Επιστήμονες από την Δανία διαπίστωσαν πως τα πρώτα γαλάζια μάτια σε ανθρώπους πρέπει να εμφανίστηκαν πριν από έξι με δέκα χιλιάδες χρόνια, όταν μια μετάλλαξη αραίωσε τις καφέ χρωστικές του ματιού. Όπως λένε μάλιστα όλοι οι σημερινοί γαλανομάτηδες είναι μακρινοί απόγονοι του ανθρώπου στον οποίο πρωτοεμφανίστηκε αυτή η γενετική μετάλλαξη.
Για να βγάλουν τα συμπεράσματα τους οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης έκαναν έρευνες σε δεκάδες γαλανομάτηδες από τη Δανία, την Τουρκία και την Ιορδανία. Βρήκαν πως όλοι τους είχαν το ίδιο γονίδιο OCA2. Και βρήκαν πως οι αρχαιότερες ενδείξεις για γαλάζια μάτια στην Ευρώπη προέρχονται από γενετικές εξετάσεις στο σκελετό ενός άνδρα που έζησε στην Ισπανία πριν από περίπου 7.000 χρόνια που είχε το ίδιο γονίδιο.
Μέχρι τώρα δεν έχουν μπορέσει να βρουν τουλάχιστον 15 γονίδια που εμπλέκονται στο χρώμα των ματιών. Όπως εκτιμούν πάντως το σημαντικότερο γονίδιο είναι το OCA2, το οποίο ρυθμίζει την παραγωγή της μελανίνης. Η μελανίνη δίνει χρώμα στα μαλλιά και στο δέρμα, υπάρχει όμως και στην ίριδα του ματιού και ευθύνεται για την απόχρωση των καφέ και μαύρων ματιών.
Όσον αφορά στα γαλάζια και τα πράσινα μάτια, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι αποχρώσεις αυτές δεν οφείλονται σε γαλάζιες ή πράσινες χρωστικές. Στην πραγματικότητα, το χρώμα εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της σκέδασης του φωτός, δηλαδή την εκτροπή των ακτίνων φωτός, όταν συναντούν το μπροστινό στρώμα της ίριδας.
Το μπλε φως σκεδάζεται περισσότερο απ’ ότι το πράσινο και το κόκκινο, και η διαφορά αυτή δίνει γαλάζια ή πράσινη απόχρωση σε όσους έχουν λίγη μελανίνη στην ίριδα. Το ίδιο φαινόμενο της σκέδασης εξηγεί εξάλλου και το μπλε χρώμα του ουρανού.
Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Human Genetics, οι άνθρωποι με καστανά ή πράσινα μάτια παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλότητα στην ποσότητα μελανίνης στην ίριδα. Οι γαλανομάτηδες, αντίθετα, μοιάζουν πολύ μεταξύ τους ως προς τη μελανίνη, ένδειξη ότι το γαλάζιο χρώμα έχει διαφορετική γενετική προέλευση.
Οι ειδικοί πάντως είναι σίγουροι πως o Homo sapiens είχε σκούρα μάτια όταν πρωτοεμφανίστηκε στην Αφρική ενώ όπως λέει ο επικεφαλής της έρευνας Χανς Άιντμπεργκ «στην αρχή όλη είχαμε καστανά μάτια».
