Σύσταση για τα ζητήματα βιοηθικής που προκύπτουν κατά την αντιμετώπιση του ιού έμπολα, εξέδωσε η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, επισημαίνοντας τη σημασία της προστασίας της δημόσιας υγείας, την υποχρέωση της Πολιτείας για ενημέρωση των πολιτών και τις προϋποθέσεις διάθεσης πειραματικών φαρμάκων και εμβολίων.
Πιο αναλυτκά, σε ότι αφορά τη δημόσια υγεία η Επιτροπή διευκρινίζει ότι η προστασία της δημόσιας υγείας «δεν δικαιολογεί τη λήψη μέτρων περιορισμού της προσωπικής αυτονομίας, εφ’ όσον αυτά δεν υπερβαίνουν το απολύτως αναγκαίο μέτρο που επιβάλλει η σοβαρότητα και ο βαθμός μεταδοτικότητας της νόσου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας».
Ενδεικτικά αναφέρει ότι η καταναγκαστική υποβολή σε εξετάσεις ενός προσώπου στο οποίο έχουν εμφανισθεί πιθανά ή ύποπτα συμπτώματα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα είναι αδικαιολόγητη διότι παραβιάζει την αρχή της ανθρώπινης αξίας. «Ωστόσο, μέτρα περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας μπορούν να του επιβληθούν, στο διάστημα κατά το οποίο ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία είναι υπαρκτός, δηλαδή έως 21 ημέρες που είναι η μέγιστη περίοδος επώασης του ιού».
Αντίθετα, θεμιτός είναι ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας (καραντίνα), για το απολύτως αναγκαίο διάστημα που απαιτεί η ολοκλήρωση των εργαστηριακών εξετάσεων προκειμένου να επιβεβαιωθεί ή όχι η εμφάνιση του ιού. Σύμφωνα όμως με την Επιτροπή. «η αυστηρή τήρηση του ιατρικού απορρήτου και η ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία των προσωπικών δεδομένων όσων υπόκεινται σε περιορισμό και υποβάλλονται σε εξετάσεις, πρέπει να αποτελούν στόχους προτεραιότητας στην πολιτική προστασίας από τον ιό Έμπολα, ώστε να αποφεύγεται όχι μόνον η πρόκληση πανικού, αλλά και ο κίνδυνος κοινωνικού στιγματισμού».
Παράνομη μετανάστευση
Η Επιτροπή επισημαίνει «τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού Έμπολα από ανθρώπους που μεταναστεύουν παράνομα στη χώρα μας, επομένως δεν είναι δυνατόν να υπαχθούν σε σχετικό υγειονομικό έλεγχο». Η αυτόβουλη εμφάνιση των προσώπων αυτών, προκειμένου να υποβληθούν σε εξετάσεις (εφ’ όσον εμφανίσουν πιθανά συμπτώματα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα) δεν είναι πιθανή, λόγω του φόβου της απέλασής τους. Η προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά και το θεμελιώδες δικαίωμα των ίδιων στην υγεία επιβάλλουν, ωστόσο, να καταβληθεί προσπάθεια ελέγχου από τα αρμόδια υγειονομικά όργανα. Η Επιτροπή κρίνει ότι ειδικά μέτρα διασφάλισης του ιατρικού απορρήτου και των προσωπικών δεδομένων, στις περιπτώσεις αυτές, θα αποτελούσαν κίνητρο προκειμένου και οι παράνομοι μετανάστες να εξετάζονται.
Σε ότι αφορά «την έγκριση της διάθεσης στην χώρα μας πειραματικών φαρμάκων ή εμβολίων για τον Έμπολα, χωρίς αυτά να έχουν ελεγχθεί με κλινικές δοκιμές σε ασθενείς τουλάχιστον Φάσης ΙΙ, πρέπει κατ’ αρχήν, να αποφευχθεί», σημειώνει η Επιτροπή. Τέλος, «διάθεση πειραματικών φαρμάκων ή εμβολίων χωρίς κλινικές δοκιμές μπορεί να δικαιολογηθεί στη χώρα μας, μόνον αν προκύψουν πολλαπλά κρούσματα του ιού και συνθήκες επιδημίας. Στην ακραία αυτή περίπτωση, η Επιτροπή κρίνει ότι το σκεύασμα πρέπει να διατίθεται με εμφανή ένδειξη προειδοποίησης για το ότι «δεν έχει δοκιμασθεί σε άνθρωπο» ή «δεν έχει δοκιμασθεί επαρκώς σε άνθρωπο», ανάλογα με την περίπτωση».
Και καταλήγει: τον έλεγχο καταλληλότητας ειδικά της συγκεκριμένης ένδειξης πρέπει να αναλάβει ο ΕΟΦ, στον οποίον θα πρέπει να συσταθεί ειδικός μηχανισμός και να αναγνωρισθεί και θεσμικά εξαιρετική αρμοδιότητα ειδικής έγκρισης κυκλοφορίας τέτοιων σκευασμάτων, από το Υπουργείο Υγείας. Ηθική υποχρέωση για τη ρητή αυτή προειδοποίηση θα έχουν επί πλέον και οι ιατροί, που ενδέχεται να συνταγογραφήσουν τέτοιο σκεύασμα σε όποιον το ζητήσει.
