Μετφορμίνη: Ποιό συστατικό «κλέβει» από τη διατροφή;

21-02-2017

Η μετφορμίνη αποτελεί ένα από τα «πολυτιμότερα» φάρμακα για τον διαβήτη τύπου 2, κατά κόσμον ζαχαρώδη διαβήτη. Η δράση του φαρμάκου βοηθά τους ασθενείς με υψηλό ζάχαρο να διαχειρίζονται καλύτερα την ινσουλίνη που παράγεται στο σώμα. Την ίδια στιγμή η μετφορμίνη μειώνει την ανασύνθεση ζαχάρου στο συκώτι, αλλά και την απορρόφηση αυτού από το έντερο. Απώτερος στόχος του φαρμάκου είναι ο βέλτιστος έλεγχος των επιπέδων ζαχάρου στο αίμα.

Οφέλη με αντάλλαγμα

Υπολογίζεται πως 7 στα 10 άτομα με διαβήτη χρησιμοποιούν τη φαρμακευτική ουσία μετφορμίνη, νούμερα που αναδεικνύουν τη σημαντικότητα του σκευάσματος. Συχνά όμως οι φαρμακευτικές αγωγές έρχονται με αντάλλαγμα, και ακόμη συχνότερα αυτό το αντάλλαγμα αφορά τη διατροφή. Η αλληλεπιδράσεις μεταξύ διατροφικών συστατικών και φαρμάκων μελετώνται εδώ και πολλά χρόνια και είναι αμφίδρομες. Δηλαδή, υπάρχουν τροφές που επηρεάζουν την δραστικότητα των φαρμάκων, αλλά και φάρμακα που μειώνουν τα οφέλη των διατροφικών συστατικών. Μία από τις πλέον μελετημένες τέτοιες «σχέσεις» είναι η μείωση των επιπέδων της βιταμίνης Β12 σε ασθενείς που λαμβάνουν μετφορμίνη.

Η μετφορμίνη πιθανολογείται πως παρεμποδίζει τον ειδικό μηχανισμό απορρόφησης της βιταμίνης Β12 στο στομάχι, ενώ επηρεάζει και την υγεία των καλών προβιοτικών μικροοργανισμών του εντέρου που παράγουν μικρή ποσότητα της βιταμίνης. Αποτέλεσμα της δράσης αυτής είναι ο αυξημένος κίνδυνος έλλειψης σε άτομα που λαμβάνουν μετφορμίνη για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών.

Βιταμίνη Β12 & ζαχαρώδης διαβήτης

Στο γενικό υγιή πληθυσμό η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη:

  • στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων
  • στην αναπαραγωγή και στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων
  • στην παραγωγή ενέργειας στο σώμα
  • στην υγεία της καρδιάς

Σε άτομα με ζαχαρώδη διαβήτη όμως υπάρχει μία ακόμη δράση της βιταμίνης που την καθιστά πολυτιμότερη από ποτέ. Αυτή δεν είναι άλλη από την προστασία που προσφέρει η βιταμίνη Β12 στο νευρικό σύστημα. Θυμηθείτε πως τα υψηλά επίπεδα ζαχάρου καταστρέφουν με τα χρόνια τις νευρικές απολήξεις οδηγώντας στη λεγόμενη «διαβητική νευροπάθεια». Η τελευταία επηρεάζει σταδιακά την κινητικότητα, την όραση, την πέψη και άλλες πολλές λειτουργίες του σώματος. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πως το σώμα ενός ατόμου με διαβήτη τύπου 2, δεν αντέχει να μην έχει επάρκεια της πολύτιμης αυτής βιταμίνης.

Σε πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αμερική αποδείχθηκε όχι μόνο πως άτομα με ζαχαρώδη διαβήτη που λαμβάνουν μετφορμίνη έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12, αλλά και πως πολύ μικρό ποσοστό ειδικών υγείας παρέπεμπε τους ασθενείς αυτούς για εξέταση των επιπέδων του πολύτιμου συστατικού. Η παρατήρηση αυτή υποδηλώνει την πολύ μεγάλη ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση των ειδικών υγείας σε θέματα αλληλεπιδράσεων των φαρμακών με τα διατροφικά στοιχεία. Κλείνοντας, τη βιταμίνη Β12 θα τη βρείτε στα περισσότερα τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης, ενώ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ίσως θα πρέπει να σκεφτούν τη χρήση κάποιου συμπληρώματος διατροφής. 

Άλλες ελλειψεις για τις οποίες έχει “ενοχοποιηθεί” η μετφορμίνη είναι αυτές του φολικού οξέος και του ασβεστίου.

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com
 Βιβλιογραφία:

Kancherla V1, Elliott JL Jr2, Patel , Holland NW, Johnson TM, Khakharia A, Phillips LS, Oakley GP Jr, Vaughan CP. Long-term Metformin Therapy and Monitoring for Vitamin B12 Deficiency Among Older Veterans. J Am Geriatr Soc. 2017 Feb 9.