Η φυσική δραστηριότητα μέτριας έντασης, δηλαδή όταν οι σφυγμοί ανεβαίνουν τόσο που κανείς μπορεί να μιλήσει αλλά όχι να τραγουδήσει, έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Ανάμεσα σε αυτά ο καλύτερος έλεγχος του βάρους, η μείωση της βλαβερής και η αύξηση της ωφέλιμης χοληστερόλης, η προστασία της καρδιάς και η ρύθμιση των επιπέδων ζαχάρου. Η έντονη συστηματική άθληση όμως, και ιδιαιτέρως σε επαγγελματικό επίπεδο, ενέχει αρκετούς κινδύνους που πρέπει να προσεγγισθούν με προσοχή μέσω ενός σωστού προγράμματος προπόνησης, της διατροφής κλπ. Ένας εξ αυτών των «κινδύνων» είναι η αύξηση του οξειδωτικού στρες που οδηγεί αλυσιδωτά σε σωματική κόπωση και μειωμένες επιδόσεις.
Καθώς η διατροφή αποτελεί πάντα την φυσικότερη προσέγγιση στην αντιμετώπιση μίας κατάστασης, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για την ανεύρεση θρεπτικών συστατικών τα οποία καταφέρνουν να μειώσουν την σωματική κόπωση. Ένα εξ αυτών των στοιχείων είναι και το συνένζυμο Q10.
Τι είναι το συνένζυμο Q10 και που το βρίσκουμε;
Το συνένζυμο Q10, ή αλλιώς ουμπικινόνη, είναι μία πρωτεΐνη με διπλό ρόλο στο σώμα. Ο πρώτος του ρόλος είναι στο τελικό στάδιο παραγωγής ενέργειας από τους υδατάνθρακες και τα λίπη των τροφών. Ο δεύτερος, είναι η μείωση τους οξειδωτικού στρες μέσω της εξουδετέρωσης των ελευθέρων ριζών που δημιουργούνται στο σώμα από έντονες καταστάσεις όπως η άθληση. Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την ικανότητα να παράγει ενδογενώς το συνένζυμο Q10, και η έλλειψή του θεωρείται εξαιρετικά σπάνια. Περίπου το 25% αυτού εξασφαλίζεται από τροφές όπως είναι το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, το ψάρι και η σόγια. Τα τελευταία χρόνια το συνένζυμο Q10 χρησιμοποιείται σε μορφή συμπληρωμάτων διατροφής για «ειδικότερους» σκοπούς όπως είναι η προστασία της καρδιάς, ο διαβήτης, ορισμένες μορφές καρκίνου και φυσικά η παραγωγή ενέργειας σε αθλούμενους.
Πώς επηρεάζει την απόδοση των αθλητών;
Πολλοί αθλητές, αλλά και μη επαγγελματίες που αγαπούν τον αθλητισμό, χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής με το συνένζυμο Q10 για να αυξήσουν τη μυϊκή αντοχή. Η θεωρία λέει πως το συνένζυμο αυτό θα αποτελούσε το συστατικό “κλειδί” της διατροφής, λόγω του ρόλου του στην παραγωγή ενέργειας και στην αντιοξείδωση. Για να είναι όμως ένας τέτοιος ισχυρισμός εφικτός πρέπει και τα επιστημονικά δεδομένα να συνηγορούν. Μέχρι πριν περίπου μία δεκαετία όμως τα αποτελέσματα των μελετών δεν ήταν επαρκή για να γίνει με ασφάλεια η σύσταση πως «η συστηματική λήψη Q10 δίνει ενέργεια και μειώνει την κόπωση». Τα τελευταία 2 έτη, θα λέγαμε πως καλύτερα οργανωμένες έρευνες έχουν δώσει θετικά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα η χορήγηση συμπληρώματος διατροφής με συνένζυμο Q10 (5mg/ κιλό σωματικού βάρους/ ημέρα) για 14 ημέρες σε 18 άνδρες δρομείς μείωσε τα επίπεδα οξειδωτικού στρες και φλεγμονής μετά την άσκηση. Αντίστοιχα ήταν και τα αποτελέσματα σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό εταιρείας συμπληρωμάτων διατροφής. Στην τελευταία περίπτωση χορηγήθηκε η «ενεργή» μορφή του συνενζύμου η οποία ονομάζεται ουμπικινόλη (200mg/ ημέρα) και έχει πιθανώς μεγαλύτερη και περισσότερο άμεση επίδραση στα κύτταρα του σώματος.
