Η ιστορία των εμβολίων από τον 18ο αιώνα έως σήμερα
Ποια νόσος προκαλεί μυϊκούς σπασμούς και σαρδόνιο γέλωτα; Ο Ιατρός Νίκος Περσιάνης ξεδιπλώνει την ιστορία των εμβολίων και τις μεγάλες επιδημίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξή τους.
Τέτανος
Η σχέση μεταξύ του τραύματος και των μυϊκών σπασμών, που οδηγούν συνήθως στο θάνατο είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων.
Το 400 π.Χ. ο Ιπποκράτης αναφέρθηκε λεπτομερώς στον οπισθότονο, τους μυϊκούς σπασμούς δηλαδή και το σαρδόνιο γέλωτα, που προκαλείται από τη σύσπαση των μυών στο στόμα.
Η συχνότητα της νόσου από το 1900 μέχρι σήμερα έχει πέσει δραματικά από τα 200, στα 0.4 περιστατικά για κάθε 100.000 πληθυσμού.
Αυτό οφείλεται κυρίως στο αποτελεσματικό εμβόλιο που υπάρχει και στην αντισηψία του τραύματος.
Το 1809 ο Σκωτσέζος Sir Charles Bell, περιέγραψε τον οπισθότονο και τα άλλα συμπτώματα του τετάνου.
Το 1884 ο Γερμανός Arthur Nicolaier απομόνωσε την τοξίνη του τετάνου. Την ίδια χρονιά οι Ιταλοί Antonio Carle και Giorgio Rattone προκάλεσαν τέτανο σε κουνέλια με ένεση πύου από πληγή ανθρώπου.
Το 1889, ο Ιάπωνας Kitasato Shibasaburo, απομόνωσε το κλωστηρίδιο (Clostridium tetanι) από ασθενή με τέτανο και απέδειξε ότι η τοξίνη του μικροβίου μπορεί να εξουδετερωθεί με ειδικά αντισώματα.
Πώς μεταδίδεται
Οι σπόροι του κλωστηριδίου του τετάνου είναι δυνατόν να ανιχνευθούν στο χώμα όπως επίσης στο εντερικό σύστημα, καθώς και στα περιττώματα πολλών οικόσιτων και εκτρεφόμενων ζώων και ανθρώπων.
Οι σπόροι των βακτηρίων εισέρχονται συνήθως στον οργανισμό μέσω κάποιας λύσης συνέχειας του σώματος (παρουσία αναερόβιων συνθηκών οι σπόροι πολλαπλασιάζονται).
Ο τέτανος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Εμβόλιο κατά του τετάνου
Το 1897 ο Γάλλος κτηνίατρος και μικροβιολόγος Edmond Nocard απέδειξε ότι η αντιτοξίνη του τετάνου προκαλεί παθητική ανοσία και μπορεί χρησιμοποιηθεί τόσο για προφύλαξη όσο και για θεραπεία.
Το 1924 οι G. Ramon και P. Descombey, ανακάλυψαν το πρώτο εμβόλιο κατά του τετάνου (tetanus toxoid vaccine).
Η χορήγηση του άρχισε το 1927, αλλά γενικεύτηκε κυρίως κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1940 συνδυάστηκε με τα εμβόλια του κοκίτη και τις διφθερίτιδας ως DTP και αργότερα με το ακυτταρικό του κοκίτη ως DTaP, Tdap.
Επειδή τα σπόρια του τετάνου είναι πολύ ανθεκτικά και διατηρούνται στο έδαφος για πάνω από 40 χρόνια η χορήγηση του εμβολίου θα είναι αναγκαία για πολλά ακόμα χρόνια.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1989 αποφασίσθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χορήγηση του εμβολίου σε έγκυες γυναίκες σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Από το 1994 υπολογίζεται ότι με το εμβόλιο σώζονται στις αναπτυσσόμενες χώρες πάνω από 700.000 νεογνά κάθε χρόνο, εξακολουθούν όμως να πεθαίνουν και σήμερα περίπου 300.000.
Παγκοσμίως, 38 χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τέτανο το 2017, με το 49% των θυμάτων να είναι μικρότεροι από 5 χρονών.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι ο τέτανος δεν προκαλεί ανοσία και αυτοί που επιζούν μπορεί να ξαναπροσβληθούν.
Πηγή: Σύντομη Ιστορία των Εμβολίων, Δρ Νίκος Περσιάνης, Παιδίατρος, Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, www.child.org.cy
