Παχυσαρκία: Παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο;

26-12-2016

Η σχέση μεταξύ βάρους και καρκίνου είναι πολυμελετημένη. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα διεθνών αντικαρκινικών οργανισμών το αυξημένο βάρος συνδέεται άμεσα με τον κίνδυνο εμφάνισης τουλάχιστον 13 μορφών καρκίνου μεταξύ των οποίων ο καρκίνος του μαστού, της μήτρας, του εντέρου, του οισοφάγου, του παγκρέατος και των νεφρών. Όταν το σωματικό βάρος ξεπερνάει τα όρια του φυσιολογικού φαίνεται πως απορυθμίζονται ορμονικοί μηχανισμοί στον οργανισμό μας, επηρεάζεται ο τρόπος που διαιρούνται τα κύτταρά μας και επιπλέον μειώνεται η δυνατότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να μας θωρακίσει από φλεγμονές οι οποίες προκαλούνται στο σώμα μας λόγω του υπέρβαρου ή της παχυσαρκίας.

 Η οδηγία από την επιστημονική κοινότητα περιλαμβάνει την διατήρηση του βάρους εντός φυσιολογικών ορίων του Δείκτη Μάζας Σώματος (δηλαδή μεταξύ 18.5 και 24.9 kg/m2) με ισορροπημένη διατροφή και άσκηση. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι μία συσχέτιση του βάρους και του ύψους μας, και αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως από την επιστημονική κοινότητα για την αξιολόγηση του «ιδανικού» βάρους.

 Η ηλικία στην οποία κανείς θα πάρει τα επιπλέον κιλά φαίνεται να είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας στην πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές η απότομη αύξηση του σωματικού βάρους στην εφηβεία επηρεάζει αρνητικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού για τις γυναίκες, ενώ η σταδιακή αύξηση του βάρους στην ενήλικη ζωή μπορεί να είναι «καρκινογόνος» τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Με άλλα λόγια είναι σημαντικό και για τα δύο φύλα να διατηρούν το βάρος τους εντός φυσιολογικών ορίων καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όμως για τις γυναίκες είναι ακόμη πιο σημαντική η αποφυγή αύξησης του βάρους στα εφηβικά τους χρόνια.

 Πέραν του σωματικού βάρους αυτού καθαυτού, αντικρουόμενα είναι τα δεδομένα που αφορούν την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου και την κατανομή των επιπλέον κιλών στο σώμα. Αρχικά ο σωματότυπος «μήλο», δηλαδή περισσότερο λίπος στην κοιλιακή χώρα, φάνηκε να συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του εντέρου. Τα αποτελέσματα όμως πρόσφατης μελέτης, η οποία δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο, υποστηρίζουν πως ο αυξημένος Δείκτης Μάζας Σώματος μεγαλώνει την πιθανότητα μία γυναίκα να νοσήσει από καρκίνο του μαστού ανεξαρτήτως του σωματότυπού της.

 Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε πως εκτός από τον Δείκτη Μάζα Σώματος σημαντικότατο ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου και στην θνησιμότητα, κυρίως ατόμων της τρίτης ηλικίας, παίζει ο μυϊκός ιστός. Φαίνεται πως η συντήρηση του μυϊκού συστήματος σε ικανοποιητικά επίπεδα είναι προστατευτική έναντι του θανάτου από καρκίνο, ακόμη και σε υπέρβαρα άτομα. H καρκινική καχεξία (απότομη απώλεια βάρους και μυϊκού ιστού) μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα στην έκβαση της ασθένειας.

 Μπορεί τα παραπάνω ερευνητικά δεδομένα να φαίνονται δύσκολο να ερμηνευτούν, συνοψίζονται όμως στις παρακάτω συμβουλές:

1. Διατηρείστε το βάρος σας εντός φυσιολογικών επιπέδων, και κυρίως οι κοπέλες αποφύγετε την αύξηση βάρους στην εφηβεία.

2. Η διατήρηση του βάρους είναι σημαντικό να επιτυγχάνεται μέσω μίας διατροφής πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά, και χαμηλής σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες (γλυκά, μπισκότα, ζάχαρη) και λιπαρά φαγητά.

3. Δώστε σημασία στις ποσότητες που καταναλώνετε, το μεγάλο μέγεθος τον μερίδων παίζει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του βάρους.

4. Δώστε έμφαση στη σωματική σας δραστηριότητα, με άλλα λόγια αντισταθείτε στην καθιστική ζωή.

Υιοθετείστε 150 λεπτά την εβδομάδα μέτριας έντασης άσκηση, ή 75 λεπτά μεγαλύτερης έντασης άσκηση.

5. Η απώλεια βάρους πρέπει να είναι σταδιακή, και ιδιαίτερα σε άτομα τα οποία έχουν νοσήσει από καρκίνο πρέπει να γίνεται πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό και τον διαιτολόγο.

 

Ήβη Παπαϊωάννου

Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

[email protected]

 

Πηγές:

1. American Cancer Society. Does body weight affect cancer risk? Last accessed 1/5/2014.

http://www.cancer.org/cancer/cancercauses/dietandphysicalactivity/bodyweightandcancerrisk/body-weight-and-cancer-risk-effects

2. American Cancer Society. Body weight & cancer risk. Last accessed 1/5/2014.  

http://www.cancer.org/research/infographicgallery/body-weight-and-cancer-risk-infographic

3. World Cancer Research Fund. Healthy Weight and Cancer Prevention. Last accessed 1/5/2014.

http://www.wcrf-uk.org/cancer_prevention/recommendations/weight_and_cancer.php

 4. Han X, Stevens J, Truesdale KP, Bradshaw PT, Kucharska-Newton A, Prizment AE, Platz EA, Joshu CE. Body mass index at early adulthood, subsequent weight change, and cancer incidence and mortality. Int J Cancer. 2014 Apr 26.

5. Gaudet MM, Carter BD, Patel AV, Teras LR, Jacobs EJ, Gapstur SM.Waist circumference, body mass index, and postmenopausal breast cancer incidence in the Cancer Prevention Study-II Nutrition Cohort. Cancer Causes Control. 2014 Apr 9.

6. Gonzalez MC, Pastore CA, Orlandi SP, Heymsfield SB. Obesity paradox in cancer: new insights provided by body composition. Am J Clin Nutr. 2014 May;99(5):999-1005. doi: 10.3945/ajcn.113.071399. Epub 2014 Feb 26.