Της Αλεξίας Σβώλου

Ο διαβήτης εξελίσσεται στην πιο απειλητική και τη πιο ύπουλη παγκόσμια επιδημία του 21 του αιώνα. Κατά τους ειδικούς αυτός αποτελεί την πραγματική πανδημία που πρέπει να φοβάται η ανθρωπότητα. Τα στατιστικά στοιχεία το επιβεβαιώνουν: Ο διαβήτης ευθύνεται κάθε χρόνο για την απώλεια εκατομμυρίων ζωών (οι θάνατοι οφείλοται στις επιπλοκές του διαβήτη με πρώτα στην λίστα τα εμφράγματα του μυοκαρδίου), ενώ το κόστος των διαβητικών ασθενών είναι υπέρογκο για τα εθνικά συστήματα υγείας κάθε χώρας. Στο φάκελο που ακολουθεί ενημερωθείτε για τον διαβήτη από το Α στο Ω ώστε να προστατευτείτε από την σύγχρονη διαβητική μάστιγα.

Διάγνωση του διαβήτη

Ένα άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη αν το σάκχαρο νηστείας στο αίμα είναι πάνω από 126 mg/dl ή αν σε τυχαία μέτρηση, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας βρεθεί σάκχαρο πάνω από 200 mg/dl και η ένδειξη αυτή συνοδεύεται από συμπτώματα.

Και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να γίνει επιβεβαίωση της διάγνωσης του διαβήτη με μια δεύτερη εξέταση. Μέθοδος αναφοράς πάντως παραμένει η καμπύλη σακχάρου, στην οποία χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης. Το σάκχαρο στο αίμα μετριέται δύο ώρες μετά την κατανάλωση της γλυκόζης. Φυσιολογικά το σάκχαρο πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl. Αν η τιμή είναι πάνω από 200 mg/dl, το άτομο χαρακτηρίζεται ως διαβητικό, ενώ σε όσους βρεθεί μία τιμή μεταξύ 140 mg/dl και 200 mg/dl (παθολογική ανοχή στη γλυκόζη) πρέπει να ελέγχονται συχνά, να ξεκινήσουν αμέσως προσπάθεια απώλειας βάρους και να ασκούνται.

Tσεκ-απ για διαβήτη

Κάθε ενήλικας, άνω των 45 ετών, πρέπει να κάνει εξετάσεις για διαβήτη. Οι εξετάσεις αυτές γίνονται με έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Αν αυτό είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια (70-100mg/dl), θα πρέπει να επαναλάβει την εξέταση μετά από 1-3 χρόνια. Ωστόσο, όσοι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, κάνουν καθιστική ζωή, έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με διαβήτη, έχουν υπέρταση (πάνω από 140 mmHg συστολική και πάνω από 90 mmHg διαστολική πίεση), έχουν τη λεγόμενη καλή χοληστερόλη κάτω από 35 mg/dl ή τριγλυκερίδια πάνω από 250mg/dl, πρέπει να ξεκινήσουν τον έλεγχο για τον διαβήτη από μικρότερες ηλικίες. Το ίδιο ισχύει για τις γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή γέννησαν παιδί με βάρος πάνω από 4,5 κιλά.

Τα συμπτώματα του διαβήτη

Ο διαβήτης έχει χαρακτηριστεί ύπουλη νόσος καθώς τα πρώτα χρόνια μπορεί να δρα «κρυφά» χωρίς δηλαδή να εκδηλώνει συμπτώματα. Όταν τα συμπτώματα του διαβήτη αρχίσουν να κάνουν την εμφάνισή τους μπορεί να είναι αργά. Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα του διαβήτη είναι η πολυουρία, η πολυδιψία και η απότομη απώλεια βάρους. Δυστυχώς, τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα είναι ήδη πολύ υψηλά (συνήθως ≥ 200 mg/dl), δηλαδή η νόσος του διαβήτη είναι ήδη εγκατεστημένη.

Ο διαβήτης και οι τύποι διαβήτη

Ο διαβήτης σαν νόσος χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία, δηλαδή από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Το σάκχαρο στο αίμα ανεβαίνει εξαιτίας της απουσίας ή της μειωμένης δραστικότητας της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη, η οποία παράγεται στο πάγκρεας και είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.

