Η βιταμίνη C είναι η πλέον γνωστή “διατροφική” λύση στην ανακούφιση του κρυολογήματος. Αρκεί να ρίξει κανείς μία ματιά στα ράφια ενός φαρμακείου, για να έρθει “αντιμέτωπος” με δεκάδες διαφορετικές επιλογές για την ανακούφιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων του ανώτερου αναπνευστικού. Είναι όμως όσο αποτελεσματική, όσο η βιομηχανία των συμπληρωμάτων διατροφής ισχυρίζεται;
Υπολογίζεται πως ένας ενήλικας θα αντιμετωπίσει κάποια επιπλοκή του ανώτερου αναπνευστικού 2 με 3 φορές μέσα στο χρόνο. Οι αντίστοιχοι αριθμοί για τα παιδιά είναι 3 με 6 επεισόδια ετησίως. Το κοινό χειμωνιάτικο κρυολόγημα ανήκει στην κατηγορία αυτή, καθώς εκδηλώνεται στη μύτη, το ιγμόρειο, το λαιμό και το φάρυγγα. Τα συμπτώματα είναι αναγνωρίσιμα σχεδόν από όλους. Ρινική συμφόρηση ή μπούκωμα, καταρροή, πόνος στο στήθος ή στο λαιμό, βήχας, ακόμη και πυρετός.
Το κρυολόγημα, παρότι τις περισσότερες φορές δεν αποτελεί απειλή για τη ζωή, δυσκολεύει σημαντικά την καθημερινότητα στο σχολείο ή στη δουλειά, μειώνει την παραγωγικότητα, “εγκλωβίζει” τους ασθενείς κατ’ οίκον και περιλαμβάνει ένα σημαντικό κόστος θεραπείας με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα. Έτσι η ανεύρεση οικονομικών, αλλά ταυτόχρονα αποτελεσματικών λύσεων για την πρόληψη και τη διαχείρισή του τραβάει το ενδιαφέρoν των καταναλωτών. Την ίδια στιγμή, η αναζήτηση εναλλακτικών θεραπειών και το “κίνημα” κατά της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων, έχουν φέρει στο προσκήνιο τα διατροφικά συστατικά.
Πως δρα η βιταμίνη C;
Τα επίπεδα της βιταμίνης C στα λευκά αιμοσφαίρια του ανοσοποιητικού είναι δεκάδες φορές υψηλότερα σε σχέση με το πλάσμα του αίματος. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει και τη σημασία της στη λειτουργία των αμυντικών μηχανισμών. Μεταξύ άλλων εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας το ανοσοποιητικό από το ισχυρό οξειδωτικό στρες σε περιόδους μολύνσεων. Ακόμη, ενισχύει τη λειτουργία των αντισωμάτων και των ουδετερόφιλων, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν εμφανίζει και αντιμικροβιακή δράση.
Μπορεί η βιταμίνη C να δράσει προληπτικά;
Οι πρώτες αναφορές στην πρόληψη του κρυολογήματος με τη βοήθεια της βιταμίνης C, γίνονται στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Έκτοτε αρκετές μελέτες έχουν δημοσιευτεί, χωρίς τα αποτελέσματα να είναι ενθαρρυντικά. Σε μία ενδιαφέρουσα μελέτη, συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία από 29 διαφορετικές κλινικές δοκιμές. Τα αποτελέσματα φαίνεται πως είναι κατηγορηματικά. Η καθημερινή πρόσληψη 2.000mg βιταμίνης C, ή και περισσότερων, δεν μειώνουν τον κίνδυνο κρυολογήματος.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν κάποιες ειδικότερες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες ίσως αποτελούν την εξαίρεση στον παρακάτω κανόνα. Αυτές είναι αθλητές, οι οποίοι προπονούνται σε ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας. Τόσο υψηλές, όσο και χαμηλές. Ακόμη, οι άνδρες εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης C σε σύγκριση με τις γυναίκες, και ίσως επωφελούνται περισσότερο.
Μπορεί η βιταμίνη C να μειώσει τη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων;
Τα δεδομένα στον τομέα αυτό είναι περισσότερο ενθαρρυντικά! Οι ειδικοί καταλήγουν πως εάν ξεκινήσετε τη λήψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής, με περιεκτικότητα τουλάχιστον 2.000mg βιταμίνης C, μέσα σε 24 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων, τότε “υπάρχει ελπίδα”:
- Η διάρκεια του κρυολογήματος μειώνεται κατά περίπου 8%. Δηλαδή, εάν υποθέσει κανείς πως το κρυολόγημα διαρκεί περίπου 7 ημέρες, αναφερόμαστε σε μείωση περίπου μισής ημέρας. Αντίστοιχα για τα παιδιά η διάρκεια περιορίζεται για σχεδόν μία ημέρα.
- Η ένταση των συμπτωμάτων είναι περιορισμένη, και κυρίως εκείνη του πυρετού. Λιγότερο φαίνεται να επηρεάζει η χορήγηση βιταμίνης C την καταρροή και τον πονόλαιμο.
Κλείνοντας, η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης C δεν μπορεί να σας εγγυηθεί πως δεν θα κρυολογήσετε το χειμώνα. Βέβαια, η χρήση ενός τέτοιου προϊόντος δεν είναι επιζήμια για την υγεία. Με την προϋπόθεση βέβαια πως δεν χρησιμοποιείται σε υπερβολικές δόσεις, πέραν των 4.000mg με 5.000mg ημερησίως. Εάν το ανοσοποιητικό σας είναι ευάλωτο ή εάν αισθάνεστε πως η βιταμίνη C σας βοηθά, ξεκινήστε τη χρήση της αμέσως μόλις αισθανθείτε τα πρώτα συμπτώματα και για τουλάχιστον 5 ημέρες. Παράλληλα μην ξεχνάτε να ενισχύετε τη διατροφή σας με φυσικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C όπως οι πιπεριές, το μπρόκολο, οι φράουλες, οι πατάτες, το ακτινίδιο και φυσικά τα εσπεριδοειδή!
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Bucher A, White N. Vitamin C in the Prevention and Treatment of the Common Cold. Am J Lifestyle Med. 2016;10(3):181–183. Published 2016 Feb 9. doi:10.1177/1559827616629092 Hemilä H. Vitamin C and Infections. Nutrients. 2017;9(4):339. Published 2017 Mar 29. doi:10.3390/nu9040339 Mieke L van Driel et al Oral vitamin C supplements to prevent and treat acute upper respiratory tract infections. Cohranhe. https://doi.org/10.1002/14651858.CD013292 Ran L, Zhao W, Wang J, et al. Extra Dose of Vitamin C Based on a Daily Supplementation Shortens the Common Cold: A Meta-Analysis of 9 Randomized Controlled Trials. Biomed Res. Int. 2018;2018:1837634. Published 2018 Jul 5. doi:10.1155/2018/1837634
