Σε σωστό δρόμο κινείται η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας, παρά το γεγονός ότι αυτή έχει μείνει από το 2010 σχεδόν στάσιμη, δηλώνει την Τρίτη 30 Απριλίου, σε συνέντευξή του στο healthview.gr, ο ψυχίατρος του ΕΣΥ και υποψήφιος ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Στέλιος Κυμπουρόπουλος, ο οποίος μας εξηγεί επίσης ότι αποτελεί άμεση ανάγκη η ηλεκτρονική διασύνδεση των τμημάτων επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ) και των εξωτερικών ιατρείων όλων των νοσοκομείων του ΕΣΥ της χώρας μας, εάν θέλουμε να υποβοηθήσουμε καίρια την προσέλευση των ψυχικώς πασχόντων στις δημόσιες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.
Ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος, επιμελητής Β’ της ψυχιατρικής κλινικής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Χαϊδαρίου “Αττικόν”, ζητεί την ενίσχυση και τον πολλαπλασιασμό των Κέντρων Ψυχικής Υγείας στη χώρα μας, καθώς και όλων των δημοσίων και κοινοτικών υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, ενώ επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τον σπουδαίο, αλλά παραγνωρισμένο στην Ελλάδα, ρόλο των κοινωνικών λειτουργών.
Συνέντευξη στον ΒΑΣΙΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
- Γιατρέ, υπάρχει μία ευρέως διαδεδομένη άποψη, σύμφωνα με την οποία η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έχει ουσιαστικώς ανασταλεί ολοσχερώς από το 2015 στη χώρα μας. Συμμερίζεστε αυτή την οπτική στο θέμα;
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί από το 2010… Από τότε, όμως, έχει παραμείνει κάπως στάσιμη. Τι εννοώ; Έγινε κάτι πάρα πολύ καλό: Μειώθηκαν, περιορίστηκαν τα μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα. Από εκεί και πέρα, όμως, εκείνο το οποίο μένει να ενισχυθεί είναι οι κοινοτικές δομές Ψυχικής Υγείας, ιδιαιτέρως τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τα οποία είναι απαραίτητα και, όπου λειτουργούν, μας δίνουν πολύ θετικά αποτελέσματα. Η σύγχρονη άποψη στην Ψυχιατρική είναι πλέον ότι τα θέματα της ψυχικής υγείας αντιμετωπίζονται κυρίως στην κοινότητα και μόνο σε πολύ δύσκολες περιπτώσεις, κυρίως σε κρίσεις, τα νοσοκομεία είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση και τη διαχείρισή τους. Θεωρώ, λοιπόν, ότι είμαστε στον σωστό δρόμο, αλλά πρέπει να ενισχυθούν τόσο τα εξωτερικά ιατρεία των γενικών νοσοκομείων του ΕΣΥ όσο και τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και, γενικότερα, οι δημόσιες κοινοτικές δομές Ψυχικής Υγείας. Η πολιτική η οποία ενέταξε νέες ψυχιατρικές κλινικές στα γενικά νοσοκομεία του ΕΣΥ είναι πολύ σωστή.
- Η γνώμη σας είναι ότι τα μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα πρέπει να κλείσουν;
Πρέπει να μετασχηματισθούν και να ενταχθούν σε γενικά νοσοκομεία του ΕΣΥ. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα κλείνουμε αύριο το πρωί… Να ενταχθούν σε γενικά νοσοκομεία, ώστε ακόμη και ο κόσμος να καταλάβει ότι την ψυχική υγεία δεν την φοβόμαστε! Την συμμεριζόμαστε, όπως οποιαδήποτε άλλη πτυχή της υγείας μας.
- Μία αλλαγή, η οποία πραγματοποιήθηκε πολύ πρόσφατα, είναι η ένταξη του λεγόμενου “ψυχιατρείου” των φυλακών Κορυδαλλού στο ΕΣΥ και η διασυνδεσή του με την ψυχιατρική κλινική του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Χαϊδαρίου “Αττικόν”. Βλέπετε να είναι μία αλλαγή η οποία προχωρά; Δίνει θετικά αποτελέσματα;
Ναι, βεβαίως! Με τον καιρό λειτουργεί αυτό, όλο και περισσότερο! Αυτή η διασύνδεση έχει ένα θετικό αντίκρυσμα και, μάλιστα, πρέπει να πω ότι, με τον διευθυντή της ψυχιατρικής κλινικής του “Αττικού”, τον κ. Δουζένη, θεωρώ ότι έχει γίνει ήδη μία πολύ καλή δουλειά με αυτή την πολύ ευαίσθητη, κατά τη γνώμη μου, ομάδα ασθενών, οι οποίοι, ανεξαρτήτως τι παράνομο έχουν διαπράξει, στη φυλακή δεν βρίσκονται για να περιθωριοποιούνται, στη φυλακή βρίσκονται για τον σωφρονισμό τους. Μία σύγχρονη φυλακή πρέπει να έχει ακριβώς μία τέτοια πολιτική!
- Γιατρέ, ποια είναι η γνώμη σας για τη θέση και τον ρόλο των περιβόητων μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) στο χώρο της Ψυχικής Υγείας; Έχουν επικριθεί σκληρά, ακόμη και για “πάρτι” με κονδύλια, τα οποία προορίζονται για την αποασυλοποίηση των ψυχικώς πασχόντων στη χώρα μας.
