Τη βάση της καλής υγείας αποτελεί η σωστή διατροφή και η παγκόσμια ημέρα διατροφής που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου είναι η καλύτερη ευκαιρία για να το υπενθυμίσουμε.
Κατά την άσκηση της ιατρικής στην καθημερινή κλινική πράξη, ο σύγχρονος ειδικός παθολόγος αντιμετωπίζει καθημερινώς πληθώρα νοσημάτων και παθολογικών διαταραχών, ένα μεγάλο μέρος των οποίων οφείλεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε λανθασμένες διατροφικές συνήθειες του σύγχρονου Έλληνα. Ορισμένα από τα πιο κοινά νοσήματα και παθολογικές διαταραχές στην εμφάνιση των οποίων συντελούν σε πολλές περιπτώσεις κακές διατροφικές συνήθειες είναι ο διαβήτης, η υπερχοληστερολαιμία, το μεταβολικό σύνδρομο, η υπέρταση, η αναιμία και όχι μόνο.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η υπερχοληστερολαιμία και η σωστή διατροφή
Η άνοδος της κακοήθους χοληστερόλης του αίματος αποκαλείται υπερχοληστερολαιμία. Η αύξηση της χοληστερόλης του αίματος συχνά οφείλεται σε διατροφικές συνήθειες όπως η υπερβολική κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών που βρίσκονται στο βούτυρο, στις μαργαρίνες, στην κατανάλωση λιπαρού κρέατος, στην κατάχρηση της κρέμας γάλακτος και λιπαρών τυριών, στην πρόσληψη αυξημένου συνολικού ημερήσιου φορτίου θερμίδων. Η υπερχοληστερολαιμία σε βάθος χρόνου οδηγεί σε μία πολύ σοβαρή νόσο, την αποφρακτική αγγειοπάθεια, εκδηλώσεις της οποίας είναι το έμφραγμα, το εγκεφαλικό επεισόδιο, το ανεύρυσμα, η νεφρική βλάβη, η νόσος των καρωτίδων, η ανδρική ανικανότητα, η διαλείπουσα χωλότητα των κάτω άκρων.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η υπεργλυκαιμία και ο διαβήτης
Η αύξηση του σακχάρου του αίματος, είτε αυτή εκτείνεται σε διαβητικά, είτε σε ελαφρώς υπεργλυκαιμικά επίπεδα αποκαλείται ιατρικώς υπεργλυκαιμία. Η υπεργλυκαιμία συχνά οφείλεται κυρίως σε διαταραχή του ισοζυγίου των θερμίδων που προσλαμβάνουμε και αποβάλλουμε. Κακές διατροφικές συνήθειες όπως η υπερκατανάλωση υδατανθράκων ταχείας καύσεως, όπως αυτών που περιέχονται σε τυποποιημένα snack, σε γλυκά, στην ζάχαρη καθώς και η υπερβολική κατανάλωση λιπαρών οδηγεί σε απορρύθμιση του σακχάρου, το οποίο με την σειρά του δρα τοξικά σε πολλά όργανα προκαλώντας διαβητική οφθαλμοπάθεια, καρδιακή νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρική νόσο, αρτηριοσκλήρυνση.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η υπερομοκυστεϊναιμία και οι διατροφικές συνήθειες
Η αύξηση της ομοκυστείνης αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία καρδιακή νόσο. Σε ορισμένες περιπτώσεις η υπερομοκυστεϊναιμία οφείλεται σε ελαττωμένη λήψη φυλλικού οξέως, που ευρίσκεται σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, βιταμίνης Β6 που ευρίσκεται στα όσπρια, τα δημητριακά, το ψωμί ολικής άλεσης, τη ζύμη. Μπορεί να οφείλεται επίσης και στην έλλειψη βιταμίνης Β12, πλούσιες πηγές της οποίας είναι το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Το μεταβολικό σύνδρομο
