Στις 11 Μαρτίου 2020, ο ΠΟΥ κήρυξε την COVID-19 παγκόσμια πανδημία. Τρία και πλέον χρόνια μετά (στις 5 Μαΐου 2023) κήρυξε το τέλος της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης για την πανδημία Covid-19.
«Με ελπίδα, κηρύσσω το τέλος της παγκόσμιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης για την Covid-19» δήλωσε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους.
Σήμερα τέσσερα χρόνια μετά και το healthview.gr απευθύνεται σε επιστήμονες που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο με τον ένα ή άλλο τρόπο τα προηγούμενα χρόνια, για να ακούσει τις απόψεις τους στα ερωτήματα.
Η Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, ήταν μία εκ των επιστημόνων που διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη διάρκεια της πανδημίας, τόσο ερευνητικά και επιστημονικά, όσο και ενημερωτικά προς το ελληνικό κοινό, μέσω της συνοπτικής περιγραφής μελετών και επιστημονικών δεδομένων συναδέλφων της από το εξωτερικό, αναφορικά με την πανδημία και τον ιό SARS-CoV-2.
Τι άφησε ως εμπειρία η συγκεκριμένη πανδημία;
Η συμπλήρωση 4 ετών πανδημίας COVID-19 μας θυμίζει σημαντικά διδάγματα για τη δημόσια υγεία. Μία από τις αδιαμφισβήτητες επιτυχίες της αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 ήταν η ταχεία ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων.
Οι μάσκες και η υποχρεωτική χρήση μάσκας αποτέλεσαν επίσης φλέγον ζήτημα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι επιβραδύνουν την εξάπλωση της νόσου COVID-19 και άλλων αναπνευστικών ασθενειών. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι μάσκες είναι πιο αποτελεσματικές όταν φοριούνται σωστά, εφαρμόζουν καλά και συνδυάζονται με άλλα μέτρα πρόληψης της μετάδοσης των ιών όπως υγιεινή των χεριών.
Η απρόσκοπτη πρόσβαση σε πρωτοβάθμιες δομές υπηρεσιών υγείας με σκοπό την αντιμετώπιση των ήπιων περιστατικών είναι ζωτικής σημασίας, προκειμένου να αποφευχθεί η υπέρμετρη ζήτηση στις τριτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας στα μεγάλα νοσοκομεία.
Επιπρόσθετα, αξίζει να αναφέρουμε ότι η γονιδιωματική παρακολούθηση αποτελεί το κλειδί για την επιτήρηση της εξέλιξης του ιού, καθώς ο ιός SARS-CoV-2 δεν παραμένει στατικός στο χρόνο. Η γονιδιωματική επιτήρηση έχει καθιερωθεί πλέον παγκοσμίως για την παρακολούθηση του ιού και τον εντοπισμό νέων παραλλαγών που μπορεί να φέρουν ανησυχητικά χαρακτηριστικά για ευκολότερη εξάπλωση ή/και σοβαρότερη νόσο. Η πρόκληση είναι να διατηρηθεί το ενδιαφέρον σε αυτές τις προσπάθειες ακόμα και όταν η οξεία φάση της πανδημίας υποχωρεί.
Τι θα αλλάζατε στις αποφάσεις που λήφθηκαν, αν είχατε τη δυνατότητα;
Δεν πιστεύω ότι θα χρειαζόταν κάποια μείζονα αλλαγή στις αποφάσεις που πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πλέον υπάρχει μεγαλύτερη συνειδητοποίηση πως ένας πανδημικός ιός μπορεί να μειώσει το προσδόκιμο επιβίωσης στις κοινωνίες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προτεραιότητα αποτελούν οι σωστές πολιτικές δημόσιας υγείας, ώστε η αντίδραση σε μια μελλοντική πανδημία να είναι πιο αποτελεσματική. Η άμεση διενέργεια κλινικών δοκιμών, η δυνατότητα μαζικής παραγωγής εμβολίων, η διατήρηση μεγάλων αποθεμάτων μασκών, είναι μερικά από τα σημεία που είναι κομβικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση επιδημιών.
Πόσο έχουμε «τελειώσει» με το θέμα πανδημία;
Η επιστροφή στην καθημερινότητα και η μείωση του αντίκτυπου του SARS-CoV-2 στη ζωή μας δε θα πρέπει να μας οδηγήσει να λησμονήσουμε την ευαλωτότητά μας απέναντι σε έναν νέο λοιμογόνο παράγοντα.
Η εμπειρία της πανδημίας COVID-19 οφείλει να εμπεδωθεί, ώστε να βρισκόμαστε σε ετοιμότητα για να προλάβουμε αλλά και για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα.
Στόχος μιας πολιτικής υγείας που θα δίνει προτεραιότητα στις λοιμώδεις νόσους θα πρέπει να είναι μια βιώσιμη στρατηγική σε βάθος χρόνου που θα περιλαμβάνει μεθόδους πρόληψης και έγκαιρης περιχαράκωσης επιδημικών εξάρσεων, αλλά και την ετοιμότητα για αντίδραση σε περίπτωση εμφάνισης ενός νέου λοιμογόνου παράγοντα.
Αν θυμάστε μια ανθρώπινη ιστορία που θα θέλατε να μοιραστείτε…
Οι ιστορίες που ανασύρονται είναι πολλές, τόσο από την προσωπική εμπειρία με νοσηλευόμενους ασθενείς COVID-19 όσο και από εμπειρίες συναδέλφων σε άλλα νοσοκομεία της χώρας.
Ίσως από τις πιο συγκλονιστικές είναι οι περιπτώσεις παράλληλης νοσηλείας διαφορετικών μελών της ίδιας οικογένειας που μπορεί να βρίσκονταν στο ίδιο νοσοκομείο στον ίδιο ή σε διπλανούς θαλάμους, ή ακόμα και σε διαφορετικά νοσοκομεία, ενώ άλλες φορές η ιστορία είχε θετική έκβαση και άλλες δυστυχώς όχι…
