Το τσάι προέρχεται από το φυτό Camelia Sinensis και τα τελευταία χρόνια έχει μελετηθεί εκτενώς για τις αντικαρκινικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, καρδιοπροστατευτικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητές του. Παρότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη τσαγιού, η ευεργετική για την υγεία του ανθρώπου δράση έχει παρατηρηθεί μόνο στο πράσινο τσάι γεγονός το οποίο οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητα του σε πολυφαινόλες. Οι πολυφαινόλες είναι ουσίες τις οποίες συναντούμε στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης και στις οποίες αποδίδεται ένα σύνολο από τα οφέλη των φρούτων και των λαχανικών, όπως είναι για παράδειγμα η ισχυρή αντιοξειδωτική τους δράση. Συγκεκριμένα οι πολυφαινόλες οι οποίες περιέχονται στα φύλλα και στο εκχύλισμα του τσαγιού είναι η επικατεχίνη, η επιγαλοκατεχίνη, η γαλλική επικατεχίνη και η γαλλική επιγαλοκατεχίνη. Η γαλλική επιγαλοκατεχίνη είναι ίσως η πιο μελετημένη «δραστική» ουσία του πράσινου τσαγιού.
Η επίδραση του πράσινου τσαγιού στις χρόνιες παθήσεις
Παθήσεις όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος και ο διαβήτης αποτελούν τις μάστιγες της εποχής μας. Το πράσινο τσάι κατέχοντας εξέχουσα θέση στην Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική, έχει μελετηθεί τα τελευταία χρόνια για τις πιθανές επιδράσεις του σε χρόνια νοσήματα:
- Ο καρκίνος, όπως και οι υπόλοιπες χρόνιες παθήσεις, είναι αποτέλεσμα αλλαγών που συμβαίνουν μέσα σε 10 εώς 40 χρόνια στο ανθρώπινο σώμα. Θα ήταν λοιπόν αφελές να θεωρήσει κανείς πως η κατανάλωση ενός ποτηριού πράσινου τσαγιού ημερησίως για 2 ή 3 χρόνια μπορεί να προλάβει ή να αντιμετωπίσει μία τέτοια κατάσταση. Έτσι και τα αποτελέσματα των επιστημονικών μελετών δεν μπορούν να καταλήξουν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα για την σχέση μεταξύ τσαγιού και διαφόρων μορφών καρκίνου.
- Οι περισσότερες μελέτες οι οποίες έχουν διερευνήσει την επίδραση του πράσινου τσαγιού στα νοσήματα της καρδιάς έχουν πραγματοποιηθεί στην Ιαπωνία, μία χώρα με ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες οι οποίες χαρακτηρίζονται από την χαμηλή πρόσληψη λιπαρών, την αυξημένη κατανάλωση θαλασσινών και την χρήση τουλάχιστον 5 ποτηριών πράσινου τσαγιού ημερησίως. Είναι λοιπόν δύσκολο να ξεχωρίσουμε εάν η μείωση της αρτηριακής πίεσης, αλλά και τα χαμηλά επίπεδα LDL και ολικής χοληστερίνης οφείλονται στο πράσινο τσάι αυτό καθ’ αυτό ή στον γενικότερο τρόπο ζωής και διατροφής.
- Σε ότι αφορά τον διαβήτη τύπου 2 τα αποτελέσματα των μελετών βρίσκονται σε αρκετά πρώιμο στάδιο, ενώ οι περισσότερες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σε ποντίκια. Άρα και πάλι δεν μπορούμε να εξάγουμε κάποιο ασφαλές συμπέρασμα.
Μπορεί το πράσινο τσάι να βοηθήσει στον έλεγχο του βάρους;
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη η κατανάλωση ροφήματος το οποίο περιείχε εκχυλίσματα πράσινου τσαγιού, καφεΐνη και ασβέστιο οδήγησε σε αύξηση του μεταβολισμού κατά 4,6%, ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο. Εάν και οι μελέτες για την συσχέτιση μεταξύ πράσινου τσαγιού και παχυσαρκίας βρίσκονται στο ξεκίνημά τους, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Το πράσινο τσάι φαίνεται να επιδρά στους μηχανισμούς της λιπόλυσης, της όρεξης και του μεταβολισμού εν γένει. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει πάντα να δίνεται στην ποσότητα του τσαγιού που χρειάζεται να καταναλωθεί προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή απώλεια βάρους.
