Καρκίνος και σόγια: Η διαιώνιση μιας λανθασμένης αντίληψης

26-12-2016

Αφορμή για το άρθρο αυτό στάθηκε πρόσφατη συζήτηση που είχαμε με άτομο από το οικογενειακό μου περιβάλλον, που φάνηκε ιδιαίτερα επιφυλακτικό στο να δοκιμάσει κιμά σόγιας γιατί όπως είχε ακούσει «η σόγια προκαλεί καρκίνο». Παρ’ ότι η συσχέτιση μεταξύ των ισοφλαβονών, που περιέχονται στη σόγια, και του καρκίνου του μαστού έχει καταρριφθεί εδώ και αρκετά χρόνια οι καταναλωτές παραμένουν ακόμη επιφυλακτικοί μπερδεμένοι.

Τι είναι οι ισοφλαβόνες; Οι ισοφλαβόνες είναι τα συστατικά εκείνα της σόγιας τα οποία κατηγορήθηκαν αρχικά για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού στις γυναίκες. Πρόκειται για ουσίες οι οποίες όταν καταναλωθούν έχουν παρόμοια δράση με τα οιστρογόνα και εξ’ αυτού ονομάστηκαν και φυτο- οιστρογόνα.

Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες, είτε λόγω αναπλήρωσης με φαρμακευτική θεραπεία, είτε λόγω της μη τεκνοποίησης ή και λόγω παχυσαρκίας, συνδέθηκαν στο παρελθόν με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ορμονικών καρκίνων (του μαστού ή το ενδομητρίου). Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, και επειδή όπως είπαμε οι ισοφλαβόνες δρουν σαν οιστρογόνα καλλιεργήθηκε η φήμη πως η αυξημένη κατανάλωση σόγιας μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου του μαστού στις γυναίκες. Η σόγια όμως δεν περιέχει οιστρογόνα.

Όπως συχνά συμβαίνει στις επιστήμες της υγείας αρκεί μία έρευνα για να σπείρει τον πανικό. Στην συγκεκριμένη περίπτωση ένας μικρός αριθμός μελετών σε ζώα ήταν η αφορμή για να κατηγορηθεί η σόγια σαν καρκινογόνο φυτό. Η αναστάτωση που δημιουργήθηκε στην επιστημονική κοινότητα ήταν μεγάλη καθώς η σόγια αποτελούσε βασικό κομμάτι της διατροφής των λαών της Ανατολής. Χρόνια μετά, και ύστερα από πολλές επιστημονικές μελέτες, μπορούμε με ασφάλεια να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η σόγια όχι μόνο δεν αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού αλλά αντιθέτως μπορεί να δράσει και προστατευτικά. Πιο συγκεκριμένα φαίνεται πως οι Ασιάτισσες, οι οποίες καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες σόγιας, έχουν μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης ή επανεμφάνισης καρκίνου του μαστού. Άρα η προστατευτική δράση των ισοφλαβονών της σόγιας δεν αφορά μόνο την πρόληψη, αλλά και τη μείωση της πιθανότητας μιας γυναίκας με ορμονικό καρκίνο να νοσήσει και πάλι στο μέλλον. Πρέπει φυσικά να λάβουμε υπ’ όψιν μας πως οι γυναίκες σε χώρες όπως η Κίνα, καταναλώνουν για χρόνια μεγάλες ποσότητες ισοφλαβονών (κατά μέσο όρο 40mg την ημέρα , σε σχέση με 1-2μg την ημέρα που καταναλώνονται στο δυτικό κόσμο).

Στο σημείο αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφέρουμε πως συνιστάται η κατανάλωση ισοφλαβονών από φυσικές πηγές σόγιας (πχ. γάλα σόγιας, tofu, edamame)  και όχι από χάπια ή άλλα συμπληρώματα εμπλουτισμένα με ισοφλαβόνες. Είναι αυτονόητο πως όσο πιο φυσική και λιγότερο επεξεργασμένη είναι μια πηγή σόγιας, τόσο ασφαλέστερη είναι.

Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως η σόγια αποτελεί ένα «ασφαλές» τρόφιμο πλούσιο σε πρωτεΐνη,  το οποίο μπορεί να μας προστατεύσει από καρδιαγγειακά νοσήματα χωρίς να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Ήβη Παπαϊωάννου

Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

[email protected]

Πηγές:

1. American Cancer Society. Marji McCullough. The Bottom Line on Soy and Breast Cancer Risk. http://www.cancer.org/cancer/news/expertvoices/post/2012/08/02/the-bottom-line-on-soy-and-breast-cancer-risk.aspx

Last accessed 6/4/2014.

2. Oncology Nutrition. Academy of Nutrition and Dietetics. Soy and Breast Cancer. http://www.oncologynutrition.org/erfc/hot-topics/soy-and-breast-cancer/

Last accessed 6/4/2014.

3. Fen-Jin Hea, Jin-Qiang Chen. Consumption of soybean, soy foods, soy isoflavones and breast cancer incidence: Differences between Chinese women and women in Western countries and possible mechanisms. Food Science and Human Wellness. Volume 2. Issues 3–4. September–December 2013. Pages 146–161.