Στις εξαρτημένες γυναίκες εστιάζει η Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (ΙNCB), που ανακοινώθηκε σήμερα στη Βιέννη, και παρουσιάστηκε ταυτόχρονα στην Αθήνα από το ΚΕΘΕΑ, σύμβουλο οργανισμό του ΟΗΕ σε θέματα ναρκωτικών.
Την έκθεση παρουσίασαν οι Γ. Μπαρδάνης, πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ, και Β. Γκιτάκος, διευθυντής του ΚΕΘΕΑ ενώ ακολούθησε συζήτηση που συντόνισε ο δημοσιογράφος Κ. Αρβανίτης, αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ.
“Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν το 1/3 των χρηστών παγκοσμίως, με τα επίπεδα χρήσης να είναι μεγαλύτερα μεταξύ των γυναικών στις χώρες υψηλού εισοδήματος. 6,3 εκατομμύρια γυναίκες είναι εξαρτημένες από αμφεταμίνες, 4,7 εκατομμύρια από οπιοειδή και 2,1 από κοκαΐνη”.
Παγκοσμίως, αναφέρεται στην έκθεση, ότι ο αριθμός των γυναικών που κάνουν χρήση αυξάνει τόσο στις νεώτερες ηλικίες όσο και στον πληθυσμό των φυλακών. Από τις έγκλειστες γυναίκες ποσοστό 30%-60% παγκοσμίως κάνει χρήση ουσιών, ενώ κάποιες χώρες αναφέρουν αύξηση των θανάτων γυναικών από υπερβολική δόση. Επιπλέον, σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν κατάχρηση συντογογραφούμενων φαρμάκων. Ωστόσο, μόλις 1 στους 5 από τους συμμετέχοντες σε προγράμματα θεραπείας είναι γυναίκα.
Οι γυναίκες χρήστριες βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες: Στιγματίζονται περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες, συχνά εξοστρακίζονται από τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, μπορεί να υφίστανται βία από τους συντρόφους ή άλλα μέλη του στενού τους περιβάλλοντος και να εξωθούνται στην πορνεία προκειμένου να συντηρήσουν τον εθισμό τους ή τον εθισμό του συντρόφου τους. H μόλυνση από τον ιό HIV και οι ψυχιατρικές διαταραχές εμφανίζουν μεγαλύτερη επικράτηση μεταξύ των χρηστριών. Ιδιαίτερα για τις κρατούμενες ο αποχωρισμός από τις κοινότητές τους, τα σπίτια και τις οικογένειές τους είναι πολύ επιζήμιος και αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης και διαταραχών άγχους.
Στην έκθεση τονίζεται ότι για να εφαρμοστεί ολοκληρωμένη και αποτελεσματική πολιτική για τα ναρκωτικά χρειάζεται να υπάρχει ανταπόκριση στις ανάγκες των γυναικών και να αρθούν τα εμπόδια, όπως το στίγμα, στην πρόσβασή τους στη θεραπεία, με ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα και πολιτικές, που θα βασίζονται σε συστηματικότερη συλλογή στοιχείων και θα χρηματοδοτούνται επαρκώς.
Ποινική αντιμετώπιση: αναλογικότητα και ανθρώπινα δικαιώματα
Η Επιτροπή θίγει εκ νέου την ανάγκη αντιμετώπισης των χρηστών με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην αρχή της αναλογικότητας. Ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να αξιοποιούν εναλλακτικά μέτρα, όπως η θεραπεία, η απεξάρτηση και η κοινωνική επανένταξη, αντί να καταφεύγουν σε τιμωρητικά μέτρα και στον εγκλεισμό για τα ήσσονος σημασίας αδικήματα των χρηστών, συμπεριλαμβανομένης της κατοχής για προσωπική χρήση. Επιπλέον, η Επιτροπή καλεί τις κυβερνήσεις να καταργήσουν τη θανατική καταδίκη για τα συνδεόμενα με τα ναρκωτικά εγκλήματα, καθώς και την πρακτική των βίαιων αντιποίνων ή εκτελέσεων χωρίς δική υπόπτων για σχετικά με ναρκωτικά αδικήματα.
