Η σκληρή αλήθεια λέει πως τα καρδιαγγειαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κυρίαρχη αιτία θανάτου στον κόσμο. Για την αντιμετώπισή τους στην πρώτη γραμμή παρατάσσονται οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φαρμακευτική αγωγή, με την τελευταία να εκπροσωπείται σε μεγάλο ποσοστό από μία ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται στατίνες.
Οι στατίνες είναι φάρμακα τα οποία μειώνουν τα επίπεδα της βλαβερής LDL χοληστερόλης στο αίμα, εμποδίζοντας τη σύνθεσή της στο σώμα. Επιπλέον, εμφανίζονται να έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες απαραίτητες για την καταπολέμηση των φλεγμονών που δημιουργούνται στα αγγεία λόγω της συγκέντρωσης χοληστερίνης (αθηρωματική πλάκα). Το ανθρώπινο σώμα επεξεργάζεται, μεταβολίζει, τα φάρμακα αυτά μέσα από μία σειρά πρωτεϊνών που επιστημονικά ονομάζονται ένζυμα της οικογένειας του κυτοχρώματος P540.
Οι στατίνες, όπως και όλα τα φάρμακα, περιέχουν δραστικές ουσίες οι οποίες δρουν στο ανθρώπινο σώμα καταλυτικά. Πολύ συχνά στοιχεία της διατροφής και του τρόπου ζωής ενδέχεται να επηρεάσουν, να μειώσουν ή να αυξήσουν, την αποτελεσματικότητα μίας φαρμακευτικής ουσίας. Την ίδια στιγμή υπάρχουν αλλαγές οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν στην εξομάλυνση των αιτιών μίας νόσου, συνεπώς επιβάλλεται κανείς να τις υιοθετήσει για μία ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της κατάστασης.
Εάν ο γιατρός σας, σας έχει γράψει στατίνες για την αντιμετώπιση της χοληστερίνης και την προστασία της καρδιάς, τότε σκεφτείτε σοβαρά να ακολουθήσετε της παρακάτω διατροφικές συμβουλές.
Έλεγχος βάρους: Τα αποτελέσματα σημαντικών επιστημονικών μελετών έχουν τονίσει πως η μείωση του σωματικού σας βάρος ακόμα και κατά 10%, μπορεί να οδηγήσει στην εντυπωσιακή μείωση του 20- 30% των επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα. Με πολύ απλά λόγια, η πρακτική εφαρμογή αυτού είναι πως εάν καταφέρετε να ελέγξετε το βάρος σας στην αρχή της διάγνωσης μπορεί ακόμη και να αποφύγετε ή να μειώσετε τη δόση της στατίνης που λαμβάνετε. Φυσικά, η απώλεια βάρους θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής σας στο σύνολό της.
Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και φτωχή σε λιπαρά και απλούς υδατάνθρακες: Οι παγκόσμιοι ιατρικοί σύλλογοι για την υγεία της καρδιάς παροτρύνουν όσους έχουν μόλις διαγνωσθεί με υψηλή χοληστερίνη να αλλάξουν καταρχάς τον τρόπο διατροφής τους πριν ξεκινήσουν κάποια φαρμακευτική αγωγή. Αλλά ακόμη και όσοι ήδη λαμβάνουν στατίνες είναι σημαντικό να μην τις χρησιμοποιούν σαν «άλλοθι» για να τρώνε ό,τι θέλουν. Φαίνεται πως ο συνδυασμός της Μεσογειακής διατροφής με τη λήψη εμφανίζει εντυπωσιακά αποτελέσματα στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, ενώ προλαμβάνει και σοβαρότερα καρδιαγγειακά επεισόδια. Οι βασικές αρχές ενός διατροφικού προγράμματος για τον καλύτερο έλεγχο την υγεία της καρδιάς είναι:
- Μείωση των ζωικών λιπαρών και των τηγανητών γευμάτων.
- Μείωση των απλών υδατανθράκων, όπως τα άσπρα μακαρόνια και τα περισσότερα έτοιμα σνακς και ροφήματα. Οι απλοί υδατάνθρακες περιέχουν περιττές θερμίδες και λίγα θρεπτικά συστατικά, αυξάνωντας κατακόρυφα τα τριγλυκερίδια στο αίμα.
- Αύξηση των φρούτων και των λαχανικών. Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν φυτικές ίνες οι οποίες θα λέγαμε πως έχουν «παρόμοια» και αθροιστική δράση με τις στατίνες, διότι μειώνουν την απορρόφηση της χοληστερόλης. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα η δραστικότητα των στατινών μπορεί να αυξηθεί και κατά 50% με την κατανάλωση φυτικών ινών. Προσοχή χρειάζεται εάν λαμβάνεται ατορβαστατίνη, καθώς ίσως σας δοθεί η οδηγία από το γιατρό σας να τη λαμβάνεται με 2 ώρες απόσταση από φρούτα και λαχανικά για μεγαλύετρη αποτελεσματικότητα. Επιπλέον τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν ένα σύνολο άλλων θρεπτικών συστατικών που οφελούν την υγεία της καρδιάς, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται και οι γνωστές φυτοστερόλες.
