Συγγραφείς:
- Ιωάννης Δ. Λαουτάρης PhD, FESC, Φυσικοθεραπευτής στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και
- Θανάσης Δρίτσας MD, FESC, Επιμελητής Καρδιολόγος στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
Τα κύρια συμπτώματα των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια είναι η δύσπνοια και η εύκολη κόπωση που περιορίζουν την καθημερινή τους φυσική δραστηριότητα. Οι ασθενείς χαρακτηρίζονται εκτός από την περιορισμένη ικανότητα της καρδιάς να λειτουργήσει ως αντλία, και από μεταβολές στους σκελετικούς τους μύες που μπορεί να οδηγήσουν σε μυϊκή ατροφία.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι αναπνευστικοί μύες, δηλαδή το διάφραγμα και οι μεσοπλεύριοι, μπορούν να επηρεαστούν και ότι η αυξημένη δύσπνοια σχετίζεται με μειωμένη εισπνευστική μυϊκή δύναμη και ισχύ. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα δεν είχε μελετηθεί επαρκώς η επίδραση της άσκησης των αναπνευστικών μυών σε αυτούς τους ασθενείς.
Έρευνα στο Ωνάσειο για την Καρδιακή Ανεπάρκεια και τους αναπνευστικούς μύες
Τα τελευταία χρόνια στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, στα πλαίσια επιστημονικής έρευνας αποφασίσαμε να μελετήσουμε τα πιθανά οφέλη αυτής τής άσκησης σε μεγάλο αριθμό ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Υποθέσαμε ότι εάν γυμνάσουμε τους αναπνευστικούς μύες θα βελτιωθεί η εισπνευστική ικανότητα και τότε πιθανά να μειωθεί η δύσπνοια και η κόπωση.
Τα αποτελέσματα της μεθόδου της αναπνευστικής άσκησης
Εφαρμόσαμε μία μέθοδο αναπνευστικής άσκησης για πρώτη φορά στην καρδιακή ανεπάρκεια που νωρίτερα είχε χρησιμοποιηθεί επιτυχώς στην Μεγάλη Βρετανία σε ασθενείς με μία σπάνια ασθένεια που επηρεάζει τους πνεύμονες, την ινοκυστική νόσο. Η συσκευή αναπνευστικής άσκησης αποτελείται από ειδικό λογισμικό σε υπολογιστή και ηλεκτρονικό μανόμετρο. Αφού μετρήσουμε την ικανότητα διατήρησης της εισπνευστικής πίεσης στον χρόνο του κάθε ασθενή, σχηματίζεται ένα διάγραμμα πίεσης-χρόνου στον υπολογιστή και οι ασθενείς εκτελούν μία σειρά αναπνοών σε ένα ποσοστό της δικής τους εισπνευστικής τους ισχύος μέχρι κόπωσης. Βρήκαμε ότι μετά από ένα διάστημα άσκησης 10 εβδομάδων με συχνότητα 3 φορές την εβδομάδα για περίπου 30 λεπτά οι ασθενείς βελτίωσαν σημαντικά την εισπνευστική τους δύναμη και αντοχή συγκριτικά με μία άλλη ομάδα ασθενών που δεν ασκήθηκαν. Η αρχική μας υπόθεση επιβεβαιώθηκε αφού η αύξηση της εισπνευστικής τους ισχύος είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της δύσπνοιας αλλά και την βελτίωση της λειτουργικής τους ικανότητας όπως αυτή εκτιμήθηκε με δοκιμασία κόπωσης-εργοσπιρομετρία αλλά και με ειδική δοκιμασία βάδισης. Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης των ασθενών αποδίδεται εκτός από την μείωση της δύσπνοιας, στην καλύτερη αιμάτωση των σκελετικών μυών των κάτω άκρων μέσω ενός αντανακλαστικού που ενεργοποιείται με την αναπνευστική άσκηση. Ακόμη, βελτιώθηκε σημαντικά η ποιότητα ζωής των ασθενών όπως μετρήθηκε με ερωτηματολόγιο και γενικότερα η καθημερινότητα τους. Πετύχαμε λοιπόν μία βελτίωση της φυσικής κατάστασης των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια έχοντας το πλεονέκτημα ότι δεν υποβάλλαμε σε υψηλό στρές το καρδιαγγειακό τους σύστημα αφού η συγκεκριμένη άσκηση δεν απαιτεί υψηλό επίπεδο σωματικής κόπωσης. Τα αποτελέσματα μας δημοσιεύτηκαν σε σημαντικά επιστημονικά περιοδικά και έτυχαν διεθνής αναγνώρισης αφού η μέθοδος μας εντάχθηκε στις «καινοτόμες θεραπείες» από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία ενώ έχει γίνει αντικείμενο της Πανευρωπαϊκής μελέτης VENT-HEFT υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας με συντονιστικό κέντρο το Ωνάσειο Κ. Κ.
Πρόσφατα, εφαρμόσαμε αυτήν την μέθοδο και σε ασθενείς με πολύ σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια που τοποθετήθηκε συσκευή υποστήριξης κυκλοφορίας (ventricular assist device) ως γέφυρα προς μεταμόσχευση καρδιάς (φωτό). Η άσκηση των αναπνευστικών μυών βοήθησε σημαντικά αυτήν την ομάδα ασθενών στην βελτίωση τής φυσικής τους κατάστασης πριν την μεταμόσχευση. Τα ευρήματά μας βραβεύτηκαν από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία στο πρόσφατο συνέδριο της, 28 Αυγούστου – 2 Σεπτεμβρίου, Βαρκελώνη, Ισπανία.
