Ο χόνδρος είναι ο λείος ελαστικός ιστός που περιβάλλει τα οστά μας εκεί που έρχονται σε επαφή μεταξύ τους (δηλαδή στις αρθρώσεις). Οι αρθρώσεις περιέχουν επίσης μια μικρή ποσότητα αρθρικού υγρού, που αφενός λιπαίνει την άρθρωση και αφετέρου τρέφει τον χόνδρο.
Με την πάροδο του χρόνου ο χόνδρος μπορεί να φθαρεί και η σύσταση του αρθρικού υγρού να αλλοιωθεί. Η πάθηση αυτή ονομάζεται οστεοαρθρίτιδα ή εκφυλιστική αρθρίτιδα και προκαλεί πόνο, περιορισμό της κίνησης και παραμόρφωση, καθώς τα οστά μας έρχονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους χωρίς την παρεμβολή του χόνδρου.
Οστεοαρθρίτιδα: το 20% του πληθυσμού ταλαιπωρείται
Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλει συχνότερα τα γόνατα, τα ισχία και το χέρι, αλλά επίσης και τον ώμο, την σπονδυλική στήλη και το άκρο πόδι. Είναι συχνότατη πάθηση και υπολογίζεται ότι το 20% του πληθυσμού θα εμφανίσει κάποια στιγμή συμπτώματα που σχετίζονται με αυτή.
Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος
Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος είναι η πιο κοινή εντόπιση της νόσου και η εξέλιξη είναι συνήθως αργή. Στα αρχικά της στάδια η πάθηση αντιμετωπίζεται συντηρητικά (χωρίς χειρουργείο). Η απώλεια βάρους, η ήπια άσκηση, η φυσικοθεραπεία και φάρμακα (απλά αναλγητικά ή και αντιφλεγμονώδη) μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο. Κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις (όπως ο αρθροσκοπικός καθαρισμός ή οι οστεοτομίες) μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξή της. Όταν ο πόνος είναι καθημερινός και δεν μπορεί εύκολα να ελεγχθεί με συντηρητικά μέτρα, η τελική κατάληξη είναι η ολική αρθροπλαστική γόνατος, όπου ο φθαρμένος χόνδρος αφαιρείται και αντικαθίσταται από εμφυτεύματα από μέταλλο και πλαστικό.
Οστεοαρθρίτιδα και υαλουρονικό οξύ
Τα τελευταία χρόνια ένα νέο όπλο προστέθηκε στην φαρέτρα της συντηρητικής θεραπείας της οστεοαρθρίτιδας: οι εγχύσεις (ενέσεις) παραγώγων του υαλουρανικού οξέως στην άρθρωση. Το υαλουρονικό οξύ υπάρχει στο φυσιολογικό αρθρικό υγρό, αλλά στην οστεοαρθρίτιδα η ποσότητα και η σύστασή του αλλοιώνεται. Τα παράγωγα του υαλουρονικού οξέως που χορηγούμε με την ένεση ενισχύουν τη σύσταση του αρθρικού υγρού, λιπαίνουν την άρθρωση, μειώνουν τον πόνο και πιθανόν να συμβάλουν στην προστασία του χόνδρου (να καθυστερούν δηλαδή την εξέλιξη της αρθρίτιδας). Κυκλοφορούν πλήθος σκευασμάτων, που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την προέλευση και την σύσταση (το μοριακό βάρος – τα βαρύτερα γενικώς θεωρούνται και καλύτερα). Η ανακούφιση από τις ενέσεις παραγώγων του υαλουρονικού οξέως ποικίλει, αλλά γενικά είναι της τάξης των 6-12 μηνών και οι ενέσεις μπορούν να επαναληφθούν. Μέχρι πρόσφατα ένα σημαντικό μειονέκτημά τους στη χρήση στο γόνατο ήταν ότι χορηγούνταν σε τρεις ως πέντε διαδοχικές ενέσεις (μια κάθε εβδομάδα), με αποτέλεσμα τόσο την ταλαιπωρία του ασθενή όσο και την (μικρή βέβαια) πιθανότητα να μεταφερθούν μικρόβια με την κάθε ένεση μέσα στην άρθρωση και να υπάρξει φλεγμονή, που είναι μια πολύ σημαντική επιπλοκή.
Οστεοαρθρίτιδα: χορήγηση υαλουρονικού οξέος με μία μόνο ένεση
Η πρόσφατη εξέλιξη στον χώρο των υαλουρονικών στην οστεοαρθρίτιδα είναι η κυκλοφορία σκευασμάτων (μάλιστα «βαρέων» που θεωρούνται καλύτερα), που χορηγούνται με μία μόνο ένεση. Μελέτες έχουν δείξει ίδια ή ανώτερη αποτελεσματικότητα με τα αντίστοιχα σκευάσματα τριών ή πέντε εγχύσεων με παρόμοιο συνολικό κόστος. Τα πλεονεκτήματα είναι προφανή. Πέραν από την ευκολία που έχει η μία ένεση για τον ασθενή (λιγότερη ταλαιπωρία και πόνος), μειώνονται οι πιθανότητες μεταφοράς μικροβίων στην άρθρωση. Ένα ακόμα πλεονέκτημα είναι ότι η μεγαλύτερη ποσότητα του σκευάσματος που βάζουμε στην άρθρωση είναι δυνατόν να ανιχνευθεί με τον υπέρηχο, επιβεβαιώνοντας έτσι την ακρίβεια της έγχυσης (ότι το υαλουρονικό έχει πάει στην άρθρωση και όχι στα μαλακά μόρια γύρω από αυτή). Η χρήση υπερηχογραφήματος κατά την διάρκεια της ένεσης αυξάνει την ακρίβεια της χωρίς όμως να είναι απολύτως απαραίτητη.
Καλύτερα αποτελέσματα στην αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα
Οι ενδείξεις των υαλουρονικών μίας χορήγησης είναι ίδιες με των προκατόχων τους και η χορήγησή τους μπορεί να επαναληφθεί μετά από μήνες αν η αρχική ανταπόκριση είναι καλή. Καλό είναι να γίνονται σε αρχόμενη ή μέτρια οστεοαρθρίτιδα, πριν ο ασθενής έχει καθημερινή ανάγκη από αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Τα αντιφλεγμονώδη μπορεί να έχουν σημαντικές παρενέργειες, κυρίως από το στομάχι (γαστρορραγία), την αρτηριακή πίεση και τα νεφρά και οι ενέσεις υαλουρονικού μπορεί να μειώσουν ή να εξαλείψουν την ανάγκη για τη χρήση τους. Βεβαίως οι ενέσεις υαλουρονικού δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστική θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα, αλλά η κυκλοφορία σκευασμάτων μιας χορήγησης ανοίγει το δρόμο για την ευρύτερη χρήση τους. Είναι ένα ήπιο μέτρο, που μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και να καθυστερήσει την ανάγκη για χειρουργικές λύσεις.
