Διαβήτης, “Ένας τυφλοπόντικας που σκάβει μέσα μας”

26-12-2016

Συνέντευξη με το Γιώργο Δημητριάδη Καθηγητή Παθολογίας και διευθυντή της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής- Μονάδας Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών- Π.Γ.Ν.Α “Αττικόν” 

 

Γιατί υπάρχει έκρηξη του Διαβήτη τα τελευταία χρόνια;

Ο διαβήτης είναι μια παγκόσμια επιδημία με δραματικές διαστάσεις, αφού σε λίγα χρόνια θα ξεπεράσει τα 450 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν και άλλοι τόσοι άνθρωποι που δυστυχώς είναι αδιάγνωστοι. Η νόσος φτάνει σε τέτοια επίπεδα που οι επιπτώσεις  τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε οικονομικά μεγέθη θα είναι δυσθεώρητες και δυσβάσταχτες για τα συστήματα υγείας των χωρών. Η έκρηξη του διαβήτη, βαδίζει χέρι χέρι με την έκρηξη της παχυσαρκίας και με του σύχρονου τρόπου ζωής. Αυτό δείχνουν όλες οι μετρήσεις  και για αυτό  μπορούμε να πούμε, ότι κινδυνεύουν κυρίως αυτοί που είναι, ή τείνουν να γίνουν παχύσαρκοι.

Δηλαδή όλοι οι παχύσαρκοι είναι εν δυνάμει ασθενείς;

Υπάρχουν παχύσαρκοι που οι  εξετάσεις τους είναι άριστες. Οι παχύσαρκοι που θα αναπτύξουν διαβήτη, είναι κυρίως αυτοί που φέρουν συγκεκριμένα γονίδια. Για αυτό το οικογενειακό περιβάλλον έχει σημασία. Εάν ο πατέρας ή η  μητέρα έχει διαβήτη, τα γονίδια τα έχει πάρει και το παιδί. Εάν γίνει παχύσαρκο και δεν ασκείται, θα αναπτύξει διαβήτη.  Αυτό που έχει σημασία, είναι να προλάβουμε την ασθένεια πριν εκδηλωθεί, γιατί μετά είναι δύσκολο και δαπανηρό.

Πως μπορούμε να προλάβουμε όσο γίνεται εγκαίρως, την εκδήλωση του διαβήτη;

Μπορούμε να προλάβουμε το διαβήτη, κάνοντας ειδικές εξετάσεις σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Να ξεκαθαρίσουμε όμως το εξής: Για να ανακαλύψεις το διαβήτη δεν αρκεί να μετρήσεις απλώς το «σάκχαρο νηστείας» που μετράμε στο μικροβιολόγο συνήθως στις 8 το πρωί . Θα μετρήσουμε βέβαια τη γλυκόζη, αλλά η γλυκόζη για πολλούς ανθρώπους που πάνε να αναπτύξουν διαβήτη μπορεί να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Θα φύγει ο ασθενής από το γιατρό, αλλά ο διαβήτης θα σκάβει το λαγούμι του σαν τυφλοπόντικας από κάτω  και θα  γυρίσει ο άνθρωπος  μετά από 5 χρόνια στο γιατρό και θα έχει πρόβλημα στα μάτια…

Στο διαβήτη αυξάνεται πρώτα η μεταγευματικη γλυκόζη και τελευταία η γλυκόζη νηστείας.  Δυστυχώς, πολύ λίγοι άνθρωποι όμως  πάνε να υποβληθούν σε εξετάσεις μέτρησης μεταγευματικής γλυκόζης, όπως θα έπρεπε για να διαπιστωθεί ο κρυμμένος διαβήτης.

Ποια είναι η διαδικασία αυτής της εξέτασης;

 Όταν θέλουμε να δούμε τη λειτουργία και την αντοχή ενός συστήματος,  πρέπει να το κουράσουμε, όπως συμβαίνει με το τεστ κόπωσης. Προσοχή όμως, γιατί πρέπει να κουράσεις το σύστημα με ένα συγκεκριμένο ερέθισμα  και μια συγκεκριμένη διαδικασία και όχι να κάτσεις σπίτι σου και να φας δυο μακαρονάδες και ένα κανταΐφι  για να πας μετά να κάνεις καμπύλη σακχάρου. Για να γίνει σωστά η εξέταση ο ασθενής πρέπει να πιει 75 γραμμάρια γλυκόζης με νερό. Μετά γίνονται λήψεις αίματος κάθε μισή ώρα για δύο ή τρεις ώρες. Προηγουμένως  βέβαια πρέπει να έχει μετρηθεί και η ινσουλίνη στο σάκχαρο νηστείας. Αν στο χρόνο μηδέν το σάκχαρο είναι κάτω από 100, τότε λέμε ότι είναι φυσιολογικό. Εάν είναι 100 με 126 τότε λέμε ότι έχει μία διαταραχή της γλυκόζης αλλά όχι διαβήτη. Εάν έχει πάνω από 126-7 τότε έχει διαβήτη και δε χρειάζεται να κάνεις καμπύλη.

