H ιστορία της εξάπλωσης της Ελονοσίας στην Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου, συνυφασμένη με την οργάνωση του ελληνικού κράτους , την πορεία της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και τη δημιουργία των πρώτων υγειονομικών μηχανισμών στη χώρα, περιγράφεται στο βιβλίο της αναπληρώτριας καθηγήτριας του ΕΚΠΑ κας Κατερίνας Γαρδίκα , “Landscapes of disease: malaria in modern Greece”.του εκδοτικού οίκου Central European University Press.
«Ένα βιβλίο στο οποίο ο σύγχρονος ιστορικός θα ανατρέχει συχνά» όπως είπε χαρακτηριστικά, ο κος Βαγγέλης Καραμανωλάκης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αθήνας, ο οποίος κατά την παρουσίαση του βιβλίου, υπογράμμισε ότι πρόκειται για την πιο άρτια μονογραφία στην ιστορία της υγείας, που διαθέτει πλέον η βιβλιογραφία για την ελληνική περίπτωση της ασθένειας, την εξάπλωση της οποίας επηρέασε ο γεωγραφικός κατακερματισμός της χώρας, ενώ μέσα από χάρτες και ιστορικές μαρτυρίες, το βιβλίο παρέχει στοιχεία, για τη διάχυση αλλά και την αντιμετώπιση της νόσου. Όπως δε ανέφερε ο ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Γεώργιος Αντωνακόπουλος, η παρουσία της ελονοσίας έφτασε μέχρι και την νεότερη ελληνική τέχνη και τη λογοτεχνία.
Πόσο διαφορετική θα ήταν άραγε η εξέλιξη της χώρας μας εάν δεν υπήρχε η ασθένεια; Η απάντηση, δε μπορεί να είναι γραμμική αλλά πολυπαραγοντική, ανέφερε η κα Βάσω Σειρηνίδου, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθήνας, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι η ασθένεια όσο καμία άλλη βρίσκεται πάντα σε άμεση συνάρτηση με τους χαμηλότερους οικονομικούς δείκτες των υποανάπτυκτων χωρών, βασικός παράγοντας που διαφοροποιεί τις χώρες του πρώτου από τον τρίτο κόσμο. Το βιβλίο της Κατερίνας Γαρδίκα, σύμφωνα με την κα Σειρηνίδου, αποτελεί μία εναλλακτική αφήγηση της ιστορίας της χώρας κατά το 19ο αιώνα και αρχές του 20ου, μέσα από την ασθένεια που υπήρξε η πιο σημαντική από τις νοσολογικές εμπειρίες του πληθυσμού για την εξέλιξη της χώρας, πλήττοντας την περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη και καθόρισε τη διαμόρφωση των υγειονομικών θεσμών της Ελλάδας.
Η Κατερίνα Γαρδίκα, περιγράφοντας την εξέλιξη της ασθένειας κατά τη διάρκεια πληθυσμιακών μετακινήσεων, πολέμων, εγκατάστασης προσφύγων, κατασκευής εγγειοβελτιωτικών έργων, φαρμακευτικών επιτευγμάτων και ανακαλύψεων, περιγράφει παράλληλα και πως κατάφερε ο κρατικός μηχανισμός να ανταποκριθεί σε εκείνες τις πρώτες βασικές υγειονομικές ανάγκες της χώρας κατά τη διάρκεια των συγκεκριμένων 140, κρίσιμων για την εξέλιξη της χώρας, χρόνων.
.
