Ο Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ (1 Μαΐου 1852 – 17 Οκτωβρίου 1934) ήταν Ισπανός παθολογοανατόμος, ιστολόγος και νευροεπιστήμονας. Η πρωτοπόρα του διερεύνηση της μικροσκοπικής δομής του εγκεφάλου είχε ως αποτέλεσμα να θεωρείται από πολλούς ως ο πατέρας της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Οι ιατρικές απεικονίσεις που σχεδίασε θεωρούνται άριστες και πολλές από τις απεικονίσεις του δέντρου επικοινωνίας των κυττάρων του εγκεφάλου εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ο Σαντιάγο Ραμόν ι Καχάλ βραβεύθηκε από κοινού με τον Καμίλλο Γκόλτζι με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1906 για το έργο τους στη διερεύνηση της δομής του νευρικού συστήματος.
Όταν ο Ραμόν ι Καχάλ βρισκόταν στα Πανεπιστήμια της Σαραγόσας και της Βαλένθια, ασχολήθηκε με την παθολογία της φλεγμονής, τη μικροβιολογία της χολέρας, καθώς και τη δομή των επιθηλιακών κυττάρων και ιστών. Το 1887, όταν μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, έμαθε την προετοιμασία των ιστών με νιτρικό άργυρο του Γκόλτζι και έστρεψε την προσοχή του στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έκανε εκτεταμένες έρευνες σε νευρικό υλικό από πολλά είδη και τις περισσότερες μεγάλες περιοχές του εγκεφάλου.
Ο Ραμόν ι Καχάλ έκανε αρκετές σημαντικές συνεισφορές στη νευροανατομία. Ανακάλυψε τον αξονικό αυξητικό κώνο και πειραματικά απέδειξε ότι τα νευρικά κύτταρα δεν ήταν συνεχή αλλά σε στενή επαφή. Αυτό παρείχε την οριστική απόδειξη για αυτό που αργότερα θα γίνει γνωστό ως «νευρωνικό δόγμα», το οποίο σήμερα θεωρείται ως το θεμέλιο της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Κατά τη διάρκεια της διαμάχης ανάμεσα στις θεωρίες των νευρικών δικτύων (π.χ. θεωρία νευρώνα, θεωρία δικτύου), ο Ραμόν ι Καχάλ ήταν υπερασπιστής της θεωρίας του νευρώνα.
Έδωσε λεπτομερείς περιγραφές των τύπων κυττάρων που σχετίζονται με νευρικές δομές και παρήγαγε εξαιρετικές απεικονίσεις δομών και της συνδεσμολογίας τους.
Ήταν υπέρμαχος της ύπαρξης των δενδριτικών ακάνθων, παρόλο που ο ίδιος δεν τις αναγνώριζε ως σημείο επαφής με προσυναπτικά κύτταρα. Ήταν υπέρμαχος της πολωμένης λειτουργίας των νευρικών κυττάρων και ο μαθητής του Ραφαέλ Λορέντε ντε Νο συνέχισε τη μελέτη των συστημάτων εισόδου/εξόδου στη θεωρία καλωδίων και πραγματοποίησε μερικές από τις πρώτες αναλύσεις κυκλωμάτων των νευρικών δομών.
Ανακάλυψε έναν νέο τύπο κυττάρων, ο οποίος πήρε το όνομά του, τα διάμεσα κύτταρα του Καχάλ. Αυτά τα κύτταρα είναι νευρώνες οι οποίοι βρίσκονται μέσα στους λείους μυς των σπλάχνων, ενεργώντας ως βηματοδότες για την παραγωγή των βραδέων συσταλτικών κυμάτων κατά μήκος του γαστρεντερικού, μεσολαβώντας ανάμεσα στη νευροδιαβίβαση από τους κινητικούς νευρώνες και στα κύτταρα των λείων μυών.