Νομιμοποίηση της ιατρικής και ψυχαγωγικής χρήσης της κάνναβης
Αξίζει να σημειωθεί, σε αντίθεση με το πόρισμα για την ιατρική κάνναβη που προσφάτως έδωσε το υπουργείο Υγείας στη δημοσιότητα, όπου δίνεται το πράσινο φως για διαδικασίες που θα επιτρέπουν “την άμεση πρόσβαση και των ασθενών στην Ελλάδα στα κανναβινοειδή προϊόντα”, η έκθεση της επιτροπής του ΟΗΕ, αναφέρει το εξής: Το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Χρήση Ναρκωτικών, στις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι η κάνναβη δεν πληροί επί του παρόντος τα κριτήρια αποδεκτής ιατρικής χρήσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, ότι δεν υπάρχει αποδοχή πως η χρήση της υπό ιατρική παρακολούθηση είναι ασφαλής. Επί πλέον η ουσία παρουσιάζει υψηλές πιθανότητες κατάχρησης.
Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή, επισημαίνει την ανάγκη σαφούς και καλά μελετημένου συστήματος παραγωγής και διάθεσης της ουσίας, ώστε να αποτρέπεται η εκτροπή της, σε περίπτωση νομιμοποίησή της για ιατρικούς σκοπούς.
Η Επιτροπή αναφέρει ότι η ευελιξία που προσφέρουν οι διεθνείς Συμβάσεις για τον έλεγχο των ναρκωτικών στα κράτη «έχει τα όριά της και δεν εκτείνεται μέχρι τη ρύθμιση της χρήσης κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς» και παραθέτει στοιχεία από πολιτείες των ΗΠΑ που νομιμοποίησαν τη χρήση κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς, τα οποία δείχνουν αύξηση της χρήσης της ουσίας.
Χώροι εποπτευόμενης χρήσης
Η Επιτροπή επαναλαμβάνει ότι οι «χώροι χρήσης ναρκωτικών» πρέπει να λειτουργούν με βάση ένα πλαίσιο μείωσης της ζήτησης, να μην ενθαρρύνουν τη χρήση ή τη διακίνηση και να οδηγούν σε θεραπεία, απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη, χωρίς να υποκαθιστούν αυτού του τύπου τις αναγκαίες παρεμβάσεις.
Οι συστάσεις της Επιτροπής προς τις κυβερνήσεις των χωρών είναι να στρέψουν το ενδιαφέρον τους προς τις ειδικές ομάδες γυναικών είπε ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής κος Μπαρδάνης, αλλά και να ενσωματώσουν τη διάσταση του φύλου στην πρόληψη και θεραπεία της εξάρτησης για τις γυναίκες, μέσα από:
- Αντιμετώπιση του στίγματος που συνοδεύει τη γυναικεία χρήση και εξάρτηση.
- Συλλογή δεδομένων ανά φύλο σχετικά με τη χρήση και τη θεραπεία για τον καλύτερο σχεδιασμό πολιτικών και προγραμμάτων.
- Τη διάθεση επαρκούς χρηματοδότησης για την πρόληψη και τη θεραπεία της χρήσης στις γυναίκες.
- Την παροχή ειδικά σχεδιασμένης, ερευνητικά τεκμηριωμένης και εύκολα προσβάσιμης υποστήριξης για τις εξαρτημένες γυναίκες. Τα θεραπευτικά προγράμματα πρέπει να είναι σε θέση να εγγυηθούν την προσωπική ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα, προβλέποντας χώρους και υπηρεσίες αποκλειστικά για τις γυναίκες, ιδίως όσες εκδίδονται ή έχουν υποστεί βία. Απαιτείται επίσης πρόσθετη υποστήριξη για ειδικές ομάδες γυναικών, όπως οι εκδιδόμενες, οι έγκυες και τα θύματα βίας, και ειδικά εκπαιδευμένη διεπιστημονική ομάδα προσωπικού.
- Εξειδικευμένες στρατηγικές, καθώς και μέτρα για την πρόληψη της υποτροπής για την πρόληψη της βλάβης στις κρατούμενες και τα παιδιά τους από τον εγκλεισμό. Συνεργασία μεταξύ δικαστικών και υγειονομικών αρχών για να εξασφαλιστούν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των γυναικών που είναι χρήστριες και εμπλέκονται με τον νόμο.
Ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ κος Βασίλης Γκιτάκος μιλώντας σχετικά με τις νεότερες εξελίξεις που συνθέτουν σήμερα την εικόνα των ναρκωτικών σε παγκόσμιο επίπεδο ανέφερε τα εξής :
Η Αφρική εκτός από κόμβος διακίνησης εξελίσσεται όλο και περισσότερο σε καταναλωτή και τελικό προορισμό για όλα τα είδη ναρκωτικών. Η κάνναβη παραμένει η κύρια ουσία χρήσης στην ήπειρο και η ουσία για την οποία ζητούν θεραπεία οι περισσότεροι χρήστες ναρκωτικών. Η προσβασιμότητα και η διαθεσιμότητα ναρκωτικών φαρμάκων και ψυχοτρόπων ουσιών για ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς παραμένει πρόβλημα για την Αφρική.
Στην Κεντρική Αμερική αυξάνεται η εγκληματική δράση που σχετίζεται με τη διακίνηση ναρκωτικών. Το 2014 το 87% της κοκαΐνης που εισήλθε στις Ηνωμένες Πολιτείες διακινήθηκε μέσω της Κεντρικής Αμερικής και του Μεξικού.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα η αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση οι οποίοι σχεδόν διπλασιάστηκαν κατά τη διετία 2013-2014. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ο αριθμός των ανθρώπων που ανέφεραν χρήση ηρωίνης στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν τριπλασιάστηκε από το 2007 μέχρι το 2014. Τα οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης και των συνταγογραφούμενων παυσίπονων σκότωσαν περισσότερους από 28.000 ανθρώπους από τους 47.000 και πλέον που πέθαναν από υπερβολική δόση το 2014.
Στη Νότια Αμερική συνεχίζεται η παράνομη καλλιέργεια θάμνων κόκας, οπιούχου παπαρούνας και κάνναβης ενώ το 2015 συνεχίστηκε η αύξηση της χρήσης συνθετικών ουσιών μεταξύ των νέων.
Στην Ασία οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή περιορίζουν τις προσπάθειες ελέγχου των ναρκωτικών. Οι μεγάλης κλίμακας μεταναστευτικές ροές και η αυξημένη χρήση και διακίνηση ουσιών στην περιοχή εντείνουν τα προβλήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν. Η παραγωγή παράνομου οπίου στο Αφγανιστάν είναι και πάλι σε άνοδο. Η Επιτροπή ζητά από τις συνεργαζόμενες κυβερνήσεις και τη διεθνή κοινότητα να διατηρήσουν σταθερή την υποστήριξή τους στις προσπάθειες ελέγχου των ναρκωτικών στη χώρα λόγω των δεινών προβλημάτων ασφάλειας που αντιμετωπίζει.
ΕΥΡΩΠΗ
Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περισσότερο από το ένα τέταρτο των ανθρώπων ηλικίας μεταξύ 15 και 64 ετών έχουν κάνει χρήση παράνομων ουσιών τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, με την κάνναβη να είναι η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης. Η κάνναβη είναι και η πιο συχνά αναφερόμενη κύρια ουσία χρήσης από όσους εισάγονται πρώτη φορά σε θεραπεία, και η δεύτερη πιο συχνά αναφερόμενη στο σύνολο των εισαγωγών σε θεραπεία. Εκτιμάται ότι 51,5 εκατομμύρια ενήλικοι άνδρες και 32,4 εκατομμύρια ενήλικες γυναίκες έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (24,8%). Εκτιμάται ότι το 1% των ανθρώπων μεταξύ 15 και 64 ετών κάνουν καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή χρήση κάνναβης.
Η ηρωίνη είναι το πιο διαδομένο οπιοειδές, ωστόσο πρόβλημα αποτελεί και η κατάχρηση και μιας σειράς συνθετικών οπιοειδών, όπως η μεθαδόνη, η βουπρενορφίνη και η φεντανύλη. Το 2016 το UNODC ανέφερε ότι η χρήση οπιοειδών παραμένει αιτία σημαντικής ανησυχίας, ιδιαίτερα στην Ανατολική και τη Νότια Ευρώπη, με περισσότερο από το 70% όλων των ασθενών στα θεραπευτικά κέντρα να λαμβάνουν θεραπεία για χρήση οπιούχων.
Στην Αυστραλία σημειώθηκε αύξηση των κατασχέσεων παράνομων ουσιών, ενώ η κάνναβη είναι στην Ωκεανία η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης.