Καμπύλη γίνεται σε αυτούς που έχουν σάκχαρο νηστείας μέχρι 126. Εάν αυτό είναι μέχρι 140 η καμπύλη είναι φυσιολογική. Από 140 μέχρι 200 έχουμε τον προδιαβήτη, πάνω από 200 είναι διαβήτης τύπου 2. Μπορεί λοιπόν ένας ασθενής να έχει 90 σάκχαρο νηστείας και 140 στην καμπύλη. Αυτός είναι διαβητικός.

Τι διαφορά έχει  ο διαβήτης τύπου 1 από το διαβήτη τύπου 2;

Ο διαβήτης που συνδέεται με την παχυσαρκία είναι ο διαβήτης τύπου 2. Σε συχνότητα καλύπτει το 90% των περιστατικών διαβήτη.

Ο τύπος 1 είναι αυτοάνοσο νόσημα και οφείλεται όπως όλα τα αυτοάνοσα, στο μηχανισμό που μπορεί για κάποιους λόγους να ενεργοποιηθεί σε κάποια φάση στη ζωή μας με αποτέλεσμα να αρχίσουν να δημιουργούνται αντισώματα που στρέφονται εναντίον του ίδιου μας του οργανισμού.  Στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1, καταστρέφονται τα β κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη. Το γιατί γίνεται αυτό, δεν είναι ακόμη γνωστό. Αυτός ο διαβήτης  δεν είναι κληρονομικός, κληρονομική όμως είναι η προδιάθεση να αναπτύξει κάποιος διαβήτη. Μόνο όταν συμπληρωθεί το παζλ όλων των οργανικών και γονιδιακών παραγόντων τότε θα εκδηλωθεί ο διαβήτης και θα είναι θορυβώδης.  Αυτομάτως έχουμε την εμφάνιση αυτών που λέμε στο διαβήτη,  τα τρία Π όπως αναφέρονται, δηλαδή,” Πολυδιψία, Πολυουρία, πολυφαγία”. Και κάτι ακόμη, αυτό όμως ξεκινάει από Α. Είναι η “Απώλεια βάρους”. Η ινσουλίνη είναι αναβολική ορμόνη και όταν λείπει λιώνουν οι ιστοί και κυρίως ο μυϊκός τότε αυτό “μεταφράζεται” σε απώλεια κιλών. Εάν ο ασθενής σε αυτή τη φάση δεν πάει εγκαίρως στο γιατρό, πέφτει σε κώμα, τον πάνε στο νοσοκομείο και εκεί αποκαλύπτεται ο διαβήτης. Αυτός είναι ο θορυβώδης διαβήτης τύπου 1.

Μία ίωση λοιπόν μπορεί να πυροδοτήσει την εκδήλωση ενός διαβήτη…

Εφόσον υπάρχει αυτός ο αυτόανοσος μηχανισμός, υπάρχει ένα υπέδαφος προκειμένου τα αντισώματα να καταστρέψουν τα β κύτταρα της ινσουλίνης. Σκεφθείτε λοιπόν τον οργανισμό σα μια πυριτιδαποθήκη. Κάποιος όμως πρέπει να  ανάψει το φυτίλι για να γίνει το μπαμ. Το φυτίλι το ανάβουν οι ιώσεις που παθαίνουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας και έχουν ως αποτέλεσμα να  μπαίνει στον οργανισμό μας κάποιος ιός. Αυτόν τον ιό, προσπαθούν να καταπολεμήσουν τα αντισώματα του οργανισμού μας, αλλά επειδή αυτός ο ιός μπορεί να έχει και πρωτεΐνη που μοιάζει με αυτή των β κυττάρων, τα αντισώματα μπερδεύονται και στρέφονται εναντίον και του ιού αλλά και κατά του ίδιου του οργανισμού.

Αυτό λειτουργεί αθροιστικά σε κάθε ίωση που μπορεί να πάθει κάποιος. Δηλαδή, κάθε φορά έχουμε απώλεια ενός μικρού ποσοστό των κυττάρων Β . Αυτό το ποσοστό αυξάνεται κάθε φορά που προσβαλλόμαστε από έναν ιό και όταν πια έχουν μείνει ελάχιστα ή καθόλου Κύτταρα Β τότε εκδηλώνεται ο διαβήτης τύπου 1.

