Ανησυχητικά είναι τα ποσοστά μελανωματικού και μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος. Σύμφωνα με το Skin Cancer Foundation, περισσότεροι από 5.400 άνθρωποι παγκοσμίως πεθαίνουν από μη μελανωματικό καρκίνο του δέρματος κάθε μήνα, ενώ υπολογίζεται πως τα περιστατικά μελανώματος που θα διαγνωσθούν το 2024 θα είναι αυξημένα κατά 7,3%.
Μελάνωμα, βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Το μελάνωμα είναι η πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος λόγω της ικανότητας μετάστασης σε άλλα σημεία του σώματος, με πιθανές σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και τη ζωή του ασθενούς. Η έκθεση στον ήλιο είναι σημαντικός παράγοντας για την εμφάνιση και την εξέλιξή του. Το ίδιο ισχύει για το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, τις δύο βασικές μορφές μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος. Οι μορφές αυτές είναι λιγότερο επικίνδυνες από το μελάνωμα, ωστόσο μπορούν να προκαλέσουν σημαντική κακοήθεια.
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου του δέρματος, η οποία επηρεάζει τα κύτταρα στη βασική στιβάδα. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος καρκίνου του δέρματος και σε αντίθεση με το βασικοκυτταρικό έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνει μεταστάσεις σε άλλους ιστούς και όργανα, αν και αυτό είναι σχετικά σπάνιο. Και οι δύο μορφές αναπτύσσονται συνήθως σε περιοχές του σώματος που είναι εκτεθειμένες στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, ο λαιμός και τα χέρια.
Ποσοστό 20-30% των μελανωμάτων αναπτύσσονται μέσα σε σπίλους (ελιές) που υπάρχουν ήδη στο δέρμα, όμως τις περισσότερες φορές το μελάνωμα εμφανίζεται σε “καθαρό” δέρμα με τη μορφή νεοεμφανιζόμενων σκουρόχρωμων σπίλων. Αυτού του είδους τα μελανώματα συχνά είναι πιο επιθετικά και έχουν χειρότερη έκβαση, σύμφωνα με μια μελέτη που παρουσιάστηκε σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας.
Σπίλοι και κίνδυνος μελανώματος
Δίκαια, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος: οι ελιές στο δέρμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος; Η σχέση μεταξύ σπίλων και μελανώματος δεν είναι τόσο απλή. Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι με πολλές ελιές στο δέρμα τους πρέπει να ελέγχονται συχνά από τον δερματολόγο.
Ο αριθμός των σπίλων στο δέρμα – συνήθως πάνω από 50 – αποτελεί έναν τρόπο εντοπισμού των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα. Η ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων στο δέρμα ή σπίλων με ασυνήθιστα χαρακτηριστικά, όπως το μέγεθός τους να είναι μεγαλύτερο από έξι χιλιοστά και να έχουν ασαφή όρια, είναι ένας άλλος κοινός παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση μελανώματος. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν στοιχεία ότι άτομα με μικρότερο αριθμό σπίλων στο δέρμα τους μπορεί να είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη πιο επικίνδυνων μορφών μελανώματος.
Συνεπώς, αν κάποιος παρατηρήσει στο σώμα του πολλές ελιές πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση. Όμως ακόμη κι εκείνοι που δεν έχουν σπίλους, αλλά έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα ή παθαίνουν εύκολα εγκαύματα από τον ήλιο ή έχουν οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, πρέπει να γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε υψηλότερο από τον μέσο βαθμό κινδύνου εμφάνισης μελανώματος.
Συστηματική παρακολούθηση από δερματολόγο και αυτόματη ολόσωμη χαρτογράφηση σπίλων
Η ολοκληρωμένη και συστηματική παρακολούθηση των σπίλων του δέρματος από εξειδικευμένο δερματολόγο αποτελεί τον ιδανικότερο τρόπο πρόληψης του δερματικού καρκίνου. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της εξάπλωσης και την έγκαιρη θεραπεία του.
Η αυτόματη ολόσωμη χαρτογράφηση σπίλων με το σύστημα IQ Total Body Scanner Mapping είναι απαραίτητη εξέταση για την πρόληψη του δερματικού καρκίνου. Το σύστημα ενσωματώνει Τεχνητή Νοημοσύνη για την αλάνθαστη εκτίμηση πιθανής κακοήθειας σπίλων και άλλων δερματικών βλαβών. Σε συνδυασμό με την ψηφιακή δερματοσκόπηση, εντοπίζει όλους τους νέους σπίλους και τις πιθανές αλλαγές στους υπάρχοντες σπίλους, αναλύει με ακρίβεια τη δομή τους και αποτυπώνει ψηφιακά όλα τα ευρήματα στην επιφάνεια του δέρματος σε φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης. Έτσι, ο δερματολόγος εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένα σημεία, αξιολογεί τις βλάβες, κάνει σωστή διάγνωση και προτείνει την κατάλληλη θεραπεία. Οι ψηφιακές φωτογραφίες και τα αποτελέσματα της αυτόματης ολόσωμης χαρτογράφησης σπίλων αποθηκεύονται σε βάση δεδομένων για τη διατήρηση ιστορικού και για μελλοντικές συγκρίσεις από επανεξετάσεις.
Όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως ηλικίας, θα πρέπει να κάνουν την προληπτική εξέταση κάθε 6 ή 12 μήνες, ανάλογα με το αν ανήκουν ή όχι σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει ζωές.
Dr. Τζερμιάς Χριστόφορος, MD, FAAD, FASLMS
Δερματολόγος Εξειδικευμένος στην Οξφόρδη
Συνιδρυτής της European Society for LASERs and Energy Based Devices (ESLD)
Επιστημονικός Διευθυντής IQ SKIN CLINICS