Υπάρχουν δύο τύπου διαβήτη: Ο διαβήτης τύπου 1, στον οποίο δεν υπάρχει καθόλου ινσουλίνη, λόγω καταστροφής των κυττάρων (β-κύτταρα στο πάγκρεας) που την παράγουν. Συνήθως, εμφανίζεται σε νεαρή ηλικία. Ο διαβήτης τύπου 2, όπου υπάρχει μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης ή συνηθέστερα, η ινσουλίνη που υπάρχει δεν είναι αρκετή και δεν χρησιμοποιείται σωστά από τον οργανισμό. Τέλος υπάρχει και ο διαβήτης της κύησης που είναι αντιστρεπτός.

Ρύθμιση του διαβήτη

Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία έχει ορίσει ως ικανοποιητική ρύθμιση για τους διαβητικούς ασθενείς την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) κάτω του 7%. Η HbA1c μετρά τα μέσα επίπεδα σακχάρου αίματος τους τελευταίους 3 μήνες.

Ο διαβήτης σε αριθμούς

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ο διαβήτης αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές του σύγχρονου κόσμου. Το 2008 «μέτρησε» 246 εκατομμύρια διαβητικούς παγκοσμίως. Ο αριθμός των πασχόντων αυξάνεται κάθε χρόνο κατά επτά εκατομμύρια και εκτιμάται ότι μέχρι το 2030 θα φθάσει τα 370 εκατομμύρια, αν δεν γίνουν σημαντικές αλλαγές στο τρόπο ζωής. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Συνομοσπονδία για την καταπολέμηση του Διαβήτη, την τελευταία 20ετία έχει σημειωθεί ραγδαία αύξηση της συχνότητας της νόσου, με αποτέλεσμα σήμερα να πάσχουν από αυτήν 285.000.000 άνθρωποι, δηλαδή το 6,6% του πληθυσμού της γης, έναντι των 151.000.000 το 2000, ενώ μέχρι το 2030 υπολογίζεται ότι θα νοσούν 438.000.000 άνθρωποι. Τουλάχιστον το 50% όσων πάσχουν από διαβήτη κατά κύριο λόγο τύπου 2, δεν το γνωρίζουν και το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει σε μερικές χώρες ακόμα και το 80%!

Στη χώρα μας από σακχαρώδη διαβήτη πάσχει περίπου το 12% του γενικού πληθυσμού.Επίσης ο διαβήτης αποτελεί σε όλη την υφήλιο, ένα τεράστιο οικονομικό πρόβλημα, το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί, σαν μία παγκόσμια σοβαρή οικονομική απειλή.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Διαβητολογικής Συνομοσπονδίας από τον σακχαρώδη διαβήτη και τις επιπλοκές του η επιβάρυνση των ετήσιων προϋπολογισμών υγείας σε όλα τα κράτη της υφηλίου, είναι σήμερα, το λιγότερο 376 δισεκατομμύρια δολάρια και υπολογίζεται με την ίδια εξέλιξη, το 2030 να έχει ξεπεράσει τα 490 δισεκατομμύρια δολάρια.

Νέα όπλα για τον διαβήτη

Την τελευταία διετία κυκλοφόρησαν νέα φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως οι αναστολείς DPP-4 που λαμβάνονται από το στόμα και διαφυλάσσουν την έκκριση ινσουλίνης, χωρίς να αυξάνουν το σωματικό βάρος και ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα υπογλυκαιμικών επεισοδίων. Παρόμοιες θεραπευτικές ιδιότητες έχει και μια άλλη κατηγορία φαρμάκων, τα μιμητικά ανάλογα των ινκρετινών που όμως χορηγούνται σε ενέσιμη μορφή.