Αυτό μπορεί να προβλεφθεί;

Δε μπορείς να το προβλέψεις, πρώτον γιατί εδώ δεν έχεις ομάδες υψηλού κινδύνου και δε μπορείς να ελέγξεις προληπτικά όλο τον πλανήτη. Έπειτα μιλάμε για έναν αυτόανοσο μηχανισμό, στον οποίο τουλάχιστον σήμερα αδυνατούμε να επέμβουμε.

Ποια είναι τα συμπτώματα στον Διαβήτη τύπου 2;

Καταρχάς είναι ύπουλα. Το σάκχαρο δε βγαίνει στις μετρήσεις αυξημένο στο αίμα,  ενώ τα Β Κύτταρα φορτσάρουν και δίνουν παραπάνω ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να καλύπτουν την υπεργλυκαιμία και να μην έίναι  αυξημένη ούτε η γλυκόζη. Αυτό όμως “προχωράει” και κάποια στιγμή εντοπίζεται στις εξετάσεις του σακχάρου νηστείας. Άρα για πολλά χρόνια δεν έχεις συμπτώματα και δε ξέρεις ότι έχεις τη νόσο. Τα Β κύτταρα  καταστρέφονται σιγά σιγά και τότε ανεβαίνει το σάκχαρο, πρώτα το μεταγευματικό και στη συνέχεια και το “νηστείας”. Έτσι αρχικά συχνά, εμφανίζονται διάφορες λοιμώξεις, ουρολοιμώξεις, βαλανοπροστίτδα στους άντρες και λοιμώξεις γεννητικών οργάνων στις γυναίκες. Ακόμη και κάποια σπυράκια μερικές φορές, μπορεί να είναι ένδειξη διαβήτη. Επίσης η ζαλάδα και το θάμπωμα στην όραση, είναι που κάνουν πολλούς ασθενείς, να πηγαίνουν στο γιατρό. Πολλές φορές δυστυχώς, το διαβήτη τον καταλαβαίνεις από τις επιπλοκές του. Έχει πάει ασθενής στο Ωνάσειο για να βάλει μπαλονάκι και του λένε έχεις διαβήτη!  Άλλες ένδειξεις που πρέπει να μας βάλουν σε υποψίες, είναι και οι μεταγευματικές υπογλυκαιμίες αλλά και η υπέρταση.

Αυτό που πρέπει να υπογραμμίσουμε, είναι ότι ο διαβήτης συνδέεται με το σύχρονο τρόπο ζωής είναι μία μορφή διαταραχής της συμπεριφοράς. Εάν ως κοινωνία εστιάζαμε στην πρόληψη του διαβήτη και όχι στη θεραπεία του, θα είχαμε πολλαπλά οφέλη, κυρίως μάλιστα οικονομικά αφού η νόσος αποτελεί ένα μεγάλο φορτίο για όλα τα συστήματα υγείας. 

 Πόσους καταγεγραμμένους ασθενείς έχετε στο Διαβητολογικό Κέντρο που λειτουργεί στο «Αττικόν»

Το Διαβητολογικό Κέντρο ανήκει στην Β’ Προπαιδευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΒΠΠΚ) στο Π.Γ.Ν.Α «Αττικόν». Έχει καταγεγραμμένους περισσότερους από 15.000 ασθενείς με όλους τους τύπους σακχαρώδη διαβήτη και είναι στελεχωμένο με 6 ιατρούς παθολόγους εξειδικευμένους στον σακχαρώδη διαβήτη, 2 νοσηλεύτριες και 1 τεχνολόγο ενώ, όσον αφορά θέματα διατροφής, υποστηρίζεται από το Τμήμα Διατροφής του Νοσοκομείου.

Εξωτερικά ιατρεία πραγματοποιούνται καθημερινά 2-3 ανά ημέρα και παρακολουθούνται περισσότεροι από 300 ασθενείς ανά μήνα. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιείται εκπαίδευση στους διαβητικούς ασθενείς αναφορικά με την τεχνική λήψης της ενέσιμης αγωγής τους, καθώς και την τεχνική χρήσης των συσκευών μέτρησης της γλυκόζης. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Αγγειοχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου, λειτουργεί εξωτερικό ιατρείο διαβητικού ποδιού 2 φορές την εβδομάδα.

Το Διαβητολογικό Κέντρο της Β’ΠΠΚ, έχει επίσης να επιδείξει σημαντικό ερευνητικό έργο σε επίπεδο βασικής και κλινικής έρευνας με δημοσιεύσεις σε ξενόγλωσσα περιοδικά υψηλού επιπέδου και ανακοινώσεις σε μεγάλα διεθνή διαβητολογικά συνέδρια.


Βάννα Κεκάτου