Οι αστροναύτες μπορούν να ζουν μήνες, ακόμα και χρόνια, σε πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες. Η ζωή στο διάστημα είναι γεμάτη περιορισμούς και κανόνες και τα πάντα είναι περιορισμένα. Παρόλα αυτά, δυο νέες έρευνες, δείχνουν πως εμφανίζουν αλλαγές τόσο στον εγκέφαλό τους και στη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου τους. Εμφανίζουν όμως και μια τάση των κυττάρων τους να ξανανιώσουν. Κοινώς, μειώνεται ο ρυθμός γήρανσης τους.
Στην πρώτη έρευνα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Michigan στις Ηνωμένες Πολιτείες μελέτησαν 12 αστροναύτες που ήταν μέλη των πληρωμάτων των αμερικανικών διαστημικών λεωφορείων. Ανέλυσαν επίσης στοιχεία 14 άλλων αστροναυτών που πέρασαν 6 μήνες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως υπάρχει μια αύξηση όσο και μια μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου τους.
Μάλιστα, όσο περισσότερο χρόνο ένας αστροναύτης είχε περάσει στο διάστημα, τόσο πιο αισθητές ήσαν οι αλλαγές στον εγκέφαλό του.
Η επικεφαλής της έρευνας, Ρέιτσελ Σίντλερ του Πανεπιστημιου έγραψε στο περιοδικό Nature Microgravity πως η συρρίκνωση της φαιάς ουσίας οφείλεται στην ανακατανομή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού στο διάστημα λόγω έλλειψης βαρύτητας.
Από την άλλη, η αύξηση της φαιάς ουσίας αφορά κυρίως περιοχές που ελέγχουν την κίνηση των ποδιών και οφείλεται στην πλαστικότητα του εγκεφάλου, ο οποίος προσαρμόζεται σε συνθήκες μικροβαρύτητας.
Και οι δύο αλλαγές –μείωση και αύξηση φαιάς ουσίας- ήσαν πιο έντονες στους αστροναύτες του Διαστημικού Σταθμού από ό,τι των διαστημικών λεωφορείων, καθώς οι πρώτοι πέρασαν περισσότερο συνεχόμενο χρόνο στο διάστημα.
Σε εξέλιξη βρίσκεται μια νέα μελέτη –με χρηματοδότηση από τη NASA- που θα διερευνήσει πόσο διαρκούν οι αλλαγές στον εγκέφαλο και ποιες επιπτώσεις έχουν στις νοητικές και σωματικές λειτουργίες.
Σε μια άλλη μελέτη, ερευνητές από τα Πανεπιστήμια Northwestern και του Σικάγο του Ιλινόις των Ηνωμένων Πολιτειών συνέκριναν τις αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου των δίδυμων αστροναυτών Σκοτ και Μαρκ Κέλι της NASA. Ο πρώτος πέρασε σχεδόν ένα χρόνο στο διάστημα (340 μέρες το 2015-2016) ενώ ο δεύτερος –συνταξιούχος πλέον αστροναύτης- είχε συμμετάσχει σε τέσσερις αποστολές διαστημικών λεωφορείων (2001-2011) και είχε παραμείνει συνολικά 54 μέρες στο διάστημα, αλλά εδώ και έξι χρόνια δεν έχει φύγει από τη Γη.
Με χρηματοδότηση της NASA, δέκα ερευνητικές ομάδες μελετούν τα δύο αδέρφια, που –καθώς ως δίδυμοι έχουν σχεδόν ταυτόσημο DNA- προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να μελετηθούν οι επιπτώσεις του διαστήματος.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας Φρεντ Τούρεκ, διαπίστωσαν ότι το μικροβιακό «οικοσύστημα» του εντέρου αλλάζει κατά τα διαστημικά ταξίδια, αλλά επανέρχεται στην προτέρα κατάστασή του μετά την επιστροφή στη Γη.
Προς το παρόν, οι επιστήμονες δεν ξέρουν τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές και τι ακριβώς είναι αυτό σε ένα ταξίδι στο διάστημα, που επηρεάζει τη σύνθεση του μικροβιώματος των αστροναυτών.
Όμως ίσως ακόμη πιο ενδιαφέρον –και απρόσμενο- είναι κάποιες ενδείξεις ότι η ζωή στο διάστημα μπορεί να αντιστρέφει μια διαδικασία-κλειδί της γήρανσης.
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι τα τελομερή (τα τμήματα του DNAστις άκρες των χρωμοσωμάτων, που προστατεύουν τα κύτταρα και με το πέρασμα του χρόνου μικραίνουν) του Σκοτ Κέλι μεγάλωσαν όσο παρέμεινε στο Διαστημικό Σταθμό, αντίθετα με τα τελομερή του αδελφού του Μαρκ που ήταν στη Γη.
Όπως δήλωσε η βιολόγος Σούζαν Μπέιλι του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο, οι επιστήμονες περίμεναν το αντίθετο, θεωρώντας ότι η αυξημένη ακτινοβολία του διαστήματος θα είχε φθείρει και γεράσει περισσότερο τα κύτταρα του Σκοτ Κέλι, έχοντας κατά συνέπεια μικρύνει τα τελομερή του.
Μια πιθανή εξήγηση για την μεγέθυνση των τελομερών είναι ότι κάτι τέτοιο δεν έχει να κάνει με το διάστημα καθεαυτό, αλλά με τη ζωή στο Διαστημικό Σταθμό, όπου οι αστροναύτες ασκούνται εντατικά και καταναλώνουν λιγότερες θερμίδες.
Όταν ο Κέλι γύρισε στη Γη, τα τελομερή των κυττάρων του άρχισαν πάλι να μικραίνουν. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μια νέα μελέτη σε δέκα άλλους αστροναύτες για να διερευνηθεί περαιτέρω το ζήτημα και η οποία θα έχει ολοκληρωθεί το 2018.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
ΔΝΤ: Η γήρανση του πληθυσμού «απειλεί» την Ελλάδα
Γήρανση: Ο ρυθμός που γερνά ο καθένας είναι διαφορετικός
