Ο ισπανός ζωγράφος Φρανσίσκο Γκόγια, διάσημος για τους «σκοτεινούς» του πίνακες του, έπασχε από μια ασθένεια αβέβαιης αιτιολογίας. Αρρώστησε σοβαρά το 1793 και καθηλώθηκε στο κρεβάτι για σχεδόν δύο χρόνια με περιστασιακή παράλυση. Είχε συνεχείς πονοκεφάλους και παραισθήσεις, ενώ μετά βίας μπορούσε να περπατήσει.
Όταν τελικά τα συμπτώματά υποχώρησαν, η ακοή του Γκόγια και από τα δύο αυτιά είχε χαθεί για πάντα. Για την υπόλοιπη ζωή του θα ζωγράφιζε όλο και πιο «σκοτεινά» θέματα με φαντάσματα, μάγισσες και εφιαλτικές σκηνές.
Παλιότερα πίστευαν ότι έπασχε από σύφιλη, αλλά αν και η σύφιλη θα μπορούσε να έχει τις ίδιες συνέπειες για την ακοή, τα υπόλοιπα συμπτώματά της δεν ταιριάζουν εξίσου καλά στην περίπτωση του Γκόγια.
Μια άλλη πιθανότητα είναι η τοξική δηλητηρίαση από μόλυβδο. Οι καλλιτέχνες εκτίθενται μέσω της δουλειάς τους σε μια σειρά από δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες, αναθυμιάσεις, σκόνες και βαρέα μέταλλα. Αν και δεν ήταν γνωστό, εκείνη την εποχή, η ζωγραφική τον 18ο, 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν μια επικίνδυνη ασχολία. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες αναμείγνυαν τις δικές τους χρωστικές, χρησιμοποιώντας μόλυβδο, κάδμιο, υδράργυρο και άλλες θανατηφόρες ουσίες. Οι ενώσεις μολύβδου αποτελούσαν σημαντικό συστατικό πολλών χρωμάτων στο παρελθόν.
Πλέον είναι σχεδόν βέβαιο ότι έπασχε από ένα σπάνιο αυτοάνοσο νόσημα, αλλά ποιο;
Το σύνδρομο VKH (Vogt-Koyanagi-Harada).
To 1995 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7561730/ προτάθηκε ότι ο Φρανσίσκο Γκόγια, έπασχε από ένα σπάνιο σύνδρομο γνωστό σήμερα ως Vogt-Koyanagi-Harada. Αυτό το αυτοάνοσο νόσημα, προκαλεί φλεγμονή των οφθαλμικών ιστών που οδηγεί σε μερική ή ολική τύφλωση. Επίσης ενοχοποιείται για την εμφάνιση λεύκης στα μαλλιά και στο δέρμα. Προκαλεί επίσης φλεγμονή των μεμβρανών του νευρικού συστήματος (μηνιγγίτιδα). Αυτή η διαδικασία οδηγεί σε κώφωση σε περίπου τα μισά άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο VKH. Επίσης έχει καταγραφεί ότι εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα μεσογειακής, ισπανικής ή ασιατικής καταγωγής.
Το σύνδρομο Susac.
Το 2017 στο ετήσιο ιστορικό κλινικοπαθολογικό συνέδριο (US SOM), το οποίο αφιερώνεται στις ασθένειες διάσημων ανθρώπων της ιστορίας, ανακοινώθηκε ότι ο διάσημος ζωγράφος κατά πάσα πιθανότητα έπασχε από Σύνδρομο Susac.
Η νόσος αυτή, η οποία διαρκεί ένα έως τρία χρόνια και οφείλεται στο ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς επιτίθεται στα μικρά αιμοφόρα αγγεία του. Έτσι προκαλείται εγκεφαλική φλεγμονή και δυσλειτουργίες, όπως η απώλεια όρασης, ακοής και ισορροπίας.
Ενώ τα περισσότερα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα, η απώλεια ακοής μπορεί να είναι μόνιμη.
Τον 19ο αιώνα δεν υπήρχε θεραπεία για καμία από τις δύο παραπάνω ασθένειες. Στην εποχή μας, ακόμη κι αν δεν είχε αποτραπεί η απώλεια της ακοής με τα κατάλληλα φάρμακα για το ανοσοποιητικό σύστημα, ο Γκόγια θα είχε δεχθεί κοχλιακά εμφυτεύματα στα αυτιά του, πράγμα που θα του επέτρεπε να ξανακούει.
