Για την ανάγκη του επαρκούς αερισμού των χώρων και τη σημασία της χρήσης εξαερισμού και κλιματισμού, προκειμένου να περιοριστεί ο κίνδυνος μετάδοσης του κορονοϊού σε δημόσια κτίρια, μιλούν καθηγητές του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).
Παρουσιάζοντας τα πιο πρόσφατα δεδομένα, οι κύριοι Βασιλική Μπενέτου (Ιατρική Σχολή), Δημήτριος Παρασκευής (Ιατρική Σχολή), