Το φακελάκι "ζει και βασιλεύει"

Αθάνατη η διαφθορά στην Ελλάδα. Το φακελάκι – αντάλλαγμα της δημόσιας Υγείας και οι περιπτερούχοι – μάρτυρες των παραοικονομικών συναλλαγών. Φακελάκια σε όλα τα μεγέθη, με χρώματα και ποικίλα σχέδια, ένα από τα βασικά προϊόντα πώλησης σε περίπτερα πλησίον των μεγάλων νοσοκομείων. Τι είδε και άκουσε το “NEWS 247” σε ένα οδοιπορικό “πέριξ” των δημοσίων νοσοκομείων των Αθηνών.

«Πάρε το μικρό. Είναι πιο διακριτικό», «Α, εδώ έχουμε τα καλύτερα», «Θέλεις και καρτούλα μέσα για το ‘ευχαριστώ’;», «Είναι η πρώτη σου φορά; Ένα μικρό για τη νοσοκόμα ή τον αναισθησιολόγο και ένα μεγάλο για τον γιατρό. Συνήθως έτσι κάνουν οι περισσότεροι. Το ίδιο πρέπει να κάνεις κι εσύ». Αντανακλαστικά άμεσα, συνήθως με χαμόγελο συμπόνιας και βλέμματα συμπαράστασης για να γίνει γρήγορα η «βρώμικη» δουλειά. Στην ερώτηση «έχετε φακελάκια;», σού κλείνουν το μάτι, γιατί γνωρίζουν. Ωστόσο και οι ίδιοι δηλώνουν θύματα των δοσοληψιών κάτω από το τραπέζι και της άτυπης «ταχυπληρωμής» με αντάλλαγμα το πιο πολύτιμο αγαθό, τη δημόσια Υγεία.

Η κυρία Ελένη, ο κ. Γιώργος και η κυρία Έλλη είναι μερικοί από τους δεκάδες υπαλλήλους/ιδιοκτήτες σε περίπτερα, έξω από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας που συνομίλησε του NEWS 247, κατά τη διάρκεια του σύντομου οδοιπορικού, με στόχο να ανιχνεύσει τι πραγματικά συμβαίνει με το πλέον προσοδοφόρο εμπόρευμα, αυτό της Υγείας. Και όπως οι ίδιοι υπογραμμίζουν, το φακελάκι (σε όλα τα μεγέθη, άλλοτε με σχέδια και άλλοτε συνοδευόμενο από απλό μπιλιετάκι) αποτελούσε ανέκαθεν ένα από τα προϊόντα ευρύτατης κατανάλωσης, γεγονός που πιστοποιεί πως παρά την οικονομική κρίση, την υποτιθέμενη εντατικοποίηση των ελέγχων για πάταξη της διαφθοράς, την αύξηση των καταγγελιών εις βάρος γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων και τις αντίστοιχες συλλήψεις, η δωροδοκία – δωροληψία στην κρατική υγεία ζει και βασιλεύει, ενώ αποτελεί ίσως το μόνο εργαλείο για την εξυπηρέτηση – εξπρές, τη μείωση του χρόνου αναμονής και τελικά, το «μέσον» ευγνωμοσύνης για τις «δωρεάν» υγειονομικές υπηρεσίες και ιατρική περίθαλψη.

«Έχετε φακελάκια;». «Εννοείται. Τα καλύτερα! Θέλεις με σχέδια; Είχα φέρει τις προάλλες, γιατί μου τα ζητούσαν πολύ τελευταίως. Τι να κάνω; Έτσι πάει!», αναφέρει στο NEWS 247 νεαρή υπάλληλος περιπτέρου έξω από το «Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών». «Εδώ εργάζομαι τον ένα τελευταίο χρόνο, αλλά δύο χρόνια δούλευα σε περίπτερο έξω από το Μαιευτήριο ‘Έλενα’».

Ευτράπελα και ευχάριστα ή δυσάρεστα περιστατικά, ουκ ολίγα στο «βιογραφικό» της. Στις πιο χαρακτηριστικές όμως στιγμές χρηματισμού, εντάσσει την εξής: «Πριν από περίπου ένα χρόνο, πελάτης μού ζήτησε μεγάλο φάκελο, για να βάλει μέσα 300 ευρώ, προκειμένου να ευχαριστήσει μαιευτήρα – γυναικολόγο για τη γέννηση του παιδιού του. Πήρε μάλιστα ανεξίτηλο, έγραψε απέξω ονοματεπώνυμο και ευχαριστήριες ευχές και έφυγε. Πριν προλάβουν όμως να περάσουν μερικά λεπτά, ξαναγύρισε δυσαρεστημένος και μου είπε: ‘Του φάνηκαν λίγα. Φέρε μου μεγαλύτερο φάκελο και πετάγομαι να σηκώσω κι άλλα χρήματα από την τράπεζα’. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Δυστυχώς, χρόνια τώρα συμβαίνουν αυτά και απ’ ότι φαίνεται, δεν πρόκειται να σταματήσουν».

Στα περισσότερα περίπτερα πλησίον του Ευαγγελισμού, του Λαϊκού Νοσοκομείου, στο «Γεννηματά», το «Σωτηρία» και το μαιευτήριο «Έλενα», οι πωλήσεις σε φακέλους κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 5 έως και 15 ανά ημέρα. «Δεν είναι στάνταρ όμως. Υπάρχουν μέρες που δίνουμε ακόμη περισσότερους και άλλες, κανέναν», μάς ενημερώνει ο κ. Γιώργος που διατηρεί περίπτερο, επί της οδού Μαρασλή, έξω από το νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». «Οι περισσότεροι έχουμε δύο μεγέθη. Δεν ρωτάμε τι τους θέλουν οι πελάτες, όμως καταλαβαίνουμε πολλές φορές από το ύφος τους. Και απ’ ότι μάς πληροφορούν, υπάρχουν ακόμη γιατροί που ζητούν ‘ευχαριστήριο’ φακελάκι μετά το τέλος μιας επέμβασης. Ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν δέχονται τίποτα και σχεδόν κανείς δεν ζητάει χρήματα εκ των προτέρων. Το φαινόμενο συνέβαινε ανέκαθεν. Δεν έχει σταματήσει. Ενδεικτικό όμως είναι ότι ο συνάδελφος λίγο πιο κάτω, δεν φέρνει καν φακελάκια. Εύχομαι κάτι να σημαίνει αυτό».

«Μεγάλο ή μικρό;», ρωτάει η κυρία Ελένη και ξεδιπλώνει το φαρδύ χαμόγελό της γεμάτο υπονοούμενα, μαζί και πέντε δεσμίδες από διαφορετικά μεγέθη άσπρων φακέλων, με κόστος από 0.05 έως 0.50 λεπτά τον ένα. «Κάνω πλάκα. Μπας και απαλύνω τον πόνο. Δεν τελειώνει όμως το δράμα. Ξέρω. Τα πέρασα κι εγώ», μονολογεί και αναπολεί το 1995 που ήρθε από την Αλβανία στην Ελλάδα με το σύζυγό της για ένα καλύτερο αύριο. Λίγα χρόνια όμως αργότερα, έπεσε στη «δαγκάνα» της κρατικής υγείας. «Χρειάστηκα γυναικολογική επέμβαση. Ο γιατρός τότε μου ζητούσε 200 για το νοσοκομείο και ό, τι νομίζω για εκείνον. Τελικά την ανέβαλα. Πήγα σε άλλο γιατρό κάμποσες εβδομάδες μετά. Αυτός δεν ήθελε προσωπική αμοιβή. Πάλι καλά». Εξάλλου, όπως η ίδια διευκρινίζει «σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι πελάτες προτιμούν τους μικρούς φακέλους για να μην φαίνονται. Όμως τους αγοράζουν και για άλλες χρήσεις».

«Έχουμε δίπλα τον Άγιο Νικόλαο και την εκκλησία επί της Ρηγίλλης που γίνονται πολλοί γάμοι και βαφτίσεις, οπότε ο κόσμος αγοράζει και για να ευχηθεί», θα συμπληρώσει ο 23χρονος Χάρης που εργάζεται στο ακριβώς απέναντι περίπτερο, επί της Βασιλίσσης Σοφίας και πουλάει το μικρό φάκελο στην «τσιμπημένη» τιμή των 0.20 λεπτών.

«Ποιος έλεγχος; Ποτέ δεν κόπηκε και ούτε πρόκειται, το φακελάκι. Γιατί άλλαξε κάτι προς το καλύτερο; Με ποιον; Τον Τσίπρα ή τον Σαμαρά; Το μόνο που άλλαξε, είναι ότι ο κόσμος πλέον δεν έχει ούτε φάρμακα. Και αν θέλεις τη γνώμη μου, καλά κάνουν και τα παίρνουν οι γιατροί. Το κράτος φταίει που δεν τους πληρώνει. Δεν γίνεται να είναι ο άλλος χειρούργος 20 χρόνια και να παίρνει μισθό 2.000 ευρώ. Αν ζούσε όμως στην Αγγλία, θα πληρώνονταν 5.000 λίρες και ούτε γάτα, ούτε ζημιά. Έτσι μάθαμε όμως εδώ. Φακελάκι, αλλιώς περίμενε στην ουρά!», λέει σχεδόν οργισμένος ο κ. Γιώργος κοντά στο «Λαϊκό» νοσοκομείο.

Στα ίδια μήκη κύματος και οι περιπτερούχοι έξω από τα δημόσια νοσοκομεία επί της λεωφόρου Μεσογείων που πρόσφατα ανέλαβαν και χρέη βιβλιοπωλείων, με εκτυπώσεις και scanning. «Όσο πάει και χειροτερεύει η κατάσταση. Το φακελάκι κοντεύει να γίνει νόμιμο. Κανονικά οι εξετάσεις σε ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ θα ήταν δωρεάν. Ωστόσο, τώρα ζητάνε 40 ευρώ από τον κάθε ασθενή. Πολλοί έρχονται και αγοράζουν τρεις ή και τέσσερις φακέλους, ταυτόχρονα. Γι’ αυτό και σαν προϊόν βρίσκεται στη δεκάδα με τις υψηλότερες πωλήσεις, μετά τα τσιγάρα, τα αναψυκτικά, τις σοκολάτες και τις κάρτες καρτοκινητής».

Στο «βασίλειο του λευκού φακέλου», η πρωτοβουλία των ασθενών έρχεται σε απόλυτη συνάρτηση με το όφελος του γιατρού και σε πλήρη ευθυγράμμιση με την κρίση. «Παλιά έβαζαν σε φακελάκια από 100 έως και 5.000 ευρώ. Σήμερα ακούς από 50 έως 300 με 500 από πελάτες που διηγούνται το δράμα τους», αναφέρει η κυρία Έλλη και η κυρία Μάγδα, υπάλληλοι πάνω από 2 χρόνια η καθεμία σε περίπτερα πλησίον του «Λαϊκού» και του μαιευτηρίου «Έλενα».

Η παραοικονομία της Υγείας σε αριθμούς:

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των καθηγητών Κ. Σουλιώτη, Ι. Τούντα και Λ. Λιαρόπουλου, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 2.741 πολιτών από όλη την Ελλάδα, ένας στους τρεις Έλληνες δίνει «φακελάκι» για περίθαλψη σε δημόσιο νοσοκομείο.

Συνολικά, 55,2% των χρημάτων που πληρώνουν οι ασθενείς από τη τσέπη τους σε υγειονομικές μονάδες δεν συνοδεύεται από απόδειξη.

Ο πληθυσμός των γιατρών σύμφωνα και με πορίσματα του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσια Διοίκησης, Λέανδρου Ρακιντζή, ο πληθυσμό των γιατρών τα τελευταία χρόνια τριχοτομείται: 1/3 απαιτεί το φακελάκι, ένα τρίτο λαμβάνει ό,τι του προσφέρει ο ασθενής και 1/3 δεν δωροδοκείται εκ πεποιθήσεως.

Τα ποσά κυμαίνονται από 200 ευρώ για έναν φυσιολογικό τοκετό ή μια απλή οφθαλμολογική επέμβαση έως και πάνω από 5.000 ευρώ για σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις.

Ωστόσο, εν μέσω κρίσης γίνεται και «παζάρι», αφού σύμφωνα με τον κ. Ρακιντζή και το «φακελάκι» ακολουθεί τον νόμο της προσφοράς και ζήτησης.

Από το 2007 έως σήμερα έχουν κατατεθεί 428 καταγγελίες για γιατρούς του ΕΣΥ, από το 2009 έως σήμερα 31 για γιατρούς του ΙΚΑ και από το 2012 έως σήμερα 4 για φαρμακοποιούς του ΕΣΥ.

Την ίδια στιγμή, πλήθος καταγγελιών για φακελάκια, αναρτώνται καθημερινά στην ιστοσελίδαedosafakelaki.org, μία επίσημη πρωτοβουλία για πάταξη της διαφθοράς, από την Χριστίνα Τρεμόντι που από το πρώτο έτος λειτουργίας της το 2102 έχει ήδη φιλοξενήσει πάνω από 491. 375 ιστορίες δωροδοκίας. «Όπου δεν υπάρχει κράτος, υπάρχουν τα δίκτυα πολιτών», είχε αναφέρει σε παλιότερη συνέντευξή της η πρόεδρος και ιδρύτρια της ψηφιακής πλατφόρμας, σε μία προσπάθεια να μειώσει το φαινόμενο των παραοικονομικών συναλλαγών στο χώρο της Υγείας.