Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιωμάτων των Ασθενών γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 18 Απριλίου και αποτελεί ημέρα ορόσημο, μιας και σηματοδοτεί την ψήφιση της πρώτης Ευρωπαϊκής Χάρτας Δικαιωμάτων των Ασθενών. Η Χάρτα αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας κοινής προσπάθειας της Κοινωνίας των Πολιτών και συγκεκριμένα της Ιταλικής οργάνωσης ενεργών πολιτών «Active Citizenship Network» σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές οργανώσεις που οραματίστηκαν μια νέα εποχή στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγκεκριμένα στα δικαιώματα των ασθενών. Παρά λοιπόν τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές διαφορές των εθνικών τάξεων από τις οποίες προερχόταν κάθε οργανισμός, αναγνωρίστηκαν τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι οι ασθενείς αλλά και η ανάγκη για ισότιμη αναγνώριση των δικαιωμάτων τους, τα οποία καθημερινώς καταπατώνται. Ως θεμέλιος λίθος της Χάρτας αυτής τέθηκε το άρθρο 35 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης που κατοχυρώνει το δικαίωμα σε προστασία της υγείας ως το δικαίωμα κάθε ατόμου να έχει πρόσβαση στην πρόληψη σε θέματα υγείας και να απολαμβάνει ιατρικής περίθαλψης αλλά και η Διακήρυξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την προώθηση των δικαιωμάτων των ασθενών στην Ευρώπη. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη Ευρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών.
14 θεμελιώδη δικαιώματα απαριθμεί η Χάρτα τα οποία αποσκοπούν στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου ποιότητας υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στους πολίτες κάθε χώρας.
Τα δικαιώματα αυτά είναι:
1. Το δικαίωμα της πρόληψης, ως δικαίωμα για παροχή κατάλληλων υπηρεσιών που εμποδίζουν την εμφάνιση ασθενειών.
2. Το δικαίωμα της ισότιμης και χωρίς διακρίσεις πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας.
3. Το δικαίωμα της πληροφόρησης του ασθενή σχετικά με την κατάσταση της υγείας του, τις υπηρεσίες της υγείας και τον τρόπο να τις χρησιμοποιεί αλλά και σε κάθε νέα επιστημονική έρευνα και τεχνολογική καινοτομία.
4. Το δικαίωμα της συγκατάθεσης, ως προϋπόθεση για κάθε θεραπευτική πράξη και διαδικασία στην οποία ο ασθενής πρόκειται να υποβληθεί.
5. Το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής μεταξύ διαφόρων θεραπευτικών διαδικασιών και παρόχων υπηρεσιών υγείας.
6. Το δικαίωμα της εχεμύθειας και της εμπιστευτικότητας των προσωπικών του δεδομένων, αλλά και της προστασίας της ιδιωτικότητάς τους κατά την εκτέλεση διαγνωστικών εξετάσεων και γενικότερα ιατρικών πράξεων.
7. Το δικαίωμα σεβασμού του χρόνου του.
8. Το δικαίωμα της τήρησης προδιαγραφών ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας που λαμβάνει.
9. Το δικαίωμα της ασφάλειας, ως απαλλαγής από κάθε είδους βλάβη που μπορεί να προκληθεί από πλημμελή λειτουργία τω ν υπηρεσιών υγείας αλλά και από ιατρικά σφάλματα.
10. Το δικαίωμα πρόσβασης του ασθενή σε καινοτόμες διαδικασίες.
11. Το δικαίωμα αποφυγής περιττής ταλαιπωρίας και πόνου του ασθενή.
12. Το δικαίωμα σε εξατομικευμένη θεραπεία.
13. Το δικαίωμα έκφρασης παραπόνων και λήψης απάντησης επ’ αυτών και περαιτέρω ενημέρωσης.
14. Το δικαίωμα σε επαρκή αποζημίωση για οποιαδήποτε φυσική, ηθική και ψυχολογική ζημιά έχει υποστεί από ιατρική πράξη.
Τα δικαιώματα αυτά συνιστούν ενσάρκωση θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου και ως τέτοια πρέπει να γίνονται σεβαστά, ανεξάρτητα από οικονομικούς ή πολιτικούς περιορισμούς που ενδεχομένως να θέτουν κριτήρια για την καταλληλότητα της περίθαλψης. Ταυτόχρονα όμως αναγνωρίζεται το γεγονός πως διαφορές που αφορούν την ηλικία, το φύλο, τη θρησκεία ή την κοινωνικοοικονομική κατάσταση ενδέχεται να επηρεάσουν τις ανάγκες της ατομικής υγειονομικής περίθαλψης.
Η ανάγκη για ορθή γνώση των δικαιωμάτων που έχει κάθε άτομο ως ασθενής, είτε προσεγγίζει δημόσιες είτε ιδιωτικές δομές υγείας, είναι εξαιρετικής σημασίας. Στο σύγχρονο περιβάλλον παροχής υπηρεσιών υγείας όπου ζούμε, το οποίο μεταβάλλεται διαρκώς, οι έντονες προκλήσεις που θέτουν οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν ακόμη πιο επιτακτική την ενδυνάμωση των ασθενών μέσα από την ενημέρωση και την πληροφόρησή τους. Νέα δεδομένα στο χώρο της υγείας σε συνδυασμό με τις ομολογουμένως υποβαθμισμένες υπηρεσίες που παρέχονται λόγω της σφοδρής οικονομικής κρίσης, αναδεικνύουν την αναγκαιότητα ενημέρωσης των ασθενών.
Δυστυχώς η πραγματικότητα επιβεβαιώνει τις ανησυχίες για την ελλιπή ενημέρωση των ασθενών και την απροθυμία για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Ο αριθμός των καταγγελιών που δέχονται τα αρμόδια Γραφεία Προστασίας Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας που βρίσκονται στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας το αποδεικνύει. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, το πρώτο εξάμηνο του 2018 υποβλήθηκαν συνολικά 4621 καταγγελίες, εκ των οποίων μόνο οι 899 υποβλήθηκαν γραπτώς, και για τις οποίες υπήρξε απάντηση προς τον πολίτη. Οι πλειονότητα αυτών αφορούσαν πλημμελή φροντίδα και λάθος προσωπικού, αντιδεολογική συμπεριφορά επαγγελματιών υγείας, οι μεγάλες καθυστερήσεις στα ραντεβού με τους γιατρούς αλλά και προβλήματα στην τηλεφωνική εξυπηρέτηση. Φυσικά τα προβλήματα στο χώρο της υγείας είναι ευρύτερα και δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις δημόσιες δομές υγείας. Ωστόσο τα νούμερα αυτά μπορούμε να τα θεωρήσουμε αντιπροσωπευτικά της ευρύτερης άγνοιας γύρω από τα δικαιώματα των ασθενών.
Προς την κατεύθυνση λοιπόν της σωστής και ολοκληρωμένης ενημέρωσης των ασθενών, γιατροί, επαγγελματίες υγείας, εμπλεκόμενοι φορείς αλλά και οι Σύλλογοι Ασθενών έχουμε υποχρέωση αλλά και ευθύνη να ενεργήσουμε αποτελεσματικά. Διότι η γνώση και η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των ασθενών είναι σημάδι σωστής λειτουργίας μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ταυτόχρονα αποτελεί δείκτη κοινωνικής ωριμότητας που δεν μπορεί παρά να οδηγήσει νομοτελειακά στην ενδυνάμωση της θέσης των ασθενών μέσα σε αυτή. Μια ενδυνάμωση την οποία έχει ανάγκη όχι μόνο ο χώρος της υγείας αλλά και η κοινωνία μας γενικότερα.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ασθενών με Ρευματικά Αυτοάνοσα Νοσήματα «ΑΚΕΣΩ» διαθέτει τμήμα με υπεύθυνη Διεκδίκησης Δικαιωμάτων Ασθενών. Οι ρευματοπαθείς μπορούν ανά πάσα στιγμή να έρχονται σε επικοινωνία με το Σύλλογο για την παροχή βοήθειας σε θέματα που τους απασχολούν. Η φετινή καμπάνια του Συλλόγου θα επικεντρωθεί στην ενημέρωση και την ουσιαστική διεκδίκηση των δικαιωμάτων των ασθενών.
