Μία σύντομη περιγραφή
Πρόκειται για μία πάθηση του εντέρου η οποία μπορεί να προκαλέσει εξαιρετικά δυσάρεστα συμπτώματα και δυσφορία, εμποδίζοντας την συμμετοχή σε καθημερινές δραστηριότητες. Τα δεδομένα που έχουμε από την Αμερικάνικη ήπειρο μας δείχνουν πως αγγίζει το 12% του πληθυσμού, ενώ στην Ευρώπη η πιο συχνή μορφή της κολίτιδας εκδηλώνεται με δυσκοιλιότητα. Είναι σημαντικό να γνωρίζεται όμως πως η πάθηση δεν είναι επικίνδυνη, και δεν σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου.
Η πέψη της τροφής πραγματοποιείται στο στομάχι και στη συνέχεια οι τροφές που έχουν «περισσέψει» περνούν και απορροφώνται από το λεπτό και εν συνεχεία από το παχύ έντερο. Το παχύ έντερο, ή αλλιώς κόλον, πιέζει με απαλές κινήσεις τα υπολείμματα των τροφών για να απομακρυνθούν από το σώμα. Όταν κάποιος έχει σπαστική κολίτιδα το έντερό του είτε δεν κινείται αρκετά (δυσκοιλιότητα), είτε κινείται υπερβολικά (διάρροια). Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που μπορεί τα συνυπάρχουν και οι 2 καταστάσεις.
Οι ρίζες του «προβλήματος»
Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για τις αιτίες που μπορεί να προκαλούν την σπαστική κολίτιδα. Μεταξύ αυτών είναι κακή υγεία των μικροοργανισμών που ζουν στο έντερο, κάποιες μολύνσεις του πεπτικού, αλλά και ψυχολογικοί παράγοντες όπως το στρες.
Πώς εκδηλώνεται;
- Πόνος στο στομάχι
- Αλλαγή συχνότητας επισκέψεων στην τουαλέτα (δυσκοιλιότητα, διάρροια ή και τα 2)
- Φούσκωμα, τυμπανισμός
- Έντονο αίσθημα για επίσκεψη στην τουαλέτα, χωρίς απαραίτητα να υπάρξει κένωση
Καθώς τα παραπάνω συμπτώματα είναι κοινά με άλλες εντερικές παθήσεις, και καθώς δεν υπάρχει κάποια άλλη ένδειξη για την ασθένεια, θα χρειαστεί να περιγράψετε με μεγάλη ακρίβεια στο γιατρό σας τους τρόπους που εκδηλώνεται η πάθηση, για να μπορέσει εκείνος να κάνει τη σωστή διάγνωση.
Υπάρχει θεραπεία;
Το 12 με 38% των ανθρώπων με σπαστική κολίτιδα παρατηρούν βελτίωση στα συμπτώματά τους όταν καταφέρνουν να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους. Είτε αυτή η βελτίωση αφορά την άσκηση, είτε αφορά τη διατροφή, το στρες ή τη λήψη κάποιας φαρμακευτικής θεραπείας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με σπαστική κολίτιδα μπορούν να συνδέσουν τα συμπτώματα με την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων. Δυστυχώς όμως οι τροφές που ερεθίζουν το έντερο κάθε ανθρώπου δεν είναι οι ίδιες. Ο καλύτερος τρόπος για να δείτε ποιες τροφές σας ενοχλούν και να τις αποκλείσετε από τη διατροφή σας είναι να κρατήσετε ένα ημερολόγιο με τα γεύματά σας και τα συμπτώματα τα οποία μπορεί να προκύψουν. Ζητήστε τη βοήθεια ενός διαιτολόγου για μία πιο ασφαλή προσέγγιση.
Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχουν τρόφιμα τα οποία φαίνεται πως ενοχλούν τους περισσότερους ασθενείς με κολίτιδα. Αυτά είναι:
- Γαλακτοκομικά
- Λιπαρά φαγητά, τηγανητά, έτοιμα γεύματα
- Γλυκά, σοκολάτες
- Καφεΐνη
- Αλκοόλ
Ο ρόλος της δίαιτας FODMAP
Τη θέση της δίαιτας άνευ γλουτένης έχει αρχίσει να παίρνει τα τελευταία χρόνια η δίαιτα FODMAP. Πρόκειται για μία διατροφή φτωχή σε μη απορροφήσιμους ζυμώσιμους υδατάνθρακες (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Polysaccharides And Polyols – FODMAP). Ο τύπος των υδατανθράκων αυτών αποτελείται από πολύ μικρές αλυσίδες οι οποίες δεν διασπώνται καλά και έτσι μετατρέπονται σε τροφή για τους καλούς μικροορργανισμούς του εντέρου, που με τη σειρά τους παράγουν αέρια και προκαλούν τυμπανισμό. Το πρόγραμμα διατροφής FODMAP περιορίζει τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά, το μέλι, ορισμένα πυρηνόκαρπα φρούτα (βερίκοκο, ροδάκινο, κεράσια κ.α.) και λαχανικά, το σκόρδο, το κρεμμύδι, το σιτάρια, τα όσπρια, η σόγια και τις γλυκαντικές ουσίες.
Φυτικές ίνες: Ναι ή όχι;
Η απάντηση είναι πως εξαρτάται. Σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας οι αδιάλυτες φυτικές ίνες που περιέχονται στα προϊόντα σιταριού ολική άλεσης, στα περισσότερα λαχανικά και στις φλούδες είναι ευεργετικές, ενώ εάν το βασικό σας σύμπτωμα είναι η διάρροια προσθέστε στη δίαιτά σας διαλυτές φυτικές ίνες από το μπρόκολο, τον αρακά, τα καρότα, τα ξερά φασόλια, τις μπανάνες και τη βρώμη.
Προβιοτικά: Οι φιλικοί μικροοργανισμοί
Τα προβιοτικά είναι οι καλοί οργανισμοί που ζούνε στο έντερό μας, και τα πρεβιοτικά είναι η τροφή που χρειάζονται για να ζήσουν. Σε πρόσφατη μελέτη που παρουσίασε συνοπτικά τα δεδομένα πολλών ερευνών αποδείχθηκε πως η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με προβιοτικά μειώνει ακόμα και κατά 20% συμπτώματα όπως ο πόνος, ο τυμπανισμός και το φούσκωμα.
Η σπαστική κολίτιδα είναι μία πάθηση για την οποία δεν υπάρχει ακόμη θεραπεία, ίσως γιατί δεν γνωρίζουμε την αιτία της. Ο καλύτερος τρόπος για να διαχειριστείτε τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου σας είναι να ακούσετε τα μηνύματα που στέλνει το σώμα σας, το γιατρό και το διαιτολόγο σας.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN Διαιτολόγος, Διατροφολόγος Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ ivipapai@gmail.com Βιβλιογραφία:
-
William D. Chey, MD1; Jacob Kurlander, MD1; Shanti Eswaran, MD1. Irritable Bowel Syndrome: A Clinical Review. JAMA. 2015;313(9):949-958. doi:10.1001/jama.2015.0954.
-
Today’s Dietitian. By Sharon Palmer, RD. Soothing the Symptoms of IBS With Diet Therapy. June 2009 Issue Vol. 11 No. 6 P. 34.
