Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν ποιος θα αντιμετωπίσει την παχυσαρκία. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας είναι πιο επιρρεπείς στην παχυσαρκία από αυτούς που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση. Επίσης, το φύλο, η εθνικότητα και η εκπαίδευση παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Στις ΗΠΑ η κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί να προβλέψει άριστα την παχυσαρκία στις γυναίκες, όχι τόσο αξιόπιστα την παχυσαρκία στα παιδιά ή τους άνδρες. Στην Ελλάδα τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας στα παιδιά φαίνεται πως είναι μεγαλύτερα σε επαρχιακές και αγροτικές περιοχές από ό, τι στις πόλεις. Αλλά και εντός των πόλεων εμφανίζονται ανισότητες: μόνο το 2,7% των παιδιών στο Χαλάνδρι είναι παχύσαρκα -στο Κερατσίνι το ποσοστό είναι 20,3% (Διανέοσις -Φεβρουάριος 2022).
Η εθνικότητα παίζει επίσης σημαντική διαφορά στα ποσοστά παχυσαρκίας, με τις μειονότητες να έχουν υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας (ΗΠΑ). Τα άτομα με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι λιγότερο πιθανό να γίνουν παχύσαρκα από τα άτομα με απολυτήριο λυκείου ή λιγότερο. Φαίνεται να υπάρχει μια γενική τάση υψηλότερων ποσοστών παχυσαρκίας στις φτωχές κοινότητες.
Γιατί;
Μειωμένη πρόσβαση σε ανοικτούς χώρους
Άτομα χαμηλού εισοδήματος τείνουν να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στους πόρους που απαιτούνται για τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Τείνουν να υπάρχουν λιγότερα πάρκα και εγκαταστάσεις αναψυχής στις γειτονιές τους. Τείνουν επίσης να βιώνουν υψηλότερα επίπεδα εγκληματικότητας και βίας, γεγονός που μπορεί να κάνει την υπαίθρια δραστηριότητα πιο περιοριστική. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν σε έναν πιο καθιστικό τρόπο ζωής, ο οποίος είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην παχυσαρκία, σε χρόνια μεταβολικά νοσήματα και καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Επισιτιστική ανασφάλεια και χαμηλότερη ποιότητα φαγητού
Οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα είναι πιο πιθανό να έχουν επισιτιστική ανασφάλεια, που σημαίνει ότι δεν έχουν πάντα τα μέσα να τρώνε τακτικά. Ακόμη και όταν δεν είναι ανασφαλείς ως προς τα τρόφιμα, πολλοί δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά φρέσκα τρόφιμα, οπότε αγοράζουν υπερεπεξεργασμένα φτηνά τρόφιμα. Οι διατροφικές τους συνήθειες συχνά επηρεάζονται από την έλλειψη πρόσβασης σε υγιεινά και οικονομικά τρόφιμα, παρουσιάζουν φαύλους κύκλους στέρησης και υπερφαγίας, υψηλά επίπεδα στρες, άγχους και κατάθλιψης. Έχουν λιγότερες ευκαιρίες για σωματική δραστηριότητα, ενώ παρουσιάζουν και περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτια με επισιτιστική ανασφάλεια είναι επιρρεπή σε χρόνιες ασθένειες, κακή ψυχική υγεία και είναι πιθανό να αρρωσταίνουν πιο συχνά, να αναρρώνουν από την ασθένεια πιο αργά και να νοσηλεύονται πιο συχνά. Η έλλειψη επαρκούς υγιεινής τροφής μπορεί να βλάψει την ικανότητα του παιδιού να συγκεντρωθεί και να αποδώσει καλά στο σχολείο και συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα συμπεριφορικών και συναισθηματικών προβλημάτων από την προσχολική ηλικία έως την εφηβεία.
Κακές Συνθήκες Διαβίωσης
Οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα είναι πιο πιθανό να ζουν σε κακές συνθήκες διαβίωσης. Είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν έκθεση σε βαρέα μέταλλα, κακή στοματική και σωματική υγεία, κακή ανάπτυξη, αναπτυξιακούς κινδύνους, μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς, ακούσιο τραυματισμό, σωματική αδράνεια, έκθεση σε βία και διατροφική ανασφάλεια. Η κακή υγεία που προκαλείται από μια κακή κατάσταση διαβίωσης μπορεί να συμβάλει στον καθιστικό τρόπο ζωής τους και να εξαντλήσει τα χρήματα που διαφορετικά θα χρησιμοποιούσαν για τρόφιμα.
Κατακλείδα:
Η παχυσαρκία δεν είναι μόνο να τρως κακό φαγητό (junk food). Η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα της καθιστικής ζωής, της μειωμένης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, των κακών συνθηκών διαβίωσης. Η παχυσαρκία είναι το αποτέλεσμα της ανάγκης αγοράς τροφίμων σε ποσότητα, αντί για ποιότητα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, MΕd
Μέλος Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής
Μέλος Ομάδας Ειδικών Δημόσιας Υγείας
