Debate: Υπάρχουν πραγματικά τροφές για αποτοξίνωση;

20-04-2017

Τις εορταστικές περιόδους και τα μεγάλα γεύματα ακολουθούν εβδομάδες όπου οι περισσότεροι αναζητούν τρόπους για να επανέλθουν στις διατροφικές τους συνήθειες, να χάσουν το περιττό βάρος και να «καθαρίσουν» το οργανισμό. Οι διαφορετικές αυτές ανάγκες συνήθως περιγράφονται με τη λέξη αποτοξίνωση. Κανείς θα μπορούσε να πει πως όσο δύσκολο είναι να περιγράψει τα ακριβή βιοχημικά μονοπάτια της αποτοξίνωσης στο σώμα, άλλο τόσο δύσκολο είναι να δώσει έναν περιγραφικό ορισμό στη διαδικασία αυτή.

Τι είναι η αποτοξίνωση;

Αποτοξίνωση ονομάζεται η διαδικασία κατά την οποία το σώμα εντοπίζει, εξουδετερώνει και απομακρύνει βλαβερά συστατικά όπως το αλκοόλ, τα φάρμακα, διάφορες χημικές ενώσεις. Επιπλέον, πνευματικές καταστάσεις όπως το στρες και τα αρνητικά συναισθήματα, ενδεχομένως επιβαρύνουν τον οργανισμό. Τα ζωτικά όργανα που επωμίζονται τον δύσκολο αυτό ρόλο είναι κυρίως το συκώτι, αλλά και το έντερο, τα νεφρά, οι πνεύμονες και το λεμφικό σύστημα.

Περιγράφοντας κανείς τη διαδικασία της αποτοξίνωσης θα τη χώριζε σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη φάση, οι τοξικές ουσίες μετατρέπονται σε ασταθή μόρια με τη βοήθεια ενζύμων. Στη δεύτερη φάση λαμβάνει χώρα η μετατροπή των μορίων αυτών σε ουσίες που διαλύονται εύκολα στο νερό, και συνεπώς μπορούν να απομακρυνθούν μέσω των ούρων. Το ερώτημα όμως είναι ποιος είναι ο ρόλος της διατροφής στην αποτοξίνωση;

Τροφές που ενισχύουν τη διαδικασία της αποτοξίνωσης

Η διαδικασία της αποτοξίνωσης εξαρτάται από διατροφικά συστατικά που αποτελούν τη βάση για τη σύνθεση των ενζύμων που αναφέρθηκαν νωρίτερα, ενώ άλλα ενεργοποιούν τις βιοχημικές διαδικασίες της αποτοξίνωσης.

  • Τροφές πλούσιες σε γλουταθειόνη: Το θρεπτικό συστατικό γλουταθειόνη αποτελεί το βασικό «όχημα» εξουδετέρωσης επιζήμιων ουσιών που εισβάλουν στον οργανισμό. Λόγω της ισχυρής αντιοξειδωτικής της δράσης, η γλουταθειόνη, ρυθμίζει την πρώτη φάση της αποτοξίνωσης. Θα τη βρείτε σε πολλές ωμές τροφές, όπως τα μήλα, τα καρότα, οι πιπεριές, τα σπαράγγια, το μπρόκολο και το αβοκάντο.
  • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες Β: Οι 8 διαφορετικές βιταμίνες Β, συμμετέχουν είτε στη δημιουργία των ενζύμων, είτε στην ενεργοποίηση της αποτοξίνωσης. Φαίνεται πως είναι απαραίτητες τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη φάση. Θα τις βρείτε στα σιτηρά ολικής άλεσης και στους ξηρούς καρπούς.
  • Τροφές πλούσιες σε φυτοχημικά συστατικά: Πρόκειται για φυτικά δραστικά συστατικά ορισμένα από τα οποία έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, όπως και η γλουταθειόνη. Άλλες διατροφικές ουσίες αυξάνουν την παραγωγή πεπτικών υγρών, όπως η χολή, συμβάλλοντας στην καλύτερη αποτοξινωτική δράση του συκωτιού. Τα τελευταία θα τα βρείτε σε πολλά μπαχαρικά που περιέχουν κουρκουμά, στις αγκινάρες, αλλά και σε χόρτα.
  • Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες: Οι ίνες που περιέχονται στα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα σιτηρά, συγκρατούν στο έντερο τις τοξικές ουσίες και καταφέρνουν την εύκολη απομάκρυνσή τους από τον οργανισμό.

Γιατί η αμφισβητείται η αποτοξίνωση;

Η πλειοψηφία των ειδικών της διατροφής είναι σκεπτικοί μπροστά στην έννοια της αποτοξίνωσης. Αυτό αποδίδεται σε δύο σημαντικούς παράγοντες. Ο πρώτος είναι η στρεβλή γνώμη που έχει σχηματίσει το κοινό για τον όρο. Στο μυαλό των περισσοτέρων, η δίαιτα αποτοξίνωσης βασίζεται στην κατανάλωση πράσινων χυμών για μία εβδομάδα, με στόχο τη γρήγορη απώλεια περιττών υγρών! Στην πραγματικότητα όμως, η αποτοξινωτική διατροφή στηρίζεται στις γενικές αρχές μίας ισορροπημένης διατροφής. Έμφαση δίνεται στα λιγότερο επεξεργασμένα και φυτικά τρόφιμα. Επιπλέον, οι δίαιτες αποτοξίνωσης δεν είναι θαυματουργές, αλλά συμμετέχουν στην ενίσχυση των μηχανισμών αποτοξίνωσης του ίδιου του σώματος. Ο δεύτερος λόγος που αμφισβητείται ο ρόλος της διατροφής στην αποτοξίνωση είναι πως δεν έχουν γίνει αρκετές μελέτες που να αποδεικνύουν τη δράση του. Φυσικά, οι σκληροπυρηνικοί επιστήμονες τείνουν να διστάζουν μπροστά σε κάθε ακραία θεωρία της οποίας ο τρόπος δράσης δεν έχει αποδειχθεί.

Εάν θέλετε να ακολουθήσετε μία δίαιτα αποτοξίνωσης αλλά διστάζετε, δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα διαφορετικό απ’ ότι κάνει ένας χορτοφάγος! Δοκιμάστε να εντάξετε στο εβδομαδιαίο σας διαιτολόγιο τροφές και συστατικά που προστατεύουν το συκώτι όπως τα μήλα, οι πιπεριές, οι αγκινάρες, τα χόρτα και τα μπαχαρικά καυρικεύματα. 

Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN

Διαιτολόγος, Διατροφολόγος

Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ

ivipapai@gmail.com
 

Βιβλιογραφία:

Today’s Dietitian. Juliann Schaeffer. Diet and Detoxification. Vol. 16 No. 3 P. 34. Accessed 17/4/2017.

http://www.todaysdietitian.com/newarchives/030314p34.shtml

University of Wisconsin Integrative Medicine Program Detox handout. Accessed 17/4/2017. www.fammed.wisc.edu/sites/default/files//webfmuploads/documents/outreach/im/handout_detoxplan.pdf

The Nauturopatic Herbalist. Choleretic. Accessed 17/4/2017.

https://thenaturopathicherbalist.com/herbal-actions/b-d/choleretic/