Όλοι γνωρίζουμε πως η πίτσα και τα chips παχαίνουν. Πως τα γλυκά και τα αναψυκτικά εκτοξεύουν το βάρος μας στα ύψη. Κι όμως το παράδοξο είναι πως συνεχίζουμε να τα καταναλώνουμε. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Μήπως γιατί ελπίζουμε πως μία ημέρα θα ξυπνήσουμε και η σοκολάτα θα έχει χαρίσει όλες της τις θερμίδες στο μπρόκολο; Η απάντηση δεν κρύβεται σε ένα μαγικό, αλλά στη χημεία του μυαλού μας.
Γιατί οι πρώτες μνήμες είναι καθοριστικές: Το μυαλό μας διαθέτει ένα εξαιρετικό σύστημα αρχειοθέτησης. Έτσι το συναίσθημα της ανυπέρβλητης ευχαρίστησης που αισθανθήκατε την πρώτη φορά που φάγατε παγωτό είναι καλά αποθηκευμένο στον εγκέφαλό σας και ανασύρεστε όποτε εσείς βλέπετε ή καταναλώνετε το αγαπημένο σας φαγητό.
Γιατί είμαστε άνθρωποι και έχουμε συναισθήματα: Σύμφωνα με Ολλανδούς ερευνητές η κατανάλωση ανθυγιεινών snacks συνδέεται άμεσα με συναισθήματα και καταστάσεις. Μία κοινωνική περίσταση, η κοινωνική πίεση, η ανάγκη για ενέργεια, η προσωπική ανταμοιβή, η ευκαιριακή κατανάλωση και η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων αποτελούν τους 6 πιο συχνούς λόγους για επιλογή παχυντικών snacks.
Γιατί το σάλιο είναι η αρχή των πάντων: Η πολύπλοκη διαδικασία πέψης της τροφής ξεκινάει από τη πρώτη στιγμή που θα μπει μία μπουκιά στο στόμα. To σάλιο περιέχει ένζυμα τα οποία πραγματοποιούν την πρώτη διάσπαση των υδατανθράκων και των λιπών της τροφής. Η έκκριση του σάλιου επηρεάζεται σημαντικά από το είδος της τροφής. Έτσι η σοκολάτα, το βούτυρο, η μαγιονέζα και άλλα προϊόντα με ‘κρεμώδη υφή’ (γαλακτοματοποιητές) προκαλούν αυξημένη έκκριση σάλιου, το οποίο με τη σειρά του φαίνεται να ενεργοποιεί μηχανισμούς ευχαρίστησης στο μυαλό.
H κατανάλωση ‘απαγορευμένων’ & λιγότερο υγιεινών γευμάτων ενεργοποιεί συγκεκριμένα κέντρα στον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, τμήμα το οποίο αξιολογεί την σημασία ενός ερεθίσματος και οδηγεί ή όχι στην ακαταμάχητη επιθυμία για ένα φαγητό.
Είναι καλό να γνωρίζετε πως δεν μπορείτε να αντισταθείτε σε λιγότερο υγιεινά γεύματα, όχι επειδή δεν έχετε αυτοέλεγχο, αλλά γιατί τα παιχνίδια του μυαλού είναι συχνά πιο δυνατά από τη θέλησή σας. Τι μπορείτε να κάνετε για να ξεγελάσετε το μυαλό σας:
- Ακολουθήστε ένα πρόγραμμα ‘αποτοξίνωσης’ από τη δική σας κακή συνήθεια για περίπου 6 μήνες. Μελέτες έχουν δείξει πως μετά το πέρας του χρονικού αυτού διαστήματος τα αγαπημένα σας chips δεν θα φαίνονται πλέον τόσο ελκυστικά όσο παλαιότερα. Θα έχετε δηλαδή ξεχάσει τη γεύση τους!
- Φροντίζετε να έχετε πάντα μαζί σας μία εναλλακτική υγιεινή επιλογή που σας αρέσει. Για παράδειγμα εάν πάτε στο party ενός φίλου ετοιμάστε εσείς ένα θρεπτικό snack με sticks λαχανικών και hummus. Εάν δείτε ταινία στο σπίτι ενός φίλου πηγαίνετε εσείς τα δικά σας σπιτικά popcorn. Έχετε πάντα στο σπίτι λίγη μαύρη σοκολάτα, που θα σας φτιάξει τη διάθεση στις δύσκολες στιγμές.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. D. W. Tang, L. K. Fellows, A. Dagher. Behavioral and Neural Valuation of Foods Is Driven by Implicit Knowledge of Caloric Content. Psychological Science, 2014.
2. Verhoeven AA1, Adriaanse MA2, de Vet E3, Fennis BM4, de Ridder DT2. It’s my party and I eat if I want to. Reasons for unhealthy snacking. Appetite. 2015 Jan;84:20-7. doi: 10.1016/j.appet.2014.09.013. Epub 2014 Sep 23.