Οι ΜΚΟ, γενικότερα, παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο σε ένα κράτος. Όμως, πρέπει αυτό το κράτος να διατηρεί τον έλεγχο και τη γνώση για την ύπαρξη, τη δράση και το έργο του συνόλου των ΜΚΟ, οι οποίες δραστηριοποιούνται εντός του. Οι ΜΚΟ της Ψυχικής Υγείας έχουν προσφέρει κατοικία, έχουν προσφέρει ασφάλεια, έχουν προσφέρει, σε πολλές περιπτώσεις, κοινωνική συναναστροφή. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε και το γεγονός ότι εκεί όπου υπάρχουν τα καλά υπάρχουν επίσης τα άσχημα φαινόμενα και παραδείγματα. Το κράτος πρέπει να διασφαλίζει ότι τέτοια άσχημα παραδείγματα θα υπάρχουν στον ελάχιστο βαθμό, έτσι ώστε να ενισχύονται οι καλές πρακτικές, οι καλές περιπτώσεις και τα καλά παραδείγματα.
- Άρα αξιολόγηση;
Παντού! Παντού! Αξιολόγηση παντού! Δεν μπορεί ένα σύγχρονο κράτος να μην αξιολογεί τη λειτουργία του. Η αξιολόγηση είναι απαραίτητη όχι για να τιμωρούμε, αλλά για να βελτιωνόμαστε. Πρέπει να αξιολογούνται όλοι όσοι εργάζονται στον δημόσιο.
- Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ενώ η κοινωνία μας έχει προχωρήσει, έχει εκσυγχρονίσει σε έναν ορισμένο βαθμό τις αντιλήψεις και τις στάσεις της, εν τούτοις το στίγμα των ψυχικών διαταραχών παραμένει ακόμη έντονο, ακόμη και στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας;
Γιατί η εικόνα η οποία υπάρχει ακόμη και σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια, στο μυαλό των περισσοτέρων είναι ο… σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι! Σήμερα το πρωί μου τηλεφώνησε ένας ασθενής μου και μου λέει χαρακτηριστικά: “Τελικά, τα κατάφερα να μην είμαι ο δολοφόνος με το πριόνι;”! Αυτό το οποίο κατάλαβα είναι ότι εκείνος ήθελε να μου πει “Γιατρέ, είμαι καλά;”. Αυτό μου είπε. Για μένα, αυτό έκανε πολύ μεγάλο “κρότο” μέσα στο μυαλό μου, γιατί αυτός ο άνθρωπος κάποια στιγμή θα είναι καλά. Όμως, τώρα που ασθενεί έχει στο μυαλό του αυτό το στερεότυπο: Ότι, όταν αρρωσταίνεις ψυχικώς είσαι σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι! Θα κάνεις, δηλαδή, κακό… Θεωρώ ότι αυτά τα στερεότυπα, για να αλλάξουν, απαιτούνται σχετικές δράσεις από την ίδια την Πολιτεία, από εμάς τους γιατρούς, αλλά και από τους ιδίους τους ασθενείς. Οι ασθενείς πρέπει να βγουν και να πουν: “Κοίτα, ήμουν κάπως. Βελτιώθηκε πλέον η υγεία μου. Και αυτό το κατάφεραν οι ψυχίατροι, οι ψυχολόγοι και όλα τα παραϊατρικά, που συμμετέχουν στη φροντίδα της ψυχικής υγείας”.
- Εάν σας ρωτούσαν, γιατρέ, ποια είναι τα δύο πρώτα μέτρα πολιτικής για την Ψυχική Υγεία, τα οποία επείγει να λάβει κανείς άμεσα, τώρα, τι θα απαντούσατε; Ποια θα ήταν αυτά;
Θα έλεγα ότι εκείνο το οποίο επείγει είναι να συστηματικοποιήσουμε κάπως την προσέγγιση των ψυχικώς πασχόντων στις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Δεν μπορεί ένας ψυχικώς πάσχων να ξεπεράσει αυτόν τον δαίδαλο, τον οποίο του ορθώνει μπροστά του το 1535, προκειμένου να κλείσει ένα ραντεβού με τον ψυχίατρό του. Το χάνει το ραντεβού… Δεν μπορεί να προσέρχονται στα επείγοντα, να αποχωρούν από τα επείγοντα και να μας ρωτούν: “Γιατρέ, που θα πάμε;”… Αυτό θα έπρεπε να είναι αυτόματο.
- Δηλαδή, εκεί τι θα μπορούσε να γίνει;
Να είναι ηλεκτρονικά όλα τα συστήματα. Φεύγοντας εσείς να σας λέει το σύστημα ότι έχετε ραντεβού με τον κ. Κυμπουρόπουλο, στις τάδε του μηνός, την δείνα ώρα. Τώρα οι ασθενείς μας εξαφανίζονται! Χάνονται!
Μία άλλη “πληγή” είναι τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ). Είναι αδιανόητο τα ΚΕΠΑ να μην μπορούν να αξιολογήσουν ότι, ακόμη και μία κατάθλιψη, μία βαριά κατάθλιψη, έχει ποσοστό αναπηρίας. Μπορεί ο ασθενής να είναι καλά μετά από έξι μήνες, αλλά, κατά τη διάρκεια αυτών των έξι μηνών, ο βαριά καταθλιπτικός δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η ψυχική υγεία έχει διακυμάνσεις. Ούτε αυτό σημαίνει ότι όλοι οι καταθλιπτικοί ασθενείς δεν μπορούν να εργαστούν ή να είναι λειτουργικοί. Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ενεργοποιηθεί το πολύτιμο σύστημα των κοινωνικών λειτουργών. Οι κοινωνικοί λειτουργοί έχουν έναν υπέροχο ρόλο μέσα σε ένα κράτος, αλλά στην Ελλάδα δεν αξιοποιείται αυτός ο τόσο σημαντικός ρόλος τους.
