Το κεφάλαιο καρκίνος και διατροφή είναι ατελείωτο και η έρευνα στο πεδίο αυτό δεν βρίσκεται παρά μόνο στην αρχή της. Αυτό συμβαίνει διότι πρόκειται για μία ασθένεια η οποία βρίσκεται ‘’γραμμένη’’ στα ανθρώπινα γονίδια, ενώ την ίδια στιγμή η εκδήλωσή της επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό από το περιβάλλον που ζει κανείς.
Παρότι ορισμένες μορφές καρκίνου έχουν συσχετιστεί σε μεγάλο βαθμό με τις διατροφικές συνήθειες, για παράδειγμα η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στο παχύ έντερο αποδεδειγμένα συνδέεται με την αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, δεν ισχύει το ίδιο για όλες τις μορφές της νόσου. Για τον καρκίνο των πνευμόνων βασικός, εάν και όχι μοναδικός υπαίτιος, είναι το τσιγάρο ή η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους. Ποιόν ρόλο όμως θα μπορούσαν να παίξουν οι τροφές στην πρόληψη; Οι ειδικοί δεν θα μπορούσαν να μην διερευνήσουν την αλληλεπίδραση αυτή, καταλήγοντας με μεγάλη επιφύλαξη πως άτομα τα οποία καταναλώνουν περισσότερες μερίδες λαχανικών και φρούτων ενδέχεται να προστατεύουν την υγεία τους έναντι του δεύτερου πιο θανατηφόρου καρκίνου.
Σε μία πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στο Ευρωπαϊκό Περιοδικό Κλινικής Διατροφής (European Journal of Clinical Nutrition), συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν τα δεδομένα από 37 έρευνες, που συγκέντρωναν περισσότερους από 20.000 συμμετέχοντες. Τα τελικά αποτελέσματα έδειξαν πως περισσότερα φρούτα και λαχανικά μειώνουν ακόμα και κατά 20% τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων. Θετικότερη ήταν η επίδραση στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.
Τα λαχανικά και τα φρούτα ενδέχεται να δράσουν με διαφορετικούς μηχανισμούς. Ένας είναι η μείωση του οξειδωτικού στρες, λόγω της περιεκτικότητάς τους σε αντιοξειδωτικά συστατικά. Ένας άλλος είναι η ρύθμιση της δραστηριότητας των πρωτεϊνών (ενζύμων) που καθορίζουν το ρυθμό της κακρκινογένεσης. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει κανείς να έχει καλά εντυπωμένο στο μυαλό του πως οι διατροφικοί παράγοντες είναι ικανοί να προστατεύσουν τα κύτταρα των πνευμόνων, μόνο όταν δεν είναι πλέον αργά. Ο τρόπος που δρουν διαφέρει από εκείνο των φαρμάκων, καθώς επηρεάζουν ολιστικά το σώμα. Στόχος της διατροφής στη πρόληψη του καρκίνου των πνευμόνων, αλλά και κάθε χρόνιας πάθησης, δεν είναι απλά η βελτίωση στην λειτουργία των ανθρώπινων μηχανισμών, αλλά και η ταυτόχρονη μειωμένη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου και φυσικά η πρόληψη.
Υπάρχουν συγκεκριμένα λαχανικά, φρούτα ή άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως περισσότερο ευεργετικά για την πρόληψη του καρκίνου των πνευμόνων. Αυτά είναι τα ακόλουθα:
1. Σταυρανθή λαχανικά: Το μπρόκολο , το κουνουπίδι, το λάχανο και τα άλλα λαχανικά της οικογέενιας των σταυρανθών είναι πλούσια σε στις αντιοξειδωτικές βιταμίνες C και Ε, αλλά και σε άλλα θρεπτικά συστατικά των φυτών γνωστά και ως καροτενοειδή, ινδόλες και σουλφοραφάνη.
2. Καροτενοειδή και βιταμίνη Α: Τα καροτενοειδή είναι φυτοθρεπτικές ουσίες που δίνουν το χρώμα στα πορτοκαλί και κίτρινα λαχανικά. Την ίδια στιγμή αποτελούν την πρώτη ύλη για τη σύνθεση της βιταμίνης Α στο σώμα του ανθρώπου. Στο παρελθόν ορισμένες μελέτες έχουν δείξει πως η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής με καροτενοειδή, σε «θεραπευτικές» δόσεις και για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων. Σήμερα όμως ξέρουμε πως η κατανάλωση σε εβδομαδιαία βάση πορτοκαλί ή κίτρινων φρούτων και λαχανικών, όχι μόνο δεν επιβαρύνει τη διαδικασία της καρκινογένεσης, αλλά αντιθέτως λειτουργεί σαν ασπίδα προστασίας για τους πνεύμονες.
3. Τσάι: Ρόφημα πλούσιο σε τανίνες, ένα σύνολο συστατικών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Οι περισσότερες μελέτες έχουν γίνει σε πληθυσμούς της Ασίας όπου η κατανάλωση τσαγιού είναι αυξημένη. Η θετική επίδραση αφορά τόσο το πράσινο όσο και το μαύρο τσάι.
Φυσικά, υπάρχει πληθώρα άλλων θρεπτικών συστατικών φυτικής προέλευσης τα οποία σε μικρές κλινικές μελέτες έχουν δώσει θετικά αποτελέσματα. Τα τελευταία όμως δεν κρίνονται ικανά για να χρησιμοποιηθούν ως κατευθυντήριες προτάσεις από τους ειδικούς. Τα συστατικά τα οποία έχουν μελετηθεί είναι οι ισοφλαβόνες της σόγιας, η κουρκουμίνη του κουρκουμά, η κουερσετίνη του μήλου, αλλά και η αλιίνη του σκόρδου. Σε ότι αφορά τα συμπληρώματα διατροφής, αυτά αποτελούν κομμάτι ενός τεράστιου παζλ στην πρόληψη του καρκίνου εφόσον φυσικά λαμβάνονται στη συνιστώμενη δοσολογία. Για όσους ήδη νοσούν, η συμβουλή του γιατρού ή του διαιτολόγου είναι απαραίτητη πριν από οποιαδήποτε τροποποίηση στη διατροφή ή πριντη λήψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής.
Τέλος, να θυμάστε πως δεν υπάρχει καλύτερη στρατηγική για την πρόληψη του καρκίνου των πνευμόνων από τη διακοπή του καπνίσματος. Αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής ενδέχεται να επηρεάσουν τις πιθανότητες, όμως όπως λέει και ο σοφός λαός «ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη».
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. National Canver Institute. Cruciferous Vegetables and Cancer Prevention. Last accessed 5/12/2015.
http://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/diet/cruciferous-vegetables-fact-sheet
2. Wang M1, Qin S1, Zhang T1, Song X2, Zhang S1. The effect of fruit and vegetable intake on the development of lung cancer: a meta-analysis of 32 publications and 20 414 cases. Eur J Clin Nutr. 2015 Nov;69(11):1184-92.
3. Cranganu A1, Camporeale J. Nutrition aspects of lung cancer. Nutr Clin Pract. 2009 Dec;24(6):688-700.
4. Today’s Dietitian. By Julie Lanford. Dietary Influences on Lung Cancer — Here’s an Evaluation of the Research and Strategies to Help Counsel Patients. Vol. 16 No. 11 P. 48. 2014
