Κατεπείγουσα εγκύκλιος της γ.γ. Δημόσιας Υγείας

26-12-2016

«Επανεκκίνηση» του αντιφυματικού εμβολιασμού στη χώρα μας ζητά με κατεπείγουσα εγκύκλιο η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας κ. Χριστίνα Παπανικολάου. Καλεί μάλιστα τις αρμόδιες υπηρεσίες να προχωρήσουν άμεσα στον προγραμματισμό αντιφυματικού εμβολιασμού των μαθητών της Α΄ Δημοτικού  όλων των σχολείων της χώρας (Δημόσιων και Ιδιωτικών).

Όπως αναφέρεται, η φυματίωση – σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας 2014 – κατατάσσεται ως η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από μια κοινή μολυσματική νόσο μετά τον ιό του ΑΙDS (HIV).

Το 2013, εκτιμάται ότι περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι ανέπτυξαν φυματίωση και 1,5 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο. Ο στόχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι η μείωση σε ποσοστό 95% της θνησιμότητας από φυματίωση  το 2035 σε όλο  τον κόσμο και η μείωση σε ποσοστό 90% εμφάνισης της νόσου. Ο στόχος αυτός για να μπορέσει να επιτευχθεί θα πρέπει να υπάρξει ταχύτερη και εγκυρότερη πρόληψη, καθώς και βελτιστοποίηση της  χρήσης  των  υφιστάμενων  τεχνολογιών  για  την πρόληψη της φυματίωσης, σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Στην εγκύκλιο, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι η φυματίωση είναι υποχρεωτικώς δηλούμενο νόσημα και «η έγκαιρη δήλωση των κρουσμάτων φυματίωσης προς τις Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειακών Ενοτήτων και προς το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης του ΚΕΕΛΠΝΟ είναι ιδιαίτερα σημαντική, και γίνεται εντός εβδομάδας από την διάγνωση είτε από τους κλινικούς είτε από τους εργαστηριακούς γιατρούς με το Δελτίο Δήλωσης Κρούσματος Φυματίωσης, το οποίο έχει αποσταλεί σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας.

Ο αντιφυματικός εμβολιασμός BCG γίνεται στην ηλικία των 6 ετών, αφού προηγουμένως γίνει έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux. 

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΣ – ΟΜΑΔΕΣ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

  • Συνιστάται μαζικός προληπτικός έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux  στις ηλικίες 12-15 μηνών, 4 έως 6 ετών (πριν τον εμβολιασμό με BCG) και στην ηλικία 11 έως 12 ετών στα ανεμβολίαστα παιδιά (όταν γίνεται η εκτίμηση της εμβολιαστικής τους κάλυψης).
  • Για όσα παιδιά δεν εμβολιάσθηκαν για διάφορους λόγους στη συνιστώμενη ηλικία ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει μέχρι την ηλικία των 12 ετών. Πρέπει να γίνεται κάθε προσπάθεια ο εμβολιασμός να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.
  • Έλεγχος της Mantoux μετά τον εμβολιασμό για πιστοποίηση της θετικοποίησής της δε συνιστάται.
  • Επιπλέον, όσοι υγιείς ενήλικες απαιτείται για συγκεκριμένους λόγους να εμβολιασθούν, μπορούν με ασφάλεια να το κάνουν (ο εμβολιασμός με BCG γίνεται ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας χωρίς ιατρικές αντενδείξεις), εφόσον προηγηθεί έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux.
  • Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί κυρίως στον εμβολιασμό των παιδιών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου όπως:
  • Μετανάστες από χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη ενδημικότητας
  • Αθίγγανοι και άλλες πληθυσμιακές ομάδες που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης
  • Παιδιά με  Mantoux  (-), στην οικογένεια των οποίων υπάρχει άτομο με φυματίωση (θετικά πτύελα)
  • Νεογνά μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό  HIV  (όχι βρέφη που έχουν παρουσιάσει ήδη συμπτωματολογία βρεφικού AIDS)
  • Νεογνά, στο άμεσο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με φυματίωση  ή νεογνά πληθυσμιακών ομάδων με υψηλό δείκτη διαμόλυνσης  (εμβολιάζονται κατά τη γέννηση), σχετικό (5).