- Μείωση της κατανάλωσης αλατιού στο 1 κουταλάκι ημερησίως (2.300mg) για την πρόληψη συνοδών νοσημάτων όπως η υπέρταση.
Συμπλήρωση ωμέγα 3 καλών λιπαρών: Τα καλά λιπαρά που βρίσκουμε κυρίως σε λιπαρά ψάρια, και λιγότερο σε ξηρούς καρπούς και πράσινα φυλλώδη λαχανικά, είναι ικανά να μειώσουν τη βλαβερή χοληστερίνη, χωρίς τη λήψη κάποιου φαρμάκου, εάν συνδυαστούν με τη σωστή διατροφή. Τα ωμέγα 3 για την ακρίβεια «εξολοθρεύουν» τα τριγλυκερίδια επηρεάζοντας κατά συνέπεια θετικά και τη χοληστερόλη. Πέραν όμως αυτής της ιδιότητάς τους, η κατανάλωση τους σε καθημερινή βάση στηρίζει τη λειτουργία του εγκεφάλου και των ματιών, ενώ παράλληλα αποτελούν το κλειδί της διατροφής στην αντιμετώπιση φλεγμονών στα αγγεία και όχι μόνο.
Έλεγχος επιπέδων βιταμίνης D: Η βιταμίνη D είναι μία από τις ελάχιστες βιταμίνες που μπορεί το ίδιο το σώμα να συνθέσει όταν τα κύτταρα του δέρματος εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία. Η παραγωγή αυτής στον οργανισμό βασίζεται στη δομή της χοληστερόλης, γι αυτό και υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους ερευνητές για το πως οι στατίνες επηρεάζουν τα επίπεδα της βιταμίνης D. Τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα είναι περιορισμένα γι αυτό και δεν μπορούν να δοθούν ακόμη σαφείς οδηγίες. Η συμβουλή λοιπόν είναι να ελέγχτε περιοδικά τα επίπεδα της D στο αίμα σας, εάν βρίσκεστε σε φαρμακευτική αγωγή με στατίνες.
Αποφυγή χυμού grape fruit: Αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικότερες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ενός τροφίμου και ενός φαρμάκου. Οι φυτοθρεπτικές ουσίες ναρινγινίνη και η φουρανοκουμαρίνη, που περιέχονται στο grape fruit έχει αποδειχθεί πως μειώνουν τη δραστικότητα του ενζύμου CYP3A4, που νωρίτερα αναφέραμε πως επεξεργάζεται τις στατίνες στο σώμα. Άμεση συνέπεια είναι η αυξημένη συγκέντρωση του φαρμάκου στο σώμα με δυσάρεστες παρενέργειες. Η οδηγία αυτή αφορά όσους λαμβάνουν τις στατίνες: ατορβαστατίνη, σιμβαστατίνη και λοβαστατίνη. Καταναλώστε λιγότερο από ¼ του ποτηριού graoe fruit ημερισίως, εάν το φάρμακό σας ανήκει σε κάποια από τις 3 παραπάνω κατηγορίες.
Αλκοόλ σε μέτρια επίπεδα: Ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί την ημέρα προστατεύει την καρδιά, άρα επιτρέπεται! Θα πρέπει όμως να γνωρίζεται πως επειδή η επεξεργασία του αλκοόλ γίνεται στο ίδιο όργανο του σώματος που γίνεται και ο μεταβολισμός των στατινών, στο συκώτι, οι ημερήσια κατανάλωση αλκοόλ δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την παραπάνω σύσταση. Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε συνδυασμό με τις στατίνες επιβαρύνει σημαντικά τη λειτουργία του ήπατος.
Η αλλαγή στις συνήθειες διατροφής και άσκησης αποτελεί το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης. Καθώς όμως αυτό πολλές φορές δεν αρκεί οι στατίνες είναι εδώ και πολλά χρόνια η περισσότερο συνταγογραφημένη φαρμακευτική αγωγή. Για να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, αλλά και από το φάρμακο είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως τα διαφορετικά συστατικά της τροφής αλληλεπιδρούν με αυτό.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Wang H1, Blumberg JB1, Chen CY1, Choi SW2, Corcoran MP1, Harris SS1, Jacques PF1, Kristo AS1, Lai CQ1, Lamon-Fava S1, Matthan NR1, McKay DL1, Meydani M1, Parnell LD1, Prokopy MP1, Scott TM1, Lichtenstein AH1. Dietary modulators of statin efficacy in cardiovascular disease and cognition. Mol Aspects Med. 2014 Aug;38:1-53.
2. TakehiroYusukeChi-HongYasukiMartin F TYCHMF SugiyamaTsugawaTsengKobayashiShapiro Different time trends of caloric and fat intake between statin users and nonusers among US adults: gluttony in the time of statins? JAMA internal medicine , 2014, Vol.174(7), p.1038-1045
3. Rabia Bushra, Nousheen Aslam, Arshad Yar Khan. Food-Drug Interactions. Oman Medical Journal (2011) Vol. 26, No. 2: 77-83.
