To τεκμήριο της αθωότητας επικαλέστηκε σωστά ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας κος Πασχάλης Αποστολίδης, σχετικά με το δημοσίευμα που εμπλέκει ένα από τα μέλη του συνδέσμου, την εταιρεία Novartis, σε δωροδοκίες γιατρών κατά την περίοδο 2008-2012. Ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ αναφέρθηκε επίσης στον κώδικα δημοσιοποίησης, που παρότι είχε αναγγελθεί επί υπουργίας Βορίδη τον Οκτώβριο του 2014, με πρωτοβουλία της φαρμακοβιομηχανίας, ουδέποτε εφαρμόσθηκε.
Πράγματι, όσοι είχαν βρεθεί εκείνο το φθινοπωρινό πρωϊνό στην ωραία παρουσίαση στο ευρύχωρο αμφιθέατρο του ΕΚΕΠY, μπορούν να ανακαλέσουν ενδεχομένως τις θερμές ομιλίες καλωσορίσματος του εγχειρήματος από όλους τους θεσμικούς παράγοντες της Υγείας, μεταξύ των οποίων και των εκπροσώπων των ιατρικών συλλόγων. «Θέλουμε ως ΣΦΕΕ», έλεγε ο τότε πρόεδρος, και τότε αντιπρόεδρος-γενικός διευθυντής της Νovartis κος Φρουζής, «να παραδώσουμε μία άλλη Ελλάδα στα παιδιά μας, την Ελλάδα της διαφάνειας και της καινοτομίας». Φευ, η προσφυγή των γιατρών στο ΣτΕ με αίτημα την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, ματαίωσε την προσπάθεια αυτορύθμισης της φαρμακοβιομηχανίας. Είναι κρίμα επεσήμανε ο κος Αποστολίδης, “να έχει ξεκινήσει ένα τέτοιο εγχείρημα επί δεξιάς κυβέρνησης και επί αριστερής να παγώνει”.
Είναι πράγματι κρίμα και είναι ακόμη περισσότερο, εάν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που αναφέρει το δημοσίευμα, ότι όλα αυτά συνέβαιναν την ίδια εποχή που όλοι χαιρετίζαμε αυτό το εγχείρημα προκειμένου να μην υπάρχει καμία σκιά για το είδος και το ύψος της συνεργασίας κάθε επαγγελματία Υγείας με τις εταιρείες. Συνεργασίες που πρέπει να καταλάβει ο κόσμος και είναι δουλειά των εταιρειών να το εξηγήσουν χωρίς μισόλογα, καθαρά και ντόμπρα ότι αυτές, είναι απαραίτητες και επιβεβλημένες, για τη σωστή χρήση των θεραπειών και ωφελούν πρωτίστως τον ίδιο τον ασθενή.
Δεν το λέμε για παρηγοριά, αλλά ο συγκεκριμένος κώδικας δημοσιοποίησης (disclosure code), που στην πραγματικότητα ήταν απόφαση του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών EPFIA, κατά τα πρότυπα του αντίστοιχου Sunshine ACT της Αμερικής, βρήκε αδυναμίες εφαρμογής στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα, από τις 33 χώρες μέλη του EPFIA μόνο στη Γαλλία και στη Δανία εφαρμόζεται και ακολουθεί η Αγγλία, που έχει προχωρήσει σε δημοσιοποίηση κάποιων συγκεντρωτικών πληροφοριών, ενώ κάτι γίνεται στην Πορτογαλία χωρίς να έχει ολοκληρωθεί.
Από την άλλη βέβαια, το ότι υπάρχει διαφθορά και γίνονται δωροδοκίες στο χώρο του φαρμάκου σε όλο τον κόσμο, δε ρίχνει δα και κανέναν από τα σύννεφα. Μία μικρή αναδρομή για να φρεσκάρουμε τη μνήμη:
- Τον Ιανουάριο του 2009 στην Eli Lilly επιβλήθηκε πρόστιμο $1.42 δις σχετικά με την προώθηση του αντιψυχωτικού Zyprexa κατά της άνοιας. Σύμφωνα με τον FDA η Lilly είχε προωθήσει το φάρμακο μέσω παθολόγων πρωτοβάθμιας φροντίδας σε ηλικιωμένους ανθρώπους χωρίς να γίνεται ορθή χρήση.
- Τον Σεπτέμβριο του 2009, σε μία από τις μεγαλύτερες απάτες στο χώρο της Υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες η Pfizer ήρθε δε διακανονισμό πληρώνοντας 2,3 δις και αφού παραδέχθηκε την ενοχή της για την πρόωθηση συνταγογράφησης του αναλγητικού Bextra σε δόσεις που ο FDA θεωρούσε επικίνδυνα υψηλές.
- Το Νοέμβριο του 2011 η Merck συμφώνησε να πληρώσει σχεδόν ένα δις για παράνομη προώθηση του αναλγητικού Vioxx για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε ασθενείς που δεν είχε αποδειχθεί ότι έπασχαν από τη νόσο. Το φάρμακο αποσύρθηκε το 2004 όταν νεότερες μελέτες έδειξαν ότι η λήψη του αύξανε τις πιθανότητες καρδιακού εμφράγματος.
