ΦΡΑΝΤΣ ΜΕΣΜΕΡ

Franz Mesmer
04-03-2021

O Φραντς Άντον Μέσμερ (23 Μαΐου 1734 – 5 Μαρτίου 1815) ήταν Γερμανός ιατρός, του οποίου το σύστημα θεραπευτικής ήταν ο πρόδρομος της σύγχρονης πρακτικής του υπνωτισμού.

Ο Μέσμερ έχοντας εντρυφήσει στην αστρονομία για μεγάλο διάστημα, υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι η Σελήνη και οι πλανήτες επηρεάζουν τη λειτουργία των μαγνητικών ρευστών του ανθρώπου και καθορίζουν την υγεία του.

Στους υγιείς οργανισμούς η κυκλοφορία των μαγνητικών ρευστών είναι ισορροπημένη και ομαλή, ενώ στους ασθενείς διαταράσσεται. Στη θεωρία του, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει μυστηριώδη δύναμη, στην οποία παλαιότερα αποδίδονταν τα φαινόμενα που εξηγούνται με τον υπνωτισμό. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, υπάρχει μια φυσική ενεργητική αλληλεπίδραση μεταξύ όλων των έμψυχων και άψυχων αντικειμένων, την οποία ονόμασε ζωικό μαγνητισμό (animal magnetism). Η ονομασία «ζωικός μαγνητισμός» είναι ο όρος που χρησιμοποίησε ο Μέσμερ για να περιγράψει το λεπτό μαγνητικό ρευστό του Σύμπαντος, που περνάει μέσα απ΄ όλα τα άψυχα και έμψυχα δημιουργήματα μέσα στο Σύμπαν, ένα ρευστό που αποκαλείται και “παγκόσμια δύναμη της ζωής”. Η θεωρία προσέλκυσε πολλούς θιασώτες κατά την περίοδο 1780 έως 1850, και συνέχισε να έχει κάποια επιρροή μέχρι το τέλος του αιώνα.

Το 1843, ο Σκωτσέζος παθολόγος James Braid πρότεινε τον όρο ύπνωση αναφερόμενο σε μια πρακτική που προέρχεται από το «ζωικό μαγνητισμό». Σήμερα, η έννοια του μεσμερισμού έχει ταυτιστεί με τον υπνωτισμό. 

Το 1775, ο Μέσμερ αναθεώρησε τη θεωρία περί «ζωικής βαρύτητας» σε «μαγνητισμό των ζώων», σύμφωνα με την οποία, το αόρατο υγρό στο σώμα ενεργεί σύμφωνα με τους νόμους του μαγνητισμού. Σύμφωνα με το Μέσμερ, ο «ζωικός μαγνητισμός» θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί από οποιοδήποτε μαγνητισμένο αντικείμενο και να χειραγωγηθεί από οποιοδήποτε εκπαιδευμένο άτομο. Νόσος θεωρήθηκε το αποτέλεσμα των «εμποδίων» στην ροή του ρευστού μέσω του σώματος, και αυτά τα εμπόδια θα μπορούσαν να εξαλειφθούν μετά από μια διαδικασία «κρίσεων» (καταστάσεις έκστασης που συχνά κατέληγαν σε παραλήρημα ή σπασμούς) προκειμένου να αποκατασταθεί η αρμονία της προσωπικής ροής του ρευστού αυτού. Ο Μέσμερ επινόησε διάφορες θεραπευτικές θεραπείες, προκειμένου να επιτευχθεί αρμονική ροή ρευστού, και σε πολλές από αυτές τις θεραπείες ήταν δυναμική και μάλλον δραματική η προσωπική του συμμετοχή. 

Αφού επικρίθηκε από Βιενέζους γιατρούς ( φυσιοθεραπευτές) για απάτη, ο Μέσμερ έφυγε από την Αυστρία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1778. Εκεί συνέχισε να απολαμβάνει μια ιδιαίτερα προσοδοφόρα πρακτική αλλά και πάλι προσέλκυσε τον ανταγωνισμό από το ιατρικό επάγγελμα.