Ο Τέοντορ Μπόβερι (12 Οκτωβρίου 1862 – 15 Οκτωβρίου 1915) ήταν Γερμανός ζωολόγος, συγκριτικός ανατόμος και συνιδρυτής της σύγχρονης κυτταρολογίας. Ήταν αξιοσημείωτος για την πρώτη υπόθεση σχετικά με τις κυτταρικές διεργασίες που προκαλούν καρκίνο και για την περιγραφή της μείωσης της χρωματίνης στους νηματώδεις. Ο Boveri ήταν παντρεμένος με την Αμερικανίδα βιολόγο Marcella O’Grady (1863–1950). Η κόρη τους Margret Boveri (1900–1975) έγινε μια από τις πιο γνωστές δημοσιογράφους στη Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Χρησιμοποιώντας ένα οπτικό μικροσκόπιο, ο Boveri εξέτασε τις διαδικασίες που εμπλέκονται στη γονιμοποίηση του ζωικού ωαρίου. τα αγαπημένα του ερευνητικά αντικείμενα ήταν ο νηματώδης Parascaris και οι αχινοί.
Η εργασία του Μπόβερι με τους αχινούς έδειξε ότι ήταν απαραίτητο να υπάρχουν όλα τα χρωμοσώματα προκειμένου να πραγματοποιηθεί η σωστή εμβρυϊκή ανάπτυξη. Αυτή η ανακάλυψη ήταν ένα σημαντικό μέρος της θεωρίας του χρωμοσώματος Boveri-Sutton. Ανακάλυψε επίσης, το 1888, τη σημασία του κεντροσώματος για το σχηματισμό της ατράκτου κατά τη μίτωση σε ζωικά κύτταρα, την οποία περιέγραψε ως το ειδικό όργανο της κυτταρικής διαίρεσης. Ο Μπόβερι ανακάλυψε επίσης το φαινόμενο της μείωσης της χρωματίνης κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη του νηματώδους Parascaris.
Βασιζόμενος στη γνώση του Carl Rabl ότι τα χρωμοσώματα υπάρχουν επίσης μεταξύ δύο πυρηνικών διαιρέσεων στον κυτταρικό πυρήνα, ανέπτυξε την έννοια της ατομικότητας των χρωμοσωμάτων, δηλαδή την υπόθεση ότι τα χρωμοσώματα διατηρούν την ατομικότητά τους κατά τη διάρκεια της μεσόφασης. Μέσω μακροχρόνιων πειραμάτων σε αυγά αχινού, μπόρεσε επίσης να αποδείξει ότι τα διάφορα χρωμοσώματα περιέχουν διαφορετική γενετική σύνθεση.
Σκέφτηκε επίσης το 1902 ότι ένας καρκινικός όγκος ξεκινά με ένα μόνο κύτταρο στο οποίο η σύνθεση των χρωμοσωμάτων του ανακατεύεται, προκαλώντας τα κύτταρα να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Πρότεινε ότι η καρκινογένεση ήταν το αποτέλεσμα ανώμαλων μιτώσεων και ανεξέλεγκτης ανάπτυξης που προκαλείται από ακτινοβολία, φυσικές ή χημικές προσβολές ή από μικροσκοπικά παθογόνα. Η υπόθεση του αρχικά απορρίφθηκε από επαγγελματίες του ιατρικού τομέα. Ήταν μόνο αργότερα που ερευνητές όπως ο Thomas Hunt Morgan το 1915 απέδειξαν ότι ο Μπόβερι είχε δίκιο.
Ο Μπόβερι περιέγραψε επίσης τη δομή των νεφρών στον Amphioxus (Cephalochordata).