 

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Αναφορικά με τον έλεγχο των εκπαιδευτικών, στην εγκύκλιο επισημαίνεται ότι, είναι απαραίτητη η ακτινογραφία θώρακος (αν δεν υπάρχει ιατρική αντένδειξη) και η δερμοαντίδραση (mantoux) κατά την πρόσληψή τους και στη συνέχεια ανά πενταετία. Στην περίπτωση που κατά το μεσοδιάστημα εμφανιστεί επίμονος βήχας, ο οποίος διαρκεί περισσότερο από ένα μήνα, πέραν της κλινικής εξέτασης, πρέπει να γίνεται έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος. Αν υπάρχουν ακτινολογικά ευρήματα, επιβάλλεται περαιτέρω έλεγχος του εκπαιδευτικού και έλεγχος του ευρύτερου κοινωνικού και ιδιαίτερα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

Τα εμβολιαστικά συνεργεία, τα οποία συγκροτούνται από το Γενικό Δ/ντη Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας  της κάθε Περιφέρειας, αποτελούνται, ανάλογα με την ηλικία του πληθυσμού στόχου, από Παιδιάτρους ή Παθολόγους ή Πνευμονολόγους ή  Γενικούς Ιατρούς ή άλλους  ιατρούς ελλείψει των προαναφερομένων ειδικοτήτων και  Επισκέπτες Υγείας.  (ελλείψει  των τελευταίων Νοσηλευτές). Για το σκοπό αυτό  συνεργάζεται με τον Διοικητή της αντίστοιχης Υγειονομικής Περιφέρειας καθώς και με τις υπόλοιπες υφιστάμενες κρατικές, υγειονομικές δομές κάθε Περιφερειακής Ενότητας που μπορούν να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα. Ελλείψει ιατρών δημοσίων φορέων, στα εμβολιαστικά συνεργεία δύνανται να συμμετέχουν και ιδιώτες ιατροί ως εθελοντές.

Το εμβολιαστικό συνεργείο θα πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένο τόσο ως προς την τεχνική διενέργειας της δερμοαντίδρασης Mantoux και την ανάγνωσή της όσο και ως προς την τεχνική  διενέργειας του αντιφυματικού εμβολιασμού (BCG). Τόσο η δερμοαντίδραση Mantoux όσο και ο αντιφυματικός εμβολιασμός (BCG) θα πρέπει να διενεργείται καθαρά ενδοδερμικά. Σε παιδιά άνω του ενός (1) έτους και σε ενήλικες η δόση του εμβολίου είναι 0,1ml. Σε βρέφη κάτω του ενός (1) έτους η δόση είναι 0,05ml.

  • Εμβολιασμός θα διενεργείται στα Εμβολιαστικά Κέντρα της χώρας σε όλα τα παιδιά (ανεξαιρέτως ασφαλιστικής κάλυψης ή μη), αφού βεβαίως προηγουμένως γίνει έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux.
  • Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον προγραμματισμό αντιφυματικού εμβολιασμού των μαθητών της Α΄ Δημοτικού  όλων των σχολείων της χώρας (Δημόσιων και Ιδιωτικών).
  • Τα εμβολιαστικά συνεργεία οφείλουν: 
  • Να αναγράφουν στο Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού το αποτέλεσμα της δερμοαντίδρασης Mantoux και τον εμβολιασμό. 
  • Σε περίπτωση θετικής δερμοαντίδρασης Mantoux, να ενημερώνουν τους γονείς για την αναγκαιότητα ιατρικής εξέτασης του παιδιού για διερεύνηση φυματίωσης. 
  • Να παραπέμπουν τους ενήλικες με θετική δερμοαντίδραση για ιατρική εξέταση διερεύνησης φυματίωσης.
  • Παράλληλα, να  ενημερώνουν εγγράφως και με εμπιστευτική διαδικασία τον Προϊστάμενο της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της οικείας Περιφερειακής Ενότητας σχετικά με τα παιδιά και τους ενήλικες που παραπέμπονται για ιατρική εξέταση διερεύνησης φυματίωσης.


ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΦΥΜΑΤΙΚΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ

Όλα τα Εμβολιαστικά Κέντρα της χώρας (οι Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειακών Ενοτήτων, οι Δήμοι, τα Κέντρα Υγείας, τα Νοσηλευτικά Ιδρύματα, τα λειτουργούντα Αντιφυματικά Κέντρα, τα Ιατροκοινωνικά Κέντρα, οι Ασφαλιστικοί Φορείς κ.ά. ) πρέπει να  δραστηριοποιηθούν προς την κατεύθυνση της έγκαιρης ανίχνευσης της φυματίωσης (κυρίως στις ομάδες αυξημένου κινδύνου που αναφέρθηκαν, στο προσωπικό υγειονομικών, εκπαιδευτικών και άλλων φορέων καθώς και στο προσωπικό και τους κρατούμενους  φυλακών, και κέντρων κράτησης που μπορεί να είναι πηγές διασποράς της νόσου).

Οι Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειακών Ενοτήτων υποχρεούνται να εφοδιάζουν δωρεάν με τις απαραίτητες ποσότητες φυματίνης και  BCG  που έχουν προμηθευτεί από το Υπουργείο Υγείας, όλα τα Εμβολιαστικά Κέντρα που συμμετέχουν στη διενέργεια του αντιφυματικού εμβολιασμού, εκτός των ασκούντων ελεύθερο επάγγελμα παιδιάτρων, οι οποίοι μπορούν να προμηθεύονται τη φυματίνη καθώς και το εμβόλιο BCG από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ. 

Τα Αντιφυματικά Ιατρεία όλης της χώρας οφείλουν να εξετάζουν άμεσα και κατά προτεραιότητα τα άτομα που παραπέμπονται για διερεύνηση φυματίωσης στο πλαίσιο της παρούσης εγκυκλίου.

Η  Δ/νση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας πρέπει να παρακολουθεί αρμοδίως την εξέλιξη των παραπομπών και να λαμβάνει όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας.

Κατά τις παραπάνω διαδικασίες πρέπει να τηρούνται οι διατάξεις περί  προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και τα στοιχεία να διακινούνται με εμπιστευτική διαδικασία. 

Επισημαίνεται ότι, ο συντονισμός του αντιφυματικού αγώνα και η προσυνεννόηση με τους εμπλεκόμενους φορείς θα γίνεται από τη Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας της εκάστοτε Περιφέρειας.

Στο πλαίσιο αυτό ο Γενικός Διευθυντής Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας:

  • Καταγράφει τους εμπλεκόμενους φορείς που δραστηριοποιούνται στον «Αντιφυματικό Αγώνα».
  • Προσδιορίζει τους πληθυσμούς στόχους του Προγράμματος.
  • Εκπονεί ετήσιο αναλυτικό Πρόγραμμα ανά Περιφέρεια εξειδικεύοντάς το ανά Περιφερειακή Ενότητα. 
  • Συγκροτεί ειδικά συνεργεία ανά Περιφερειακή Ενότητα.
  • Εποπτεύει την εφαρμογή της Εγκυκλίου και του Προγράμματος και ιδιαιτέρως μεριμνά για την κάλυψη όλων των πληθυσμών στόχων.
  • Στο τέλος του Προγράμματος αποστέλλει στη Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας συνολική ετήσια έκθεση με αναλυτικά όλα τα πεπραγμένα του Προγράμματος.