H βιταμίνη Α, ή αλλιώς η ρετινόλη, περιέχεται σε πληθώρα τροφών όπως το συκώτι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ιχθυέλαια. Το β- καροτένιο, που είναι το δομικό συστατικό της βιταμίνης Α, το συναντάμε σε λαχανικά όπως το καρότο, το σπανάκι, οι πιπεριές, το μαρούλι, οι σπόροι τις μουστάρδας, η κολοκύθα και η γλυκοπατάτα. Ο οργανισμός μας χρειάζεται την βιταμίνη Α για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων, για την προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ σημαντικότερο ρόλο παίζει στην όραση. Έλλειψη της βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει την ασθένεια ξεροφθαλμία, η οδηγεί ακόμη και σε τύφλωση εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Άρα καταλαβαίνουμε την σημασία της επαρκούς πρόσληψης βιταμίνης Α για τον οργανισμό μας.
Ο καρκίνος των πνευμόνων είναι μία από τις λίγες μορφές της νόσου η οποία συνδέεται με συγκεκριμένες αιτίες. Οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο των πνευμόνων είναι το κάπνισμα, η έκθεση σε αμίαντο, καθώς και σε νικέλιο, χρώμιο και άλλα ιχνοστοιχεία (1).
Πώς όμως συνδέεται η βιταμίνη Α και το β- καροτένιο με τον καρκίνο των πνευμόνων; Παρ΄ ότι η συγκεκριμένη βιταμίνη έχει μελετηθεί σαν θεραπεία για άλλες μορφές καρκίνου (στόματος, δέρματος, συγκεκριμένο τύπο λευχαιμίας) φαίνεται πως συσχετίζεται αρνητικά με τον καρκίνο των πνευμόνων. Στις πρόσφατες οδηγίες για την λήψη συμπληρωμάτων με σκοπό την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου, οι οποίες εκδόθηκαν από την Αμερικάνικη Υπηρεσία Πρόληψης (US Preventive Services Task Force), δεν συνιστάται η λήψη μεμονωμένων συμπληρωμάτων β- καροτένιου στα άτομα τα οποία βρίσκονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου για καρκίνο των πνευμόνων. Συγκεκριμένα αναφέρεται πως άτομα τα οποία είναι καπνιστές ή έχουν εκτεθεί σε αμίαντο λόγω της εργασίας τους, και λαμβάνουν υπερβολικές ποσότητες βιταμίνης Α έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν εύθραυστα οστά, επιπλοκές στο συκώτι και τερατογενέσεις (2). Επιπλέον η λήψη συμπληρωμάτων β- καροτενίου αυξάνει την θνησιμότητα στους καπνιστές ή όσους έχουν προσβληθεί από καρκίνο των πνευμόνων.
Άρα πρέπει να μειώσουμε την πρόσληψη τροφών και συμπληρωμάτων με βιταμίνη Α και β- καροτένιο; Οι ερευνητές είναι καθησυχαστικοί καθώς ούτε η βιταμίνη Α, ούτε το β- καροτένιο, αλλά ούτε και κάποια άλλη βιταμίνη φαίνεται να συνδέονται με την εμφάνιση κάποιας μορφής καρκίνου στον υγιή πληθυσμό. Η οδηγία είναι ξεκάθαρη και προτείνει μειωμένη πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων β- καροτένιου από συμπληρώματα διατροφής στους καπνιστές και σε όσους έχουν εκτεθεί σε αμίαντο. Σε καμία περίπτωση τα άτομα αυτά δεν χρειάζεται να αποκλείσουν από τη διατροφή τους τροφές πλούσιες σε β- καροτένιο, ενώ ούτε η κατανάλωση πολυβιταμινών δεν φαίνεται να έχει κάποια αρνητική επίδραση.
Σαν απλοί καταναλωτές είναι καλό να γνωρίζουμε πως η ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα βιταμίνης Α είναι στον ενήλικο πληθυσμό είναι 900 μg για τους άνδρες και 700 μg για τις γυναίκες, ενώ το ανώτατο όριο είναι 3000 μg. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως μισή κούπα καρότα περιέχει 459 μg βιταμίνης Α, ενώ μια πολυβιταμίνη συνήθως περιέχει το 100% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας (3). Συμπερασματικά μία διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι ωφέλιμη τόσο για τον υγιή πληθυσμό όσο και για όσους έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων.
Ήβη Παπαϊωάννου
Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Cancer Council. Understanding Lung Cancer. http://www.cancercouncil.com.au/wp-content/uploads/2013/03/CSSQ41-Understanding-Lung-Cancer_NSW_FA_Web.pdf
Last accessed 31/3/2014.
2. Moyer VA. Vitamin, Mineral, and Multivitamin Supplements for the Primary Prevention of Cardiovascular Disease and Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Ann Intern Med. 2014 Feb 25. doi: 10.7326/M14-0198.
3. ΝΙΗ. Vitamin A. http://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/
Last accessed 31/3/2014.
