Οι περισσότεροι έχουμε μία συνταγή από την γιαγιά μας για να αντιμετωπίσουμε τον πόνο στον στομάχι, την καούρα ή την κολίτιδα. Καθώς οι καταναλωτές στρέφονται προς εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας, προκύπτει η ανάγκη για σωστή ενημέρωση σε ότι αφορά φυσικά προϊόντα, όπως τα βότανα και τα μπαχαρικά, τα οποία μπορούν να αντιμετωπίσουν ορισμένες παθήσεις, αλλά κυρίως να μειώσουν τα συμπτώματα αυτών. Οι έρευνα στο κομμάτι των φυσικών συνταγών για τις γαστρεντερολογικές παθήσεις είναι περιορισμένη, γι αυτό και χρήση των αντίστοιχων σκευασμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή και πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα δεδομένα και οι ενδείξεις για τα πιο δημοφιλή φυσικά προϊόντα για την αντιμετώπιση ασθενειών του πεπτικού συστήματος.
Εκχύλισμα Ανανά, παρότι δεν υπάρχουν αρκετές επιστημονικές έρευνες που να υποστηρίζουν την χρήση του εκχυλίσματος ανανά στην αντιμετώπιση των γαστρεντερολογικών παθήσεων, εκ πείρας το φρούτο αυτό και το εκχύλισμά του μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των στομαχικών διαταραχών, της καούρας και της δυσπεψίας. Η δράση του ανανά αποδίδεται στο ένζυμο βρωμελαΐνη, το οποίο συμβάλλει στην καλύτερη πέψη των τροφών. Υπερβολική κατανάλωση του εκχυλίσματος ανανά μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή εντονότερες στομαχικές διαταραχές. Επίσης η κατανάλωσή του αντενδείκνυται πριν από την πραγματοποίηση επεμβάσεων καθώς υπάρχει ο κίνδυνος αιμορραγίας 2.
Γαϊδουράγκαθο, επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν πως εκχύλισμα του φυτού αυτού συμβάλει στην αντιμετώπιση παθήσεων του ήπατος. Η δράση του βασίζεται στις εξής ιδιότητές του γαϊδουράγκαθου: αντιοξειδωτικές, καταπολέμηση φλεγμονών και ενίσχυση της ανάπτυξης των ηπατικών κυττάρων. Η χορήγησή του θα πρέπει να γίνεται πάντα με τη συμβουλή γιατρού καθώς μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα άλλων θεραπειών. Στις παρενέργειες του φαρμάκου συμπεριλαμβάνονται στομαχικές διαταραχές και σημαντική μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα 1,3.
Κουρκουμάς, είναι γνωστός για το έντονο κίτρινο χρώμα του και χρησιμοποιείται συχνά σαν χρωστική για διάφορα μείγματα μπαχαρικών όπως το κάρρυ και η μουστάρδα. Σύμφωνα με συγκεντρωτικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο κουρκουμάς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της καούρας και της δυσπεψίας. Οι έρευνες όμως για την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση του κουρκουμά βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο 1,4. Οι παρενέργειες του κουρκουμά αφορούν κυρίως ασθενείς με προβλήματα στη χολή και προκαλούνται από παρατεταμένη χρήση του προϊόντος 1.
Λιναρόσπορος, είναι φυτό το οποίο προέρχεται από την Αίγυπτο και είναι γνωστό για την υψηλή περιεκτικότητά του σε διαλυτές φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου εάν συνδυαστούν με επαρκή πρόσληψη νερού και φυσική άσκηση. Ο λιναρόσπορος μπορεί να καταναλωθεί ωμός εάν πρώτα τον μουλιάσουμε σε νερό ή χυμό. Υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει διάρροια. Αποφεύγεται η πρόσληψή με φάρμακα ή διατροφικά συμπληρώματα καθώς μπορεί να μειώσει την δράση τους1.
Λάδι Μέντας, προέρχεται από το αρωματικό φυτό της μέντας το οποίο συχνά χρησιμοποιείται για το έντονο άρωμα και γεύση του. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως το έλαιο της μέντας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την σύντομη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου και του κοιλιακού πόνου. Η βασική παρενέργεια του λαδιού μέντας είναι η καούρα του στομάχου. Το φυτικό αυτό φάρμακο θα πρέπει πάντα να χορηγείται μετά από ιατρική συμβουλή 1,5.
