Η ιστορία των εμβολίων από τον 18ο αιώνα έως σήμερα
Για ποιο λόγο η νόσος της διφθερίτιδας μπήκε στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness; Πώς επανήλθε στην Ελλάδα σχεδόν 50 χρόνια μετά το τελευταίο κρούσμα;
Ο Ιατρός Νίκος Περσιάνης ξεδιπλώνει την ιστορία των εμβολίων και τις μεγάλες επιδημίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξή τους.
Διφθερίτιδα
Το όνομα της νόσου προέρχεται από την ελληνική λέξη διφθέρα που σημαίνει δέρμα. Την ονομασία αυτή, έδωσε ο Γάλλος ιατρός Pierre Bretonneau το 1826 μετά από τη διαπίστωση ότι αναπτύσσονται στις αμυγδαλές, το φάρυγγα και τη μύτη, μεμβράνες (διφθέρες).
Η μεγαλύτερη επιδημία που αναφέρεται, συνέβη μεταξύ 1735 και 1740 στις αποικίες της Νέας Αγγλίας, δηλαδή, σε όλες τις πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών που τότε ήταν μόνο 13.
Κατά την επιδημία αυτή πέθανε το 80% των παιδιών ηλικίας κάτω των 10 χρονών.
Άλλες επιδημίες που αναφέρονται συνέβησαν το 1878-1884 στην Αγγλία, το 1886 στη Γαλλία και το 1889 στην Καλιφόρνια.
Το 1878 δύο μέλη της οικογένειας της βασίλισσας Βικτώριας πέθαναν από διφθερίτιδα. Το μικρόβιο της διφθερίτιδας (Corynebacterium Diphtheria) ανακάλυψε ο Γερμανός βακτηριολόγος Friedrich Loeffler το 1884.
Το 1910 δημιουργήθηκε από τον Ούγγροαμερικανό Béla Schick το ομώνυμο τεστ για τη διάγνωση της διφθερίτιδας.
Από το 1924 μέχρι σήμερα τα κρούσματα ελαττώθηκαν δραματικά, και το 1990 σχεδόν εξαφανίστηκαν από την Ευρώπη. Από το 1991 όμως, άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι αρκετά κρούσματα στη Ρωσία και τις πρώην ανατολικές χώρες λόγω της μειωμένης χορήγησης των εμβολίων.
Τη χρονιά αυτή σημειώθηκαν 2.000 κρούσματα διφθερίτιδας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1998, καταγράφηκαν 200.000 κρούσματα στις Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης με 5.000 θανάτους.
Το γεγονός ότι σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα υπήρξε τόσο μεγάλη αύξηση της συχνότητας της νόσου περιγράφεται στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness.
Το τελευταίο θανατηφόρο κρούσμα συνέβη στην Αιτή τον Μάιο του 2010, μετά από καταστρεπτικό σεισμό.
Στην Ελλάδα, το τελευταίο κρούσμα διφθερίτιδας παρουσιάστηκε το 1970 και επανεμφανίστηκε το 2019 με τον θάνατο ενός οκτάχρονου παιδιού που δεν είχε εμβολιαστεί.
Εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας
Το πρώτο εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας ανακαλύφθηκε από τον Emil von Behring το 1890. Το εμβόλιο αυτό δε σκότωνε τα μικρόβια, αλλά αδρανοποιούσε τις τοξίνες που απελευθέρωναν στον οργανισμό.
Ο Behring παρατήρησε ότι το αίμα των ζώων περιείχε ανατοξίνες και εμβολίασε ανθρώπους χρησιμοποιώντας τον ορό από το αίμα αυτό.
Για την ανακάλυψη αυτή ο Behring πήρε το πρώτο βραβείο Nobel στην Ιατρική το 1901.
Την ίδια χρονιά, η ανατοξίνη της Διφθερίτιδας ανακαλύφθηκε και από άλλους επιστήμονες τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη.
Το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας δημιουργήθηκε και πάλι από τον Behring το 1913, αλλά η συστηματική του χορήγηση άρχισε το 1924.
Η επιτυχής αντιμετώπιση της νόσου άρχισε το 1935 με την ανακάλυψη και χρήση των σουλφοναμιδών. Το 1940 συνδυάστηκε με τα εμβόλια του τετάνου και του κοκίτη ως DTP.
Εξακολουθεί να χορηγείται μέχρι σήμερα, διότι σε αρκετές χώρες, κυρίως στην Αφρική και στη νοτιοανατολική Ασία εξακολουθούν ακόμα να εμφανίζονται κρούσματα διφθερίτιδας.
Πηγή: Σύντομη Ιστορία των Εμβολίων, Δρ Νίκος Περσιάνης, Παιδίατρος, Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, www.child.org.cy
