Πιλοτικό πρόγραμμα σε οχτώ νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο έδειξε ότι η χρήση μιας απλής λίστας ελέγχου (checklist) στη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων μπορεί να μειώσει τη συχνότητα των θανάτων και των επιπλοκών κατά περισσότερο από ένα τρίτο. Μετά τα εντυπωσιακά αυτά αποτελέσματα, το Ινστιτούτο για τη Βελτίωση της Περίθαλψης (IHI) των ΗΠΑ ανακοίνωσε την εισαγωγή της λίστας σε 4.000 νοσοκομεία της χώρας.
Το πιλοτικό πρόγραμμα διήρκεσε ένα έτος και πραγματοποιήθηκε από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν αφορούσαν 7.688 ασθενείς: 3.733 πριν την εφαρμογή της λίστας ελέγχου και 3.955 μετά την εφαρμογή της. Η μελέτη διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 2007 έως τον Σεπτέμβριο του 2008.
Η συχνότητα των επιπλοκών στα χειρουργεία μειώθηκε από 11% κατά την αρχική περίοδο σε 7% μετά την εισαγωγή της λίστας ελέγχου, δηλ. μείωση πάνω από ένα τρίτο. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το ότι οι ενδονοσοκομειακοί θάνατοι μετά από χειρουργικές επεμβάσεις μειώθηκαν κατά περισσότερο από 40%.
Οι μειώσεις ήταν παρόμοιες τόσο στα νοσοκομειακά κέντρα σε χώρες υψηλού εισοδήματος όσο και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος που συμμετείχαν στο πρόγραμμα: Σιατλ (ΗΠΑ), Τορόντο (Καναδάς), Λονδίνο (Ην. Βασίλειο), Όκλαντ (Ν. Ζηλανδία), Αμάν (Ιορδανία), Νέο Δελχί (Ινδία), Μανίλα (Φιλιππίνες) και Ιφακάρα (Τανζανία).
Η λίστα ελέγχου έχει αναπτυχθεί από ομάδα ειδικών την οποία συνέστησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του με τίτλο «Οι Ασφαλείς Εγχειρήσεις Σώζουν Ζωές». Η λίστα είναι μονοσέλιδη και η συμπλήρωσή της απαιτεί λίγα μόνο λεπτά σε τρία κρίσιμα σημεία της χειρουργικής διαδικασίας: πριν τη χορήγηση αναισθησίας, πριν την τομή στο δέρμα και πριν την απομάκρυνση του ασθενούς από το χειρουργείο. Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στη λίστα ελέγχου αποσκοπούν στην ασφαλή χορήγηση αναισθησίας, στη λήψη κατάλληλων μέτρων για την πρόληψη των λοιμώξεων, στην ομαδική εργασία και σε άλλες βασικές πρακτικές των χειρουργείων.
Τέσσερις χώρες, το Ην. Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ιορδανία και οι Φιλιππίνες, εφάρμοσαν ήδη εθνικά προγράμματα για τη χρήση της λίστας ελέγχου σε όλα τα χειρουργεία. Το Ινστιτούτο για τη Βελτίωση της Περίθαλψης (IHI) των ΗΠΑ ανακοίνωσε την εισαγωγή της λίστας στα 4.000 νοσοκομεία που συμμετείχαν στην πρόσφατη πανεθνική εκστρατεία του για τη βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας. Τα νοσοκομεία αυτά αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα των αμερικανικών νοσοκομείων.
«Δεν θυμάμαι άλλη κλινική καινοτομία τα τελευταία 30 χρόνια που να είχε αποτελέσματα του μεγέθους που παρατηρήθηκαν με τη χειρουργική λίστα ελέγχου» δήλωσε ο Πρόεδρος του ΙΗΙ, Donald Berwick.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο New England Journal of Medicine και παρέχονται με ελεύθερη πρόσβαση στο site http://content.nejm.org/cgi/reprint/NEJMsa0810119v1.pdf.
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Η λίστα ελέγχου, καθώς και συνοδευτικό υλικό, διατίθενται από τον ΠΟΥ στη διεύθυνση http://www.who.int/patientsafety/safesurgery/en/.
Πηγή:
Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Harvard