Μια από τις αναμενόμενες αφίξεις είναι ένας ευαισθητοποιητής ινσουλίνης, που ενισχύει την δράση της ινσουλίνης στο ήπαρ των ασθενών. Πρόκειται για τον πρώτο εκπρόσωπο μιας νέας κατηγορίας φαρμάκων που χορηγείται από το στόμα και βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο κλινικών μελετών. Επίσης, εντός της προσεχούς διετίας στην ιατρική φαρέτρα θα προστεθεί και άλλο ένα νέο καινοτόμο φάρμακο που με μία ένεση την εβδομάδα θα ωθεί τον οργανισμό του ασθενούς να εκκρίνει την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης.

Εκεί που γίνεται μεγάλη πρόοδος είναι στον τομέα του τεχνητού παγκρέατος. Ήδη έχει επιτευχθεί ένα μεγάλο μέρος του στόχου με το ταίριασμα αντλιών ινσουλίνης με αυτόματους καταγραφείς σακχάρου. Τέτοιου είδους συστήματα ήδη υπάρχουν αλλά προϋποθέτουν την παρέμβαση και τη συμμετοχή του ασθενούς στον καθορισμό της χορηγούμενης δόσης ινσουλίνης. Αυτό που μένει να γίνει είναι να συνδυαστεί η αντλία και ο μετρητής σακχάρου με σκεπτόμενα λογισμικά συστήματα, ώστε να εκκρίνεται αυτοματοποιημένα η απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης.

Επιπλοκές του διαβήτη

Ο διαβήτης συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων, κυρίως εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Επίσης προκαλεί σημαντικό αριθμό άλλων σοβαρών επιπλοκών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, οι μόνιμες βλάβες του αμφιβληστροειδούς του οφθαλμού και το διαβητικό πόδι, που οδηγεί σε έλκη και ακρωτηριασμούς.

Διαβητικό πόδι

Τα άτομα με διαβήτη είναι ανάγκη να γνωρίζουν πως το πόδι που δεν «πονά» δεν είναι αναγκαστικά και υγιές. Μπορεί να μην «αισθάνονται τον πόνο» διότι έχουν μια επιπλοκή που λέγεται νευροπάθεια. Επομένως είναι ανώφελο να περιμένουν την εμφάνιση συμπτωμάτων δηλαδή μουδιασμάτων, καψίματος, πόνου για να προσέξουν τι συμβαίνει με τα πόδια τους. Μόνο 50% του διαβητικού πληθυσμού έχει ανάλογα συμπτώματα. Στους υπόλοιπους η βλάβη γίνεται χωρίς να δώσει προειδοποιητικά σημεία. Με το διαβητικό πόδι καταργείται η προστατευτική αίσθηση του πόνου και τότε οι μικροτραυματισμοί δεν γίνονται αντιληπτοί. Δημιουργούνται πληγές στα πόδια που θεωρούνται σαν ένα στάδιο πριν τον ακρωτηριασμό.

Συσκευές υψηλής τεχνολογίας για την ρύθμιση του διαβήτη

Η ρύθμιση του διαβήτη γίνεται πλέον εύκολη υπόθεση για τους ασθενείς κάθε ηλικίας, χάρη στην αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας. Οι νέες συσκευές υψηλής τεχνολογίας, όπως οι επαναχρησιμοποιούμενες πένες ινσουλίνης που αποτελούν την τελευταία άφιξη στην φαρέτρα της αντιμετώπισης του διαβήτη αναβαθμίζουν αισθητά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Παράλληλα τους εξασφαλίζουν καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος των σοβαρών επιπλοκών στην καρδιά, τα νεφρά και τα μάτια, που εγκυμονεί η μη ικανοποιητική ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Σας παρουσιάζουμε τις έξι πιο χρήσιμες συσκευές υψηλής τεχνολογίας, που προορίζονται αποκλειστικά για τους διαβητικούς ασθενείς και απλοποιούν σε σημαντικό βαθμό την ρύθμιση των δύο χρόνιων νοσημάτων, του διαβήτη τύπου Ι (νεανικός διαβήτης) και του διαβήτη τύπου 2 (σακχαρώδης διαβήτης).