- Τον Νοέμβριο του 2013 η, Johnson & Johnson τιμωρήθηκε με πρόστιμο $2.2 δις επειδή σύμφωνα με τον FDA είχε δωροδοκήσει παθολόγους προκειμένου να συνταγογραφούν τα Risperdal, Invega and Natrecor σε ηλικιωμένους τροφίμους γηροκομείων.
- Τον Ιούλιο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τιμώρησε τη γαλλική Servier και πέντε κατασκευάστριες εταιρείες γενοσήμων φαρμάκων με πρόστιμο €427.7 million για παραβίαση των περιοριστικών μέτρων προκειμένου να παραμείνουν τα φθηνά φάρμακα εκτός αγοράς και να διατηρηθούν οι ψηλές τιμές των δικών τους αντιυπερτασικών φαρμάκων.
- To 2012 η GlaxoSmithKlein ήρθε σε διακανονισμό ύψους 3 δις δολαρίων με τις κινέζικες αρχές κατηγορούμενη για δωροδοκίες γιατρών.
- Και μια και μιλάμε για την Κίνα ήταν μόλις το περασμένο Μάρτιο που η θυγατρική της Novartis εκεί, μηνύθηκε επίσης για δωροδοκίες γιατρών, με αποτέλεσμα η εταιρεία να συμφωνήσει σε έναν διακανονισμό πληρώνοντας στις αρχές 25 εκατομμύρια δολάρια.
Ο πίνακας είναι μακρύς και τα πρόστιμα βαριά αλλά ισχύει και εδώ αυτό: «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη».
Τι συμβαίνει λοιπόν, γιατί αυτός ο χώρος του φαρμάκου αποδεικνύεται συχνά διάτρητος και ευάλωτος; Σύμφωνα με τη διεθνή διαφάνεια ( Transparency International’s Corruption in the Pharmaceutical Sector report) περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια της παγκόσμιας δαπάνης για την υγεία χάνεται στη διαφθορά, τη στιγμή που οι κυβερνήσεις των χωρών φαίνεται να υπολείπονται, είτε νομοθετικού πλαισίου, είτε βούλησης, προκειμένου να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και να σπάσουν αυτό τα φαύλο κύκλο.
«Είναι σοκαριστικό», λέει Sophie Peresson διευθύντρια του φαρμακευτικού τομέα της Διεθνούς Διαφάνειας «ότι παρά το ότι βγαίνει το ένα σκάνδαλο μετά το άλλο, δε φαίνεται κανείς να αξιολογεί τα διαβρωτικά αποτελέσματα της διαφθοράς στην Υγεία. Οι κυβερνήσεις, ενίοτε κάνουν τα στραβά μάτια και οι κόκκινες σημαίες μπορεί να σηκώνονται, αλλά αγνοούνται».
Δυστυχώς το πρόβλημα φαίνεται να είναι θεμελιώδες στον χώρο της φαρμακοβιομηχανίας. Η διαφθορά θα συνεχίσει να υπάρχει, μέχρι οι φαρμακευτικές εταιρίες σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις να μπορέσουν να καθορίσουν «αεροστεγείς» διαδικασίες, που θα αποτρέπουν και θα συμμορφώνουν όσους κινούνται παράνομα. Βέβαια υπάρχει και η άποψη ότι το κόστος αυτών των διαδικασιών θα είναι αστρονομικό, λόγω του ότι θα επηρεάσει πολλές και πολύπλοκες σχέσεις και ίσως τελικά ξεπερνάει τα πρόστιμα που καλούνται να πληρώσουν οι φαρμακευτικές, όταν παραβιάζουν τον νόμο.
Ερχόμενοι στα δικά μας, το τεκμήριο της αθωότητας είναι πράγματι ένα σωστό νομικό επιχείρημα, όμως από την άλλη το βεβαρυμμένο παρελθόν είναι μία πραγματικότητα αδιαμφισβήτητη και όπως λέγεται η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι τίμια αλλά και να φαίνεται. Η NOVARTIS στη χθεσινή συνέντευξη τύπου του ΣΦΕΕ έλαμψε δια της απουσίας της. Κρίμα, γιατί θα ήταν μια καλή ευκαιρία για την εταιρεία να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Δύσκολο θα μου πείτε, αλλά όταν τα ερωτήματα διατυπώνονται, τον κενό χώρο των υπεύθυνων απαντήσεων θα τον καλύψουν απαντήσεις που και δεν θα είναι υπεύθυνες, και θα εξυπηρετούν αλλότριες ατζέντες, ή και θα εκφράζουν απλώς τον θυμό και την απόρριψη με τα οποία εμφορείται μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Κι όλα αυτά σε μια συγκυρία που όπως σωστά λένε κάποιοι , τέτοιου είδους δημοσιεύματα αποτελούν βούτυρο στο ψωμί αυτών, που με λανθασμένες πολιτικές επιλογές έχουν φέρει σε αδιέξοδο τη φαρμακευτική αγορά και απειλούν με αποκλεισμό από την καινοτομία τον έλληνα ασθενή. Έτσι και αλλιώς πλέον, η υπόθεση έχει πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης και τους πολλούς, αυτό που θα τους ενδιαφέρει θα είναι ποιο όνομα θα πάρει τη θέση του …Άρη (!) στη γνωστή κλασσική ατάκα από την ταινία «Λόλα» του 1964. «Είναι πολλά τα λεφτά ????».
Βάννα Κεκάτου
Διευθύντρια Σύνταξης Healthview