Για τον έλεγχο του βάρους το πράσινο τσάι μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών. Με πολύ απλά λόγια όταν το μυαλό μας μας λέει πως πεινάει, ενώ το στομάχι μας είναι χορτάτο, μπορούμε να αντικαταστήσουμε το μηχανικό τσιμπολόγημα με ένα ποτήρι πράσινο τσάι, ζεστό ή κρύο. Επιπλέον, το πράσινο τσάι μπορεί να πάρει τη θέση αναψυκτικών τύπου κόλα, ή άλλων ροφημάτων πλούσιων σε ζάχαρη.
Η αντιοξειδωτική δράση του πράσινου τσαγιού
Ίσως μία από τις λίγες αποδεδειγμένες ιδιότητες του πράσινου τσαγιού είναι η αντιοξειδωτική δράση της πολυφαινόλης επιγαλοκατεχίνης. Κατά την διάρκεια διαφόρων διεργασιών στο σώμα μας, αλλά και λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, παράγονται «μόρια» οξυγόνου, τα οποία μπορεί να βλάψουν τα κύτταρά μας. Ο ρόλος αντιοξειδωτικών συστατικών, όπως το τσάι, είναι να δεσμεύσουν τα μόρια του οξυγόνου και με τον τρόπο αυτό να εμποδίσουν την καταστροφή των κυττάρων μας. Το τσάι επίσης φαίνεται να διατηρεί και τα αποθέματα άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών στον οργανισμό μας, όπως οι βιταμίνες C και Ε.
Υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέχω όταν πίνω πράσινο τσάι;
Τα συστατικά του πράσινου τσαγιού μειώνουν σημαντικά την απορρόφηση του σιδήρου. Ως εκ τούτου πρέπει να αποφεύγεται η ταυτόχρονη πρόσληψη πράσινου τσαγιού μαζί με συμπληρώματα σιδήρου τα οποία λαμβάνουν συνήθως άτομα με αναιμία και γυναίκες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού. Επίσης, η περιεκτικότητα του πράσινου τσαγιού σε καφεΐνη οδηγεί σε σύσταση για μειωμένη πρόσληψη από άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις ή ευαίσθητα στην καφεΐνη. Τέλος έχει παρατηρηθεί πως το πράσινο τσάι αυξάνει την ποσότητα του μετάλλου αλουμινίου που συγκρατεί το σώμα μας, φαινόμενο το οποίο οδηγείς σε νευρολογικές διαταραχές ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια.
Σε περίπτωση ασθενείας, εγκυμοσύνης ή θηλασμού θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν καταναλώσετε μεγάλες ποσότητες πράσινου τσαγιού, ή αντίστοιχων συμπληρωμάτων διατροφής.
Συμπερασματικά η περιστασιακή κατανάλωση ενός ποτηριού πράσινου τσαγιού, ή ακόμη και η καθημερινή κατανάλωση 2 ή 3 ποτηριών, στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου δεν είναι παρά ωφέλιμες για τον οργανισμό. Η προληπτική και θεραπευτική δράση της επιγαλοκατεχίνης δεν είναι ακόμη επιστημονικώς τεκμηριωμένη και χρειάζεται περεταίρω διερεύνηση από την ερευνητική κοινότητα προκειμένου να δοθούν ειδικότερες συμβουλές προς τους καταναλωτές.
Ήβη Παπαϊωάννου
Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Yang CS, Chen G, Wu Q. Recent Scientific Studies of a Traditional Chinese Medicine, Tea, on Prevention of Chronic Diseases. J Tradit Complement Med. 2014 Jan;4(1):17-23. Review.
2. Khalesi S, Sun J, Buys N, Jamshidi A, Nikbakht-Nasrabadi E, Khosravi-Boroujeni H.Green tea catechins and blood pressure: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Eur J Nutr. 2014 May 27.
3. Chacko SM, Thambi PT, Kuttan R, Nishigaki I. Beneficial effects of green tea: a literature review. Chin Med. 2010 Apr 6;5:13.