Είναι ασφαλής η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με συνένζυμο Q10;
Παρότι τα επόμενα χρόνια αναμένεται να δουν το φως της δημοσιότητας περισσότερες και καλύτερες μελέτες σχετικά με την αξιοποίηση του συνενζύμου Q10 ως αντιοξειδωτικό παράγοντα που αυξάνει την μυϊκή αντοχή των αθλητών, μέχρι σήμερα οι ειδικοί παραμένουν διχασμένοι. Σε κάθε περίπτωση η λήψη ενός συμπληρώματος διατροφής, στη συνιστώμενη από τον παραγωγό δοσολογία, δεν θεωρείται επικίνδυνη. Μικρή προσοχή χρειάζεται εάν γίνεται παράλληλη λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων.
Το συνένζυμο Q10 έχει πολλαπλές εφαρμογές στην ιατρική, με σημαντικότερη εκείνη της καρδιομυοπάθειας. Καθώς η επιστήμη εξελίσσεται δεν αποκλείεται να δούμε το συστατικό αυτό να εξελίσσεται σε καθοριστικής σημασίας για την υγεία.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Βιβλιογραφία:
- Linus Pauling Institute. Coenzyme Q10. Last accessed 3/9/2016.
http://lpi.oregonstate.edu/mic/dietary-factors/coenzyme-Q10
- Littarru GP, Tiano L. Clinical aspects of coenzyme Q10: an update. Nutrition. 2010 Mar;26(3):250-4. doi: 10.1016/j.nut.2009.08.008. Epub 2009 Nov 22. Review.
- Mizuno K, Tanaka M, Nozaki S, Mizuma H, Ataka S, Tahara T, Sugino T, Shirai T, Kajimoto Y, Kuratsune H, Kajimoto O, Watanabe Y. Antifatigue effects of coenzyme Q10 during physical fatigue. Nutrition. 2008 Apr;24(4):293-9. doi: 10.1016/j.nut.2007.12.007. Epub 2008 Feb 13. Erratum in: Nutrition. 2008 Jun;24(6):616.
- Ostman B, Sjödin A, Michaëlsson K, Byberg L. Coenzyme Q10 supplementation and exercise-induced oxidative stress in humans. Nutrition. 2012 Apr;28(4):403-17. doi: 10.1016/j.nut.2011.07.010. Epub 2011 Nov 12.
- Armanfar M, Jafari A, Dehghan GR, Abdizadeh L. Effect of coenzyme Q10 supplementation on exercise-induced response of inflammatory indicators and blood lactate in male runners. Med J Islam Repub Iran. 2015 Apr 20;29:202. eCollection 2015.
- Pala R, Orhan C, Tuzcu M, Sahin N, Ali S, Cinar V, Atalay M, Sahin K. Coenzyme Q10 Supplementation Modulates NFκB and Nrf2 Pathways in Exercise Training. J Sports Sci Med. 2016 Feb 23;15(1):196-203. eCollection 2016.
- Sarmiento A, Diaz-Castro J, Pulido-Moran M, Moreno-Fernandez J, Kajarabille N, Chirosa I, Guisado IM, Javier Chirosa L, Guisado R, Ochoa JJ. Short-term ubiquinol supplementation reduces oxidative stress associated with strenuous exercise in healthy adults: A randomized trial. Biofactors. 2016 May 19.