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα επικίνδυνο οργανικό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο επιμέρους μεταβολικών διαταραχών, συχνά χωρίς συμπτώματα. Συγκεκριμένα στο μεταβολικό σύνδρομο υπάρχουν ταυτόχρονα κακοήθης κατανομή υπερβάλλοντος βάρους στην κοιλιακή χώρα θώρακα και άκρα, υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων αίματος, παθολογικά χαμηλά επίπεδα «καλής χοληστερίνης» HDL, οριακά φυσιολογική αρτηριακή πίεση αίματος, γλυκόζη (ζάχαρο) αίματος νηστείας οριακά φυσιολογική. Ακόμη και τρεις από τις παραπάνω διαταραχές αρκούν για να θέσουν την διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου. Διατροφικές συνήθειες όπως η υπερκατανάλωση υδατανθράκων ταχείας καύσεως, σαν αυτές που περιέχονται σε τυποποιημένα snack, σε γλυκά, στην ζάχαρη, αλλά και η υπερβολική κατανάλωση λιπαρών, η υπερβολική πρόσληψη άλατος και θερμίδων είναι σημαντικοί παράγοντες για την παθογένεια του τοξικού αυτού συνδρόμου, που οδηγεί σε αυξημένη επίπτωση καρδιοεγκεφαλικών επεισοδίων, διαβήτη και πρόωρων θανάτων.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η δυσκοιλιότητα και η σχέση της με τη διατροφή
Η ιατρική χαρακτηρίζει ως χρόνια δυσκοιλιότητα την κατάσταση κατά την οποία οι κενώσεις προκαλούν υπερβολική προσπάθεια κατά την αφόδευση, ή ο ασθενής έχει συστηματικά δύο ή λιγότερες κενώσεις την εβδομάδα. Επίσης δυσκοιλιότητα έχουμε όταν μειώνεται ο αριθμός των κενώσεων, που παρατηρούνται κατά την συνήθη λειτουργία ενός συγκεκριμένου οργανισμού. Η δυσκοιλιότητα συχνά οφείλεται στην ελαττωμένη πρόσληψη φυτικών ινών και νερού με την διατροφή. Η χρήση αποφλοιωμένων ή τροφίμων γυμνών από «πίτουρο»(για παράδειγμα άσπρου ψωμιού και ρυζιού, αποφλοιωμένων φρούτων, «λευκών» ζυμαρικών), είναι σημαντικοί παράγοντες στην παθογένεια της δυσκοιλιότητας.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η αναιμία της ανάπτυξης και των νέων γυναικών
Η αναιμία της ανάπτυξης και των νέων γυναικών οφείλεται συχνά σε έλλειψη σιδήρου που ελλείπει συχνά από την διατροφή. Ο σίδηρος περιέχεται στο κόκκινο κρέας ενώ φυτικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, η σόγια, το πιτυρούχο ψωμί, το σπανάκι, το κουνουπίδι, οι ελιές, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, το φύτρο σταριού. Ο σίδηρος των φυτικών τροφών μεταβολίζεται συνήθως πιο δύσκολα, η ικανότητα όμως του οργανισμού να τον επεξεργάζεται αυξάνεται συχνά με την λήψη φρέσκου χυμού από πορτοκάλι, ο οποίος πρέπει να υπάρχει στο καθημερινό τραπέζι του Έλληνα.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η υπέρταση και οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες
Η αύξηση της πίεσης του αίματος προκαλεί εμφράγματα, εγκεφαλικά επεισόδια, ανευρύσματα. Η ιστρική έχει διαπιστώσει πως η υπέρταση πολλές φορές έχει διατροφική βάση. Συγκεκριμένα, η υπερβολική πρόσληψη θερμίδων, η υπερβολική κατανάλωση καφέ και αλκοόλ, η υπερβολική πρόσληψη άλατος, η αποφυγή καθημερινής κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών ενέχονται στην ανάπτυξη υπέρτασης.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η σχέση της διατροφής με την υπερουριχαιμία
Η αύξηση του ουρικού οξέως αποκαλείται ιατρικώς υπερουριχαιμία. Η υπερουριχαιμία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα νεφρά και στις αρθρώσεις. Παράγοντες στην διατροφή που προκαλούν αύξηση ουρικού οξέως είναι η κατάχρηση κρέατος και λιπαρών. Στις κακές διατροφικές συνήθειες που επίσης προκαλούν αύξηση ουρικού οξέως είναι η μειωμένη πρόσληψη νερού, αλλά και η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Διατροφικές συνήθειες και οστεοπόρωση
H οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση του σκελετού, που παρουσιάζεται με την αύξηση της ηλικίας και χαρακτηρίζεται από αραίωση του οστού. Η οστεοπόρωση αποτελεί συχνή αιτία καταγμάτων και είναι σημαντική αιτία θανάτου σε μεγάλες ηλικίες. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφέ και αναψυκτικών τύπου cola, και η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου είναι συχνά φαινόμενα στην Ελλάδα. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι το γάλα, πλήρες ή αποβουτυρωμένο και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η διατροφική τριχόπτωση
Η έλλειψη σιδήρου που προκαλεί την αναιμία των υπό ανάπτυξη ατόμων και των νέων γυναικών, μπορεί να προκαλέσει και σοβαρή τριχόπτωση. Η έλλειψη σημαντικών βιταμινών όπως βιταμίνης Α, που βρίσκεται στα καρότα στις γλυκοπατάτες στα βερίκοκα και στα κίτρινα λαχανικά, καθώς και στα ψάρια, αλλά και η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β, που βρίσκονται στο ψωμί ολικής άλεσης, στα πλήρη δημητριακά πρωινού, στο αυγό, στο κρέας, στη μαγιά μπύρας, στη ζύμη, στους ξηρούς καρπούς, στα λαχανικά και στα όσπρια, ενέχονται στην διατροφική τριχόπτωση. Για την διατροφική τριχόπτωση, εξάλλου, μπορεί να ευθύνεται και η έλλειψη της βιταμίνης C που περιέχεται στα εσπεριδοειδή (π.χ. λεμόνια, πορτοκάλια), στις ντομάτες, στις φράουλες, στις φρέσκες πατάτες και γενικώς στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Σημαντικό ρόλο έχει σε ορισμένες περιπτώσεις και η έλλειψη του πολυακόρεστου λιπαρού λινολεικού οξέος που δεν πρέπει να παραβλέπεται λόγω της κακής ποιότητας λιπαρών που καταναλώνει συχνά ο Έλληνας.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Παχυσαρκία και κακές διατροφικές συνήθειες
Η παχυσαρκία συνδέεται με διαβήτη, υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία, εμφράγματα, παθήσεις σπονδυλικής στήλης, αλλά και καρκίνους ενδομητρίου, στήθους, προστάτου, εντέρου. Τα ακατάστατα γεύματα και γρήγορα «τσιμπήματα», η μη λήψη σωστού πρωινού, η κατανάλωση λιπαρών κρεάτων βουτύρου και τηγανητών γευμάτων, η ελαττωμένη κατανάλωση νωπών λαχανικών είναι από τις κρίσιμες λανθασμένες διατροφικές συνήθειες. Επίσης, η κατάχρηση αλκοόλ και ζαχαρούχων αναψυκτικών, η λήψη νυχτερινών γευμάτων και γευμάτων αμέσως προ του νυχτερινού ύπνου είναι κακές διατροφικές συνήθειες, που ερμηνεύουν το γεγονός ότι η παχυσαρκία είναι πολύ συχνή στην Ελλάδα.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Η στεφανιαία καρδιακή νόσος
Η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, η υπερχοληστερολαιμία, η υπεργλυκαιμία, ο διαβήτης, η υπερομοκυστεϊναιμία και οι διατροφικοί παράγοντες που ενέχονται στην εκδήλωση των νοσημάτων αυτών, συντελούν επίσης στην ανάπτυξη καρδιακής στεφανιαίας νόσου.
Παγκόσμια ημέρα διατροφής : Διατροφή και καρκίνος
Το αλκοόλ είναι η δεύτερη μετά τον καπνό ευρέως χρησιμοποιούμενη καρκινογόνα ουσία που συνδέεται με την ανάπτυξη καρκίνων του γαστρεντερικού συστήματος, κεφαλής και τραχήλου. Το υπερβολικό λίπος στην διατροφή, η κατάχρηση κρέατος, σύμφωνα με μελέτες ενέχονται στην ανάπτυξη καρκίνου. Αντίθετα η καθημερινή κατανάλωση καλά πλυμένων φρούτων και λαχανικών έχει προστατευτικό ρόλο. Επιπροσθέτως, έρευνες έχουν δείξει ότι οι φυτικές ίνες, που συχνά λείπουν από την διατροφή του σύγχρονου Έλληνα, προστατεύουν από καρκινώματα του εντέρου.
Dr. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
