Ένα αυξανόμενο κύμα δυσμενών συνεπειών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ευημερία και την ασφάλεια των παιδιών παρατηρεί με ανησυχία η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ), η οποία προχώρησε στην έκδοση Νέας Δήλωσης “Για την προστασία των παιδιών από δυσμενείς επιπτώσεις των αλγορίθμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”.
Το κύριο μήνυμα της Δήλωσης είναι ότι το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού πρέπει να είναι πρωταρχικό μέλημα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Με αυτήν την πρωτοβουλία η ΕΕΒΤ καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση της ευημερίας των παιδιών. Πιο αναλυτικά, όπως αναφέρει στη Δήλωση:
Το αλγοριθμικά ενεργοποιημένο περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ευημερία και την ασφάλεια των παιδιών. Το δικαίωμά τους να είναι απαλλαγμένα από τη χειραγώγηση και την παραπληροφόρηση πρέπει να διασφαλίζεται στο έπακρο. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι τεχνολογίες αυτές, με την αξιοποίηση βασικών ευρημάτων της νευροεπιστήμης και της συμπεριφορικής επιστήμης, σχεδιάζονται σκόπιμα για να βελτιστοποιήσουν την προσοχή και τη συμμετοχή των χρηστών ως πρώτες ύλες που θα εμπορευματοποιηθούν και θα αποφέρουν έσοδα. Οι σχεδιαστικές αποφάσεις των πλατφορμών προκαλούν υπερβολική αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε προβληματικές και εθιστικές συμπεριφορές, και κινητροδοτούν ή ενισχύουν επιβλαβείς εμπειρίες για τα παιδιά.
Η αντιμετώπιση των προαναφερθέντων κινδύνων πρέπει να συνάδει με τις θεμελιώδεις ηθικές αρχές, με ιδιαίτερη έμφαση στην αρχή της μη βλάβης, καθώς και στη νομική αρχή της αναλογικότητας, όπου χρειάζεται. Η τελευταία συμπεριλαμβάνει τη στάθμιση μεταξύ της εμπορικής ελευθερίας και του δικαιώματος σε ασφαλές περιεχόμενο και έγκυρη πληροφόρηση.
Ωστόσο, όταν διακυβεύεται η προστασία ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των τελευταίων υπερισχύουν πάντα. Η απαίτηση για την προστασία των παιδιών από εθιστικό, παραπλανητικό, κακόβουλο, κακοποιητικό ή επιβλαβές περιεχόμενο είναι πάντα ύψιστης σημασίας και αδιαπραγμάτευτη. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος με πρακτικά μέτρα αποτελεί ηθικό καθήκον της σύγχρονης ψηφιακής κοινωνίας και απαιτείται να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Επιτροπή θεωρεί ότι η ευημερία των παιδιών πρέπει να ενισχυθεί με:
Ευαισθητοποίηση της οικογένειας και της κοινότητας μέσω προγραμμάτων γραμματισμού στα ψηφιακά μέσα και την πληροφορία, τα οποία προωθούν την κριτική σκέψη, υγιέστερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και ασφαλέστερη χρήση των κοινωνικών μέσων, καθώς και μέσω πολυμερών πρωτοβουλιών για τη δημιουργία ενός αποθετηρίου ρεαλιστικών σεναρίων για τους κινδύνους των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τα παιδιά, μαζί με καλές πρακτικές και προτάσεις.
Προώθηση της πρόσβασης σε εμπιστευτικές, μη-επικριτικές και οικονομικά προσιτές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπίσουν ζητήματα που προκύπτουν από την προβληματική χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας από τα παιδιά.
Εισαγωγή έξυπνων ρυθμίσεων στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, με την ενσωμάτωση των προσεγγίσεων «Safety by Design» και «Child Rights by Design».
Ενσωμάτωση των αρχών της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των επιχειρηματικών μοντέλων της τεχνολογικής βιομηχανίας, έτσι ώστε κάθε παιδί να έχει την ευκαιρία να ευδοκιμήσει στο διαδικτυακό περιβάλλον.
Υποστήριξη της πρωτοβουλίας Child Online Protection (COP) και της πρωτοβουλίας Kindly της UNICEF, καθώς και άλλων σχετικών εκστρατειών που αποσκοπούν στην προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο, χωρίς να δαιμονοποιούν το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Διεξαγωγή διεπιστημονικών ερευνών σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την ψυχική υγεία των παιδιών, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι εταιρείες τεχνολογίας μοιράζονται με ανεξάρτητους ερευνητές και το ευρύ κοινό δεδομένα σχετικά με τις επιπτώσεις των πλατφορμών στην ψυχική υγεία των παιδιών.
