Υπολογίζεται πως περίπου το 80% των ατόμων με ζαχαρώδη διαβήτη είναι ταυτόχρονα παχύσαρκοι. Για την ακρίβεια, τα επιπλέον κιλά αποτελούν τον πλέον σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου. Ένας παράγοντας που ευτυχώς αντιστρέφεται με την απώλεια μέρους ή όλων των επιπλέον κιλών.
Το ζάχαρο στο σώμα
Μετά την κατανάλωση μίας τροφής αυτή διασπάται στο απλούστερο μόριο ενέργειας που απαντάται στη φύση, και ονομάζεται γλυκόζη. Πολλοί ονομάζουν τη γλυκόζη «ζάχαρο» για ευκολία, λίγοι όμως γνωρίζουν πως αποτελεί το σημαντικότερο καύσιμο στον οργανισμό. Όταν η γλυκόζη απελευθερωθεί στο αίμα, εκκρίνεται ένα σύνολο από ορμόνες που στόχο έχουν την αξιοποίηση της ενέργειας που κρύβει μέσα της. Η σημαντικότερη από αυτές τις ορμόνες ονομάζεται ινσουλίνη και είναι υπεύθυνη για την άμεση αξιοποίηση ή την αποθήκευση της ενέργειας.
Οι ρίζες του Διαβήτη Τύπου 2
Ο Διαβήτης Τύπου 2, κοινώς Ζαχαρώδης Διαβήτης, είναι μία πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα ζαχάρου στο αίμα. Αυτό συμβαίνει διότι η ινσουλίνη δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά και να βοηθήσει τα κύτταρα να αξιοποιήσουν το ζάχαρο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη, και αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ παχυσαρκίας και διαβήτη.
Η παχυσαρκία και ο διαβήτης
Με τον όρο παχυσαρκία κανείς αναφέρετε σε άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 30. Η Περιφέρεια Μέσης αποτελεί ένα ακόμα δείκτη, σε άνδρες με περιφέρεια μεγαλύτερη των 94-104cm και σε γυναίκες με 80-88cm ή παραπάνω. Πώς καταλήγει όμως κανείς με επιπλέον κιλά; Η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα αφήνουν στο σώμα περίσσεια ενέργειας. Η έκθεση των κυττάρων σε επιπλέον ενέργεια και θρεπτικά συστατικά οδηγεί σε αποθήκευση λίπους και χρόνιο στρες ή φλεγμονή. Ενώ το σώμα μπορεί να διαχειριστεί τα υψηλά επίπεδα ζαχάρου για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, ο δυτικός τρόπος διατροφής καθιστά το φαινόμενο μόνιμο. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Καθώς οι επιπλέον θερμίδες δεν μπορούν πλέον να αξιοποιηθούν από την ινσουλίνη και τα κύτταρα, παραμένουν ελεύθερες στο σώμα αυξάνοντας τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη.
Γιατί δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι με επιπλέον κιλά διαβήτη; Η απάντηση σε αυτό φαίνεται να βρίσκεται σε 2 παράγοντες. Ο πρώτος είναι η γενετική προδιάθεση που έχει ο κάθε άνθρωπος. Ο δεύτερος και πολύ σημαντικός είναι πως η αντίσταση στην ινσουλίνη συνοδεύεται συχνά από αδυναμία έκκρισης της ορμόνης από τα των κύτταρα του παγκρέατος (β- κύτταρα). Ο πολύπλοκος συνδυασμός της αυξημένης κατανάλωσης θερμίδων, την αποθήκευσης και του μεταβολισμού του λίπους, της αντίστασης και παραγωγής ινσουλίνης και των γονιδίων αποτελεί τη γέφυρα που ενώνει την παχυσαρκία με τον διαβήτη τύπου 2.
Τα καλά νέα
Τα καλά νέα της σχέσης μεταξύ κιλών και διαβήτη είναι πως πρόκειται για μία ελεγχόμενη κατάσταση. Άτομα τα οποία κατάφεραν με ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες και επιμονή να χάσουν έστω και 5% του αρχικού σωματικού τους βάρους, βελτίωσαν τα επίπεδα ζαχάρου, τριγλυκεριδίων και πίεσης μέσα σε διάστημα 12 μηνών. Παρότι συχνά ενοχοποιείται η κατανάλωση υδατανθράκων για το ζάχαρο, το κλειδί κρύβεται στα φρέσκα τρόφιμα, το μέγεθος των μερίδων, στην ισορροπία των θερμίδων και φυσικά στη φυσική δραστηριότητα.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
- Eckel RH, Kahn SE, Ferrannini E, Goldfine AB, Nathan DM, Schwartz MW, Smith RJ, Smith SR. J Clin Obesity and type 2 diabetes: what can be unified and what needs to be individualized? Endocrinol Metab. 2011 Jun;96(6):1654-63.
- Esser N et al. Inflammation as a link between obesity, metabolic syndrome and type 2 diabetes.. Diabetes Res Clin Pract. (2014)
- Franz MJ et al. Lifestyle weight-loss intervention outcomes in overweight and obese adults with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. J Acad Nutr Diet. (2015)
