Η σημασία του πλασέμπο στην επιστήμη του αδυνατίσματος

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι η σωστή διατροφή και η άσκηση αποτελούν σπουδαίους διαμορφωτές της υγείας μας. Αν ρίξει κανείς όμως μια ματιά στις έρευνες, αλλά και στις εμπειρίες πολλών ανθρώπων, φαίνεται ότι η φροντίδα και η δύναμη του μυαλού, αποτελεί άλλον ένα σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης της υγείας μας μακροπρόθεσμα.

Μια ιστορία του 18^ου αιώνα για το placebo (πλασέμπο)

Ο Πέρκινς ήταν ένας ψευδογιατρός που ζούσε το 18^ο αιώνα. Ανέπτυξε τη θεραπεία “Perkins Patent Tractors”, για να αντιμετωπίσει κυρίως ρευματισμούς, φλεγμονές, πονοκεφάλους..

Έλεγε ότι 14 χρόνια του πήρε να φτιάξει την ευρεσιτεχνία του, 2 λεπτές ράβδοι 10 πόντων, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από ασυνήθιστα μεταλλικά κράματα (βέβαια ύστερα απεδείχθη ότι ήταν από χάλυβα και ορείχαλκο). Αυτή η πατέντα- θεραπεία, αποτέλεσε το πρώτο αντικείμενο μελέτης του φαινόμενου πλασέμπο.

Μερικά στοιχεία για τη δύναμη του πλασέμπο

Πολλές φορές το φαινόμενο πλασέμπο κατηγορείται ότι αποτελεί μια ψευδαίσθηση την οποία πρέπει να διαλύσουμε.

Όμως, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η δύναμη του. Πολλές πειραματικές έρευνες δείχνουν ότι μπορεί στο 30% των περιστατικών να έχει αποτελέσματα η εικονική θεραπεία.

Μια εξήγηση για τη δύναμη του πλασέμπο είναι η πίστη. Φαίνεται ότι η πίστη, κάτι που πηγάζει από τον εγκέφαλο, επιδρά βιολογικά στον οργανισμό. Η πίστη για ίαση, είναι μια θετική προσμονή, θωρακίζει το πνεύμα, προσδίδει αυτοπεποίθηση.

Η βιολογία των πλασέμπο στις υπηρεσίες της επιστήμης της διατροφής

Τα μετρήσιμα αποτελέσματα από εικονικές θεραπείες έκαναν τον Μπενεντέτι (Iταλός νευροεπιστήμονας) να αφιερώσει την καριέρα του στο πλασέμπο. Με την ερευνητική του προσπάθεια έγινε κατανοητό το εξής:

• Η θετική προσδοκία, οδηγεί στην ενδυνάμωση των φυσικών εργαλείων που διαθέτει το σώμα. Κάποιος που έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, όποιο πλασέμπο και να πάρει αυτό δε θα αντικαταστήσει τη δόση ινσουλίνης του. Κάποιος όμως που κάνει μια δίαιτα αδυνατίσματος χρειάζεται τη θετική προσδοκία που πολλές φορές προκύπτει από το γεγονός ότι κάποιοι διάσημοι ή ο γείτονας που βλέπει καθημερινά στο δρόμο έχασαν κιλά με τη «δίαιτα Χ» (συνήθως ονόματα ξενικά και εξωτικά). Αυτό δεν πρέπει να αφήνει αδιάφορους τους επιστήμονες που ασχολούνται με το θέμα αδυνάτισμα. Χρειάζεται να δημιουργούν θετικές προσδοκίες, με λόγια αλήθειας, αλλά λόγια αισιόδοξα ενδυναμωτικά και ενθαρρυντικά!
• Το πλασέμπο λειτουργεί καλά στο πώς αισθανόμαστε. Έχουν καταγραφεί ψεύτικες εγχειρήσεις όπου εξαφανίστηκαν οι πόνοι στη μέση, χωρίς όμως να αποκατασταθεί το πρόβλημα στη σπονδυλική στήλη. Οι μετρήσιμες και πραγματικές αλλαγές που υπάρχουν από τη λήψη πλασέμπο δε μας αφήνουν αδιάφορους, αν και τα οφέλη τις περισσότερες φορές είναι υποκειμενικά και αφορούν το «με αυτό είμαι καλά, νιώθω καλά».

Αυτή η ψυχολογική ανταπόκριση είναι σημαντική και στο χώρο της επιστήμης του αδυνατίσματος. Ο ασθενής οφείλει να γαλουχηθεί με τα μηνύματα αυτά που θα τον κάνουν να ανταποκρίνεται στο νόημα, να τον κάνουν δεκτικό σε μια επικείμενη αλλαγή.

Όλοι γνωρίζουμε ότι οι τροφές που λαμβάνει κάποιος μέσω της διατροφής πρέπει να είναι λιγότερες σε θερμίδες από αυτές που θα καίει. Αν κάνει μέσω ανορθόδοξου τρόπου αυτό για κάποιο διάστημα, πχ «μέσω του θεραπευτή με τις ράβδους, που αποκλείει ολόκληρες κατηγορίες τροφίμων», έχοντας ήδη καταλάβει το νόημα ο ίδιος ο ασθενής ότι πρέπει να κόψει φαγητά γιατί αυτά παχαίνουν, τότε ναι θα χάσει βάρος.

Ένας υγιής ενήλικας αν κάνει ανορθόδοξο αδυνάτισμα ολίγων ημερών δεν κινδυνεύει να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη, όμως κινδυνεύει να χάσει λάθος βάρος (πχ να χάσει μυς, που είναι σημαντικοί για το μεταβολισμό), με λάθος μηνύματα, με λανθασμένα νοήματα..

Το ζήτημα είναι η «ανταπόκριση στο νόημα». Να καταλάβει, ακόμα καλύτερα από μικρή ηλικία, ότι:

Α. χάνω βάρος σημαίνει τρώω λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζομαι,

Β. πρέπει να παίρνω φαγητό από όλες τις βασικές κατηγορίες θρεπτικών συστατικών καθημερινά,

Γ. αν έχω μεταβολικά προβλήματα, πρέπει να βρω την αιτία τους, πρέπει να κατανοήσω ότι μπορεί να ελαττώσουν το ρυθμό απώλειας, και επειδή γνωρίζω ότι έχω προβλήματα μεταβολισμού θα έχω θετικές προσδοκίες ότι θα τα καταφέρω πιο αργά,

Δ. αν θέλω να χάσω βάρος μόνιμα, ζητώ επίμονα τη βοήθεια πιστοποιημένων επιστημόνων (διαιτολόγων, ψυχολόγων, ιατρών), αυτοί με τη μεριά τους είναι υπεύθυνοι να χτίσουν τη θετική προσδοκία, να χτίσουν την «ανταπόκριση στο νόημα».