Η νόσος: Τα άτομα τα οποία πάσχουν από τη νόσο Alzheimer’s εμφανίζουν στον εγκέφαλό τους αυξημένες συγκεντρώσεις μίας ομάδας πρωτεϊνών (αμυλοειδείς- β, Αβ). Σταδιακά οι πρωτεΐνες αυτές σχηματίζουν πλάκες σε τμήματα του εγκεφάλου, παρεμποδίζοντας τη φυσιολογική του λειτουργία, αλλά και τη μεταφορά χημικών σημάτων από και προς ολόκληρο το σώμα.
Το πρόβλημα: Σήμερα η νόσος αφορά περίπου 24 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με 4.6 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ανά έτος. Καθώς η ηλικία του πληθυσμού της γης αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, προβλέπεται πως ο αριθμός των ασθενών με Alzheimer’s θα διπλασιάζεται κάθε χρόνο, αγγίζοντας τα 80 εκατομμύρια το 2040. Χωρίς να υπάρχει σαφής αιτία για την πάθηση, έχει παρατηρηθεί πως το χαμηλό επίπεδο μόρφωσης, το γονίδιο APOE-ε4 (APOE απολιποπρωτεΐνη ε4), η υπέρταση, η χοληστερίνη, ο διαβήτης και η παχυσαρκία αποτελούν όλα παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Alzheimer’s.
Η διατροφή & τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα: Παρότι η πρόοδος της επιστήμης για την πρόληψη ή θεραπεία του Alzheimer’s είναι θα λέγαμε αρκετά αργή, οι επιστήμονες βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση τρόπων για να μειώσουν τη συσσώρευση των Αβ πρωτεϊνών στο εγκέφαλο των ασθενών. Μία από τις μη φαρμακευτικές μεθόδους που συχνά μελετούν είναι η διατροφή. Μέχρι τώρα γνωρίζουμε πως η Μεσογειακή διατροφή, αλλά και η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) η οποία δίνει έμφαση στη χαμηλή κατανάλωση αλατιού, στα φρούτα και στα λαχανικά, δρουν προστατευτικά επιβραδύνοντας τις διανοητικές επιπλοκές. Οι διατροφικές συνήθειες οι οποίες συσχετίζονται με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή προόδου της νόσου είναι οι εξής:
- Η διατήρηση του βάρους εντός φυσιολογικών επιπέδων.
- Η αυξημένη κατανάλωση αντιοξειδωτικών συστατικών, από φρούτα & λαχανικά.
- Η επάρκεια ορισμένων βιταμινών & ιχνοστοιχείων (C, B, E, σιδήρου και ψευδαργύρου).
- Η αυξημένη κατανάλωση καλών λιπαρών, και ιδιαιτέρως ωμέγα 3 λιπαρών από ψάρια.
- Η μειωμένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών από τροφές ζωικής προέλευσης.
- Η μειωμένη κατανάλωση έτοιμων γευμάτων & snacks τα οποία είναι πλούσια σε ζάχαρη και βλαβερά λιπαρά.
Η διατροφή & η ελπιδοφόρος προσέγγιση της δίαιτας MIND: Πριν από μερικές ημέρες δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό της Εταιρείας για το Alzheimer’s των ΗΠΑ, μία μελέτη για τη συσχέτιση της πρωτοποριακής δίαιτας MIND με την εμφάνιση της νόσου. Τα αποτελέσματα θα λέγαμε πως ήταν άκρως εντυπωσιακά: Ανάμεσα στους 923 εθελοντές κατοίκους οίκων ευγηρίας οι οποίοι μελετήθηκαν για 4.5 χρόνια, όσοι ακολουθούσαν μία δίαιτα πιο κοντά στο πρότυπο MIND είχαν μέχρι και 53% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Alzheimer’s. Αξιοσημείωτο είναι πως τα αποτελέσματα ήταν θετικότερα από τα αντίστοιχα για τη Μεσογειακή ή DASH διατροφή. Επιπλέον, ακόμη και μέτρια υιοθεσία των αρχών της MIND δίαιτας είχε σημαντική προστατευτική δράση.
Το διατροφικό πρόγραμμα MIND θα λέγαμε πως είναι ένας συνδυασμός του ήδη μελετημένου Μεσογειακού προτύπου και της DASH δίαιτας που προτείνεται από την Αμερικανική καρδιολογική εταιρεία. Χαρακτηριστικά θα λέγαμε πως ισορροπεί ανάμεσα στα 2, μετατρέποντάς το σε ένα ευπροσάρμοστο και εύκολο να ακολουθήσει κανείς διατροφικό πρόγραμμα. Τα βασικότερα σημεία της MIND δίαιτας είναι αυτά που ακολουθούν:
- Κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα.
- Κατανάλωση πράσινων φυλλωδών λαχανικών τουλάχιστον 6 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση άλλων λαχανικών πάνω από 1 φορά την ημέρα.
- Κατανάλωση μούρων, φράουλας, βατόμουρων, blueberries πάνω από 2 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση κόκκινου κρέατος λιγότερες από 4 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση ψαριού τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα.
- Κατανάλωση πουλερικών περισσότερες από 2 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση οσπρίων τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση ξηρών καρπών επάνω από 5 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση έτοιμων/ τηγανητών γευμάτων λιγότερο από 1 φορές την εβδομάδα.
- Χρήση ελαιολάδου ως βασικό μαγειρικό έλαιο.
- Κατανάλωση λιγότερο από 1 κουταλιάς την ημέρα βούτυρο.
- Κατανάλωση τυριού λιγότερο από 1 φορά την εβδομάδα.
- Κατανάλωση γλυκού λιγότερο από 5 φορές την εβδομάδα.
- Κατανάλωση κρασιού 1 φορά την ημέρα.
Η δίαιτα MIND είναι φτωχή σε λιπαρά, αλλά πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά. Τα μούρα, τα πράσινα λαχανικά και τα υπόλοιπα φρούτα και λαχανικά περιέχουν ποικιλία βιταμινών και φυτοθρεπτικών συστατικών με έντονη αντιοξειδωτική δράση για τον εγκέφαλο.
Η διατροφή σίγουρα δεν αποτελεί σωτήριο λύση για το Alzheimer’s. Παίζει το ρόλο υποστηρικτή για το σώμα και ασπίδας προστασίας του εγκεφάλου. Εάν θέλετε να θωρακίσετε το μυαλό σας δεν έχετε παρά να επιλέξετε ένα διατροφικό πρόγραμμα όπως το MIND. Εξάλλου το λέει και το όνομά του πως είναι μία Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Morris MC1. The role of nutrition in Alzheimer’s disease: epidemiological evidence. Eur J Neurol. 2009 Sep;16 Suppl 1:1-7.
2. Martha Clare Morris, Christy C. Tangney, Yamin Wang, Frank M. Sacks, David A. Bennett, Neelum T. Aggarwal. MIND diet associated with reduced incidence of Alzheimer’s diseaseOriginal Research Article
In Press, Corrected Proof, Available online 11 February 2015
3. Hu N, Yu JT, Tan L, Wang YL, Sun L, Tan L. Nutrition and the risk of Alzheimer’s disease.Biomed Res Int. 2013;2013:524820.
