Ορισμένοι από τους πιο τετριμμένους διαλόγους σε ταινίες, ή σειρές της τηλεόρασης, περιλαμβάνουν μία εγκυμονούσα γυναίκα η οποία λιγουρεύεται κάποιο δυσεύρετο συνήθως φαγητό. Φυσικά χωρίς δεύτερη σκέψη ο άνδρας της τρέχει για να το βρει! Οι λιγούρες των εγκύων λοιπόν θεωρούνται απαραίτητο «σύμπτωμα» της περιόδου αυτής. Πρόκειται όμως για ένα στερεότυπο ή πράγματι αλλάζει κάτι στην όρεξη της γυναίκας;
Ως λιγούρα ορίζεται η ακαταμάχητη επιθυμία για κατανάλωση κάποιου συγκεκριμένου φαγητού, πιο ισχυρή από την πείνα, στην οποία κάποιος δεν μπορεί να αντισταθεί. Οι άνδρες έχουν την τάση να λαχταρούν κάτι αλμυρό, ενώ οι γυναίκες κάτι γλυκό. Έχει παρατηρηθεί πως οι γυναίκες λιγουρεύονται φαγητά σε 2 περιπτώσεις στη ζωή τους. Η πρώτη είναι περίπου 8 ημέρες πριν την έμμηνο ρύση (περίοδο) και η δεύτερη είναι κατά την εγκυμοσύνη. Υπολογίζεται μάλιστα πως το 50% με 90% των εγκύων θα αισθανθεί τη συγκεκριμένη ανάγκη, συνήθως όμως οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν έντονες λιγούρες και πριν την εγκυμοσύνη.
Τα φαγητά που λιγουρεύονται όμως οι εγκυμονούσες διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πρώτα στη λίστα προτίμησης βρίσκονται φυσικά τα γλυκά και η σοκολάτα, για να ακολουθήσουν τα φρούτα και οι χυμοί, τα αμυλούχα τρόφιμα, τα γαλακτοκομικά και λιγότερο οι αλμυρές τροφές. Κάποιοι ειδικοί μάλιστα προτείνουν πως οι γυναίκες που δεν είχαν λιγούρες πριν την εγκυμοσύνη στρέφονται προς αλμυρές επιλογές.
Οι υποθέσεις που κάνουν οι ειδικοί για να εξηγήσουν το περίεργο αυτό φαινόμενο της λιγούρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι 4:
- Ορμονικές διακυμάνσεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενδέχεται να επηρεάζουν. Όταν όμως χορηγήθηκαν αναπαραγωγικές γυναικείες ορμόνες (οιστρογόνα) σε γυναίκες πριν την έμμηνο ρύση, η επιθυμία τους για γλυκό δεν μειώθηκε. Αντίστοιχα αναμένονται τα αποτελέσματα και για την εγκυμοσύνη. Η υπόθεση αυτή μάλλον καταρρίπτεται.
- Διατροφικές ελλείψεις οι οποίες είναι συχνές σε εγκυμονούσες λόγω των αυξημένων αναγκών, ενδέχεται να οδηγούν ασυναίσθητα σε υπερκατανάλωση συγκεκριμένων τροφών. Όμως δεν θα ήταν λογικό εάν μία έγκυος εμφάνιζε έλλειψη σιδήρου να λιγουρεύεται κόκκινο κρέας αντί γλυκά; Ούτε η υπόθεση αυτή θεωρείται βάσιμη.
- Φαρμακευτικές ουσίες που κρύβονται στις τροφές ίσως ανακουφίζουν από ψυχολογικά και φυσιολογικά συμπτώματα της εγκυμοσύνης. Για παράδειγμα οι μεθυλοξανθάνες, μία ομάδα ουσιών που κρύβεται στη σοκολάτα προτείνεται πως έχουν τονωτικές ιδιότητες. Όταν όμως δόθηκε σε εγκυμονούσες σκόνη κακάο η οποία περιέχει σε μεγάλη συγκέντρωση το συστατικό αυτό, δεν φάνηκε να περιορίζει τόσο καλά τις λιγούρες όσο τα κατάφερε η άσπρη σοκολάτα. Η υπόθεση απορρίφθηκε.
- Η κουλτούρα φαίνεται να παίζει τον σημαντικότερο ρόλο, ελλείψει άλλης βιολογικής εξήγησης. Τόσο το άλλοθι του «τρώω για δύο», όσο και το κοινωνικό περιβάλλον φαίνεται να τροφοδοτούν τις λιγούρες. Ενδεικτικό αυτού είναι πως δεν λιγουρεύονται όλες οι γυναίκες ανά τον κόσμο τα ίδια φαγητά. Στην Αμερική αγαπούν τη σοκολάτα, ενώ η μεγάλη αδυναμία των εγκύων στην Ιαπωνία είναι το ρύζι.
Καθώς το αυξημένο σωματικό βάρος κατά την εγκυμοσύνη συσχετίζεται με επιπλοκές, αλλά και αρνητικές επιπτώσεις στη μητέρα (προεκλαμψία, διαβήτης κύησης, υπέρταση κ.α.), αλλά και στο παιδί (αυξημένο βάρος, μεταβολικά νοσήματα, διαβήτης τύπου 2, άσθμα) είναι πολύ σημαντικό κανείς γνωρίζει πως οι λιγούρες επηρεάζουν τα κιλά. Παρότι υπάρχουν αρκετές μελέτες που καταλήγουν πως γυναίκες με έντονες λιγούρες κατά την εγκυμοσύνη έχουν αυξημένη ενεργειακή κατανάλωση, η παρατήρηση αυτή δεν έχει γίνει από όλες τις ερευνητικές ομάδες και συνεπώς δεν είναι καταληκτική. Επιπλέον, γυναίκες με «γλυκές» λιγούρες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάρουν επιπλέον κιλά, σε σύγκριση με εγκυμονούσες με «αλμυρές» επιθυμίες. Υπό έρευνα είναι και η σχέση μεταξύ του διαβήτη κύησης και της πιθανότητας εμφάνισης λιγούρας.
Κλείνοντας η πιθανότερη εξήγηση για το αξιοπερίεργο αυτό φαινόμενο της φύσης λέει πως δεν είναι η εγκυμοσύνη που προκαλεί τις λιγούρες, αλλά το γεγονός πως οι γυναίκες βλέπουν την περίοδο αυτή ως άλλοθι για να υποκύψουν σε απαγορευμένα φαγητά. Μην ξεχνάτε όμως πως όπως μία γυναίκα επιλέγει να μην καπνίσει, ή να μην πιει αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη έτσι θα πρέπει να σκεφτεί πόσο θρεπτικό είναι το φαγητό που καταναλώνει. Τόσο για εκείνη, όσο και για το μωρό της.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Orloff NC, Hormes JM. Pickles and ice cream! Food cravings in pregnancy: hypotheses, preliminary evidence, and directions for future research. Front Psychol. 2014 Sep 23;5:1076.
2. Hill AJ, McCance DR. Anthropometric and nutritional associations of food cravings in pregnancy. Pregnancy Hypertens. 2014 Jul;4(3):235.
