Ο Κάρλος Χουάν Φίνλεϊ (3 Δεκεμβρίου 1833 – 20 Αυγούστου 1915) ήταν Κουβανός ιατρός και επιδημιολόγος, που υπήρξε πρωτοπόρος στην έρευνα του κίτρινου πυρετού, ανακαλύπτοντας ότι μεταδίδεται από το τσίμπημα του είδους κουνουπιού Aedes aegypti (το γνωστό «κουνούπι τίγρης»).
Τη δεκαετία 1870-1880 ο Φίνλεϊ αφοσιώθηκε σε έρευνες που τελικώς έγιναν γνωστές διεθνώς μόλις το 1900. Το 1881 υπήρξε ο πρώτος άνθρωπος που διετύπωσε τη θεωρία ότι ένα είδος κουνουπιού ήταν φορέας ενός «δηλητηρίου» ή μικροοργανισμού που προκαλούσε τον κίτρινο πυρετό: ένα κουνούπι που τσιμπά έναν άνθρωπο που νοσεί με κίτρινο πυρετό, μπορεί κατόπιν τσιμπώντας έναν υγιή άνθρωπο να τού μεταδώσει τη νόσο. Πιο συγκεκριμένα, παρουσίασε αυτή τη θεωρία στις 14 Αυγούστου 1881 στο Διεθνές Συνέδριο Υγιεινής, όπου έγινε ευμενώς δεκτή. Το 1882 ο Φίνλεϊ ταυτοποίησε το γένος κουνουπιού Aedes ως εκείνο που μεταδίδει τον κιτρινο πυρετό.
Η θεωρία του επιβεβαιώθηκε με εξαντλητικές αποδείξεις περίπου είκοσι χρόνια αργότερα από την «Επιτροπή κίτρινου πυρετού», μια επιτροπή του στρατού των ΗΠΑ υπό τον Γουόλτερ Ρηντ, γνωστή και ως «Επιτροπή Ρηντ», που συστάθηκε το 1900. Ο Φίνλεϊ τέθηκε στη συνέχεια ως επικεφαλής των υγειονομικών υπηρεσιών της Κούβας, από το 1902 μέχρι το 1909. Παρά το ότι ο Ρηντ πήρε μεγάλο μερίδιο της πατρότητας για την κατανίκηση του κίτρινου πυρετού, ο ίδιος απέδιδε στον Φίνλεϋ την ανακάλυψη του φορέα της νόσου και έτσι το άνοιγμα της οδού για τον έλεγχό της. Συχνά ο Ρηντ στα δικά του κείμενα παρέπεμπε στις δημοσιεύσεις του Φίνλεϊ και πίστωνε σε αυτόν την ανακάλυψη και στην προσωπική αλληλογραφία του. Με τα λόγια του στρατηγού και ιατρού Λήοναρντ Γουντ: «Η επιβεβαίωση του δόγματος του δρα. Φίνλεϊ αποτελεί το μεγαλύτερο βήμα προόδου που σημειώθηκε στην ιατρική επιστήμη από τότε που ο Τζέννερ ανεκάλυψε το εμβόλιο για την ευλογιά.»
Η ανακάλυψη αυτή βοήθησε τον Γουίλιαμ Κ. Γκόργκας να μειώσει την επίπτωση των νόσων που διέδιδαν τα κουνούπια στον Παναμά κατά την αμερικανική επιχείρηση από το 1903 και μετά για την κατασκευή της Διώρυγας του Παναμά. Ας σημειωθεί ότι δέκα χρόνια νωρίτερα αντίστοιχο εγχείρημα για την κατασκευή της διώρυγας είχε αποτύχει απλώς και μόνο επειδή οι νόσοι αυτές είχαν σκοτώσει χιλιάδες εργάτες.
Ο Φίνλεϊ ήταν μέλος της Ακαδημίας Ιατρικών και Φυσικών Επιστημών της Αβάνας. Γνώριζε καλά 4 γλώσσες (γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και αγγλικά) και είχε ευρύτατα ενδιαφέροντα. Είχε γράψει άρθρα με θέμα τη βαρύτητα και τις ασθένειες των φυτών, αλλά και για άλλες ανθρωπονόσους, όπως τη λέπρα και τη χολέρα. Το βασικό ενδιαφέρον του ωστόσο παρέμενε ο κίτρινος πυρετός και έγραψε 40 άρθρα ή εργασίες πάνω σε αυτή τη νόσο. Φερόμενος φιλάνθρωπα, ανελάμβανε συχνά ασθενείς που δεν μπορούσαν να πληρώσουν για ιατρική φροντίδα. Ως αποτέλεσμα της συμβολής του, ο Φίνλεϋ προτάθηκε επτά φορές για το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής, αλλά δεν το κέρδισε τελικώς ποτέ. Ωστόσο τιμήθηκε το 1908 με το γαλλικό παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.
Ο Φίνλεϊ απεβίωσε από εγκεφαλικό επεισόδιο σε ηλικία 81 ετών στο σπίτι του στην Αβάνα.
