί είναι πλέον σε θέση να διευκρινίσουν πως η σχέση γκρέιπ φρουτ και στατινών δεν είναι ολέθρια! Ένα γκρέιπφρουτ μία στο τόσο σε καμία περίπτωση δεν θα θέσει σε κίνδυνο την υγεία σας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η κατανάλωση πολλών μερίδων του φρούτου αυτού κάθε ημέρα θεωρείται ασφαλής. Άλλα φρούτα που περιέχουν τις ουσίες του γκρέιπφρουτ φουμαροκουμαρίνες, σε πολύ χαμηλή όμως συγκέντρωση, είναι το ρόδι και το σέλερι. Τα τελευταία δεν παρουσιάζουν καμία αντένδειξη στις στατίνες.
Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τροφών και φαρμάκων είναι πολύ σημαντικές για την υγεία. Μην αμελήσετε να ενημερωθείτε από το γιατρό σας για τη διατροφή που είναι καλό να ακολουθήσετε ξεκινώντας μία φαρμακευτική αγωγή.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
Lee JW, Morris JK, Wald NJ. Grapefruit Juice and Statins. Am J Med. 2016 Jan;129(1):26-9.