Προβιοτικά, ίσως αποτελούν τα πιο πολυμελετημένα φυσικά συμπληρώματα διατροφής σε ό,τι αφορά τις παθήσεις του πεπτικού συστήματος. Πιθανά αυτό συμβαίνει λόγω των αποδεδειγμένων θετικών τους επιδράσεων στην αντιμετώπιση ασθενειών, και των συμπτωμάτων τους, όπως η διάρροια, το Σύνδρομο του Ευερέθιστου Εντέρου, η Ελκώδης Κολίτιδα, και η ασθένεια Crohn. Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί ωφέλιμοι μικροοργανισμοί, οι οποίοι ζουν και αναπτύσσονται στο έντερο του ανθρώπου προωθώντας την ομαλή λειτουργία αυτού. Οι προβιοτικοί οργανισμοί οι οποίοι φαίνεται να δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα είναι εκείνοι του γένους Lactobacillus και Bifidobacteria, ή συνδυασμός αυτών. Τα προβιοτικά μπορούν να ληφθούν είτε ως συμπληρώματα διατροφής, είτε ως φυσικά συστατικά ζυμούμενων γαλακτοκομικών προϊόντων όπως το γιαούρτι και το γάλα κεφίρ. Σε καμία περίπτωση η κατανάλωση προβιοτικών δεν πρέπει να αντικαθιστά την φαρμακευτική και ιατρική θεραπεία 6.
Τζίντζερ, είναι το τροπικό φυτό το οποίο χρησιμοποιούνταν στην παραδοσιακή ασιατική ιατρική για την αντιμετώπιση της καούρας, της διάρροιας και της ναυτίας. Στις μέρες μας συστήνεται για την αντιμετώπιση της ναυτίας κυρίως σε γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη, και λιγότερο για συμπτώματα ναυτίας τα οποία προκαλούνται από χημειοθεραπεία, εγχείρηση ή γαστροπάρεση. Η κατανάλωση τζίντζερ σε μικρές ποσότητες και για ορισμένο χρονικό διάστημα θεωρείται ασφαλής. Μπορεί να καταναλωθεί ως κάψουλα, τσάι ή σπανιότερα ωμό λόγω της στυφής του γεύσης. Στις παρενέργειες του τζίντζερ συμπεριλαμβάνεται η στομαχική διαταραχή 1,2.
Χαμομήλι, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για τις ευεργετικές επιδράσεις του χαμομηλιού στο πεπτικό μας σύστημα. Χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς, όπως ο δικός μας, εκ πείρας για την αντιμετώπιση της καούρας, της διάρροιας και των κολικών στα βρέφη. Συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή όταν καταναλώνεται από άτομα τα οποία παρουσιάζουν αλλεργίες σε φυτά της οικογένειας των συνθέτων όπως η μαργαρίτα και το χρυσάνθεμο 1.
Όταν το φαγητό είναι προτεραιότητα
Πέραν των συμπληρωμάτων διατροφής, δύο τρόφιμα τα οποία φαίνεται εκ πείρας να αντιμετωπίζουν τα γαστρεντερολογικά συμπτώματα είναι το γάλα και το μέλι. Το γάλα μπορεί να μειώσει την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ρέψιμο), λειτουργώντας σαν ρυθμιστής της οξύτητας των στομαχικών υγρών. Το μέλι από την άλλη μεριά είναι παχύρευστο και πιθανά καλύπτει την επιφάνεια του γαστρεντερικού σωλήνα, περιορίζοντας την ποσότητα των στομαχικών υγρών που εκκρίνονται κατά την πέψη των τροφών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα περιορισμό της καούρας 2.
Παρότι αναφερθήκαμε σε ένα σύνολο προϊόντων της φύσης τα οποία μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση ασθενειών του πεπτικού συστήματος, οι βασικές διατροφικές οδηγίες οι οποίες δίνονται από τον διαιτολόγο αποτελούν θεμέλιο λίθο στην ζωή ενός ασθενούς με γαστρεντερολογικές διαταραχές. Η διατροφική θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη αποκλείοντας τρόφιμα που προκαλούν ερεθισμό και πρακτικές οι οποίες οδηγούν σε έξαρση των συμπτωμάτων.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Επιστήμων Τροφίμων και Ειδικός Διατροφής
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. National Center for Complementary & Alternative Medecine. http://nccam.nih.gov/
2. Sherry Coleman Collins. Natural Remedies for Digestive Disorders. Today’s Dietitian. Vol. 16 No. 2 P. 30
3. Loguercio C, Festi D. Silybin and the liver: from basic research to clinical practice. World J Gastroenterol. 2011 May 14;17(18):2288-301.
4. Rhizoma Curcumae Longae. WHO Monographs on Selected Medicinal Plants – Volume 1. Essential Medicines and Health Products Information Portal. World Health Organization. 1999. http://apps.who.int/medicinedocs/en/d/Js2200e/14.html#Js2200e.14
5. Khanna R, Macdonald JK, Levesque BG. Peppermint Oil for the Treatment of Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Meta-analysis. J Clin Gastroenterol. 2013 Oct 4.
6. Oral probiotics: An Introduction. National Center for Complementary & Alternative Medecine. http://nccam.nih.gov/health/probiotics/introduction.htm