1. Επαναχρησιμοποιούμενη πένα ινσουλίνης ClikSTAR

Μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα η πιο εξελιγμένη μορφή πένας ινσουλίνης που είναι απαραίτητη στους τους διαβητικούς οι οποίοι υποβάλλονται σε ινσουλινοθεραπεία. Η νέα πένα ινσουλίνης ClikSTAR της εταιρίας sanofi-aventis διαφέρει με τις παλαιότερες πένες ινσουλίνης στο ότι είναι επαναχρησιμοποιούμενη. Η εξελιγμένη ιατρική συσκευή έλαβε πρόσφατα έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές της Ευρώπης και του Καναδά και αποτελεί ένα ακριβές, εύχρηστο και αξιόπιστο σύστημα χορήγησης ινσουλίνης. Η πένα ινσουλίνης ClikSTAR μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για την χορήγηση της 24ωρης διάρκειας δράσης ινσουλίνης glargine (Lantus) όσο και της ταχείας έναρξης δράσης ινσουλίνης glusiline (Apidra), καλύπτοντας έτσι όλο το φάσμα των διαβητικών ασθενών. Η πένα ινσουλίνης CliKSTAR σχεδιάστηκε με την βοήθεια 2.000 ασθενών και 500 γιατρών. Καθώς η αλλαγή φυσιγγίου είναι εύκολη και απαιτείται ελάχιστη πίεση για την ένεση, η πένα ινσουλίνης ClikSTAR μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξίσου εύκολα από μικρούς και μεγάλους διαβητικούς ασθενείς. Με την επαναχρησιμοποιούμενη πένα ινσουλίνης ClikSTAR της sanofi-aventis χορηγούνται δόσεις από 1 έως 80 μονάδες με κάθε ένεση, με διαβαθμίσεις της μίας μονάδας. Όπως τονίζει ο καθηγητής Alfred Penfornis, επικεφαλής της Υπηρεσίας Ενδοκρινολογίας και Διαβητολογίας στο Besancon: «Οι πένες ινσουλίνης σαν την πένα ClikSTAR είναι ανεκτίμητες για τους διαβητικούς ασθενείς καθώς τους παρέχουν μια ευκαιρία πρώιμης έναρξης της ινσουλινοθεραπείας, η οποία συμβάλλει σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο».

2. Πένα ινσουλίνης μίας χρήσης SoloSTAR

Εκτός από την αναμενόμενη νέα επαναχρησιμοποιούμενη πένα ινσουλίνης ClikSTAR, οι Έλληνες διαβητικοί ασθενείς έχουν ήδη στην διάθεσή τους την πένα ινσουλίνης μίας χρήσης SoloSTAR της εταιρίας sanofi-aventis. Η πένα ινσουλίνης SoloSTAR χρησιμοποιείται -όπως άλλωστε και η νέα πένα ClikSTAR- για την χορήγηση και των δύο μορφών ενέσιμης ινσουλίνης: Της ινσουλίνης glargine (Lantus), με 24ωρη διάρκεια δράσης και της ινσουλίνης glusiline (Apidra) με ταχεία έναρξη δράσης. H προηγμένη πένα μιας χρήσης της sanofi-aventis άλλαξε την ζωή των διαβητικών ασθενών, διευκολύνοντας σημαντικά την συμμόρφωσή τους. Παράλληλα, επέτρεψε τον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο του διαβήτη τύπου 1 και 2. Για τον έξυπνο και κομψό σχεδιασμό της αλλά και για την πολύπλοκη και εξελιγμένη τεχνολογία της σε ότι αφορά την χορήγηση της ινσουλίνης, η πένα ινσουλίνης SoloSTAR βραβεύτηκε με το βραβείο Kαλού Σχεδιασμού 2007 από το Μουσείο «Athenaeum» Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού του Σικάγου.

3. Αυτοκόλλητη αντλία ινσουλίνης OmniPod

Η αυτοκόλλητη αντλία ινσουλίνης OmniPod, της εταιρίας OmniPod τοποθετείται στην κοιλιά, την πλάτη ή το χέρι των διαβητικών ασθενών και κολλά στην επιδερμίδα όπως ένα patch. Το μέγεθός της είναι μικρότερο από την παλάμη ενός χεριού ενήλικα ενώ το πρακτικό της σχήμα θυμίζει «ποντίκι» υπολογιστή. Με την βοήθειά της χορηγείται η απαιτούμενη δόση ινσουλίνης στους διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι μπορούν να «φορούν» την αυτοκόλλητη αντλία 24 ώρες το 24ωρο, ακόμα και στο μπάνιο ή τον ύπνο. Για τον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο του διαβήτη η αυτοκόλλητη αντλία ινσουλίνης OmniPod διαθέτει ενσωματωμένο και μετρητή γλυκόζης. Η συσκευή δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα.

4. Τηλέφωνο GlucoPhone

Το τηλέφωνο GlucoPhone έχει λάβει έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και κυκλοφορεί στις ΗΠΑ. Είναι ο μοναδικός στην κατηγορία του μετρητής σακχάρου ενσωματωμένος σε κινητό τηλέφωνο και επιπλέον διαθέτει ειδικό λογισμικό ώστε να προσφέρει πρακτικό και εύκολο έλεγχο της γλυκόζης στους διαβητικούς ασθενείς. Επιπλέον μπορεί να στείλει προειδοποιητικό ή ενημερωτικό μήνυμα SMS και email στον γιατρό ή τον κηδεμόνα του διαβητικού ασθενή και γι αυτό είναι πολύ χρήσιμο για τους ανήλικους διαβητικούς ασθενείς, αφού επιτρέπει στους γονείς τους να τους ελέγχουν από μακριά. Χάρη σε μια πρόσθετη λειτουργία του τηλεφώνου GlucoPhone, οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα του διαβητικού ασθενή μπορούν να καταγραφούν σε ένα online ηλεκτρονικό σύστημα προσβάσιμο τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τον γιατρό του ή τον κηδεμόνα του. Έτσι δεν απαιτείται πλέον η καθημερινή καταγραφή των τιμών της γλυκόζης, προκειμένου να διαπιστωθεί και να διατηρηθεί ο γλυκαιμικός έλεγχος του διαβήτη.

5. Σύστημα ελέγχου γλυκόζης Seven Plus

Το ασύρματο σύστημα ελέγχου γλυκόζης Seven Plus της εταιρίας Dextcom παρακολουθεί σε 24ωρη βάση τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα των ασθενών με διαβήτη. Είναι τόσο μικρό ώστε να χωρά στην παλάμη του ασθενή και οι ενδείξεις για την συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα δίνονται στην οθόνη του ανά 5 λεπτά. Η συσκευή προσφέρει επίσης απεικόνιση των πρόσφατων διακυμάνσεων της γλυκόζης σε μορφή διαγράμματος και ειδοποιεί τον ασθενή αν η τιμή της γλυκόζης φτάσει σε επικίνδυνα χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα, ώστε να προσαρμόσει αναλόγως την αγωγή του. Δεν διατίθεται στην ελληνική αγορά.

6. Αυτοκόλλητη βαλβίδα i-port για ενέσεις ινσουλίνης

Η αυτοκόλλητη βαλβίδα i-port παρασκευάζεται από την εταιρία Patton Medical Devicse και χρησιμοποιείται για ανώδυνες ενέσεις ινσουλίνης. Στην όψη μοιάζει με μια μικρή διάφανη βεντούζα που τοποθετείται χαμηλά στην κοιλιά. Αποτελεί ένα μικρό, εύχρηστο και ανώδυνο σύστημα ενέσιμης χορήγησης ινσουλίνης για τους διαβητικούς που κάνουν ινσουλινοθεραπεία. Διαθέτει ενσωματωμένη μια λεπτή βελόνα και μια μικροσκοπική κάνουλα που διεισδύει στο δέρμα, δημιουργώντας ένα ανοιχτό «κανάλι» για την χορήγηση της ινσουλίνης. Έτσι οι διαβητικοί ασθενείς αποφεύγουν να τρυπηθούν με την βελόνα σε κάθε ένεση. Η βαλβίδα i-port μπορεί να χρησιμοποιηθεί για 75 ώρες, μετά την τοποθέτησή της και να χορηγήσει συνολικά 75 δόσεις ενέσιμης ινσουλίνης. Δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα