Εάν ποτέ είχατε πέτρες στα νεφρά, τότε σίγουρα θα θυμάστε τον έντονο πόνο. Υπολογίζεται πως περίπουένας στους δέκα ανθρώπους θα εμφανίσει κάποια στιγμή πέτρες στα νεφρά. Όμως στους περισσότερους θα συμβεί περισσότερες από μία φορές. Χωρίς τη σωστή πρόληψη, λίγοι παραπάνω από τους μισούς θα εμφανίσουν ξανά τα συμπτώματα μέσα σε εφτά χρόνια.
Οι πέτρες σχηματίζονται όταν οι συγκεντρώσεις ορισμένων στοιχείων στα νεφρά είναι τόσο υψηλές, που σχηματίζουν κρυστάλλους. Υπάρχουν περισσότερα από ένα είδη νεφρικών λίθων, για τα οποία η διατροφική προσέγγιση ενδέχεται να διαφέρει ελαφρώς. Οι πλέον κοινές μορφές είναι:
- Λίθοι οξαλικού ασβεστίου
- Λίθοι φωσφορικού ασβεστίου
- Λίθοι ουρικού οξέος
- Λίθοι κυστίνης
Ρωτήστε το γιατρό σας σε ποια κατηγορία ανήκουν οι πέτρες με τις οποίες έχετε διαγνωσθεί. Η πρόληψή τους δεν είναι πολύπλοκη. Όμως απαιτεί επιμονή και μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Η σημαντικότερη αλλαγή βρίσκεται στα υγρά
Η σημαντικότερη αλλαγή, που μπορεί κανείς να εφαρμόσει στην καθημερινότητά του, είναι να αυξήσει την πρόσληψη υγρών και κυρίως νερού. Στόχος είναι να φτάσετε τα 2,5 με 3 λίτρα καθημερινά. Εάν όμως δεν είστε συνηθισμένοι να καταναλώνετε αρκετά υγρά, ξεκινήστε προσθέτοντας ένα ποτήρι κάθε μερικές ημέρες. Δώστε έμφαση στο νερόκαι στη σπιτική λεμονάδα. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως η συστηματική πρόσληψη κιτρικού οξέως, έχει θετική επίδραση στους νεφρικούς λίθους. Την ίδια στιγμή αποφύγετε αναψυκτικά με ανθρακικό ή ζάχαρη, καθώς και τους έτοιμους χυμούς του εμπορίου, και φυσικά το αλκοόλ.
Μην αποφεύγετε το ασβέστιο
Από πολλούς θεωρείται ο “εχθρός” των νεφρικών λίθων, καθώς οι πιο συχνές μορφές σχηματίζονται από κάποιο άλας ασβεστίου. Στην πραγματικότητα όμως ισχύει το αντίθετο. Ακριβώς επειδή μέρος του διατροφικού αυτού συστατικού δεσμεύεται στις οξαλικές ή φωσφορικές πέτρες, η ανάγκη επαρκούς πρόσληψης είναι ακόμη μεγαλύτερηγια την υγεία των οστών, των μυών και όχι μόνο. Αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού διαιτολογίου είναι τα γαλακτοκομικά, ενώ και τα μικρά ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα είναι καλή πηγή ασβεστίου. Εάν δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι, προσπαθήστε να αποφύγετε τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής.
Αποφύγετε το αλάτι
Το πολύ αλάτι δεν ωφέλησε κανέναν! Κυρίως όσους έχουν πέτρες στα νεφρά, καθώς αυξάνει την συγκέντρωση ασβεστίου στα ούρα. Αποφύγετε να προσθέσετε πολύ αλάτι κατά το μαγείρεμα, ενώ παράλληλα περιορίστε τα έτοιμα γεύματα. Ακόμη, το ψωμί, οι έτοιμες σάλτσες, το τυρί και τα αλλαντικά είναι κρυφές πηγές αυτού στη διατροφή. Παράλληλα, αυξήστε την κατανάλωση λαχανικών και φρούτων. Τα τελευταία είναι πλούσια σε κάλιο, το οποίο εξισορροπεί κατά ένα τρόπο τη διατροφική πρόσληψη αλατιού (νατρίου).
Αγνοείστε τα οξαλικά άλατα
Η συμβουλή αυτή αφορά όσους έχουν διαγνωσθεί με πέτρες οξαλικού ασβεστίου. Παντζάρια, σπανάκι, μπάμιες, αποξηραμένα σύκα, ξηροί καρποί, σόγια ή προϊόντα της, σοκολάτα και τσάι, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των τροφίμων, που είναι πλούσια σε οξαλικά οξέα. Αρκετοί ειδικοί προτείνουν να καταναλώνετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα οξαλικών, ταυτόχρονα με πηγές ασβεστίου. Έτσι η μία ουσία θα δεσμεύει την άλλη, και θα αποβάλλονται πριν φτάσουν στα νεφρά. Για παράδειγμα συνδυάστε το σπανάκι με φέτα, ή τους ξηρούς καρπούς με το γιαούρτι.
Φουλ στη φυτική πρωτεΐνη
Εάν το καθημερινό σας διαιτολόγιο περιλαμβάνει κόκκινο κρέας, πουλερικά, αυγά ή θαλασσινά, τότε τα επίπεδα ουρικού οξέος στα νεφρά αυξάνονται. Εάν έχετε ιστορικό υψηλού ουρικού οξεώς ή λίθων ουρικού οξέως, ίσως πρέπει να σκεφτείτε να γίνεται χορτοφάγοι! Ή για να ακριβολογούμε, προσπαθήστε να μειώσετε την κατανάλωση ζωϊκής προωετϊνης, καταναλώνοντας τις παραπάνω τροφές μία φορά την εβδομάδα. Φυτικές πηγές αμινοξέων και πρωτεΐνώνείναι τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, η κινόα, το ρύζι, και το ταχίνι. Επιπλέον, τα γαλακτομικά είναι μία ομάδα τροφίμων, που όπως ήδη αναφέρθηκε, έχουν θετική επίδραση σε όσουν αντιμετωπίζουν προβλήματα με πέτρες στα νεφρά.
Αλλάζοντας σε βάθος χρόνου τον τρόπο διατροφής σας, μπορείτε να μειώσετε αποτελεσματικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης νεφρικών λίθων. Θυμηθείτε πως διαφορετικά είδη πετρών, ενδέχεται να χρειάζονται εξατομικευμένες διατροφικές συμβουλές.
Ήβη Παπαϊωάννου, RDN, MS, MBA Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ [email protected]
Βιβλιογραφία Frassetto L, Kohlstadt I. Treatment and prevention of kidney stones: an update. Am Fam Physician. 2011 Dec 1;84(11):1234-42. Gul Z, Monga M. Medical and dietary therapy for kidney stone prevention. Korean J Urol. 2014 Dec;55(12):775-9. Heilberg IP, Goldfarb DS. Optimum nutrition for kidney stone disease. Adv Chronic Kidney Dis. 2013 Mar;20(2):165-74. National Kidney Foundation. 6 Easy Ways to Prevent Kidney Stones. Accessed 30/9/2019. https://www.kidney.org/atoz/content/kidneystones_prevent University of Michigan. Kidney Stones: Preventing Kidney Stones Through Diet. Accessed 30/9/2019. https://www.uofmhealth.org/health-library/ae1000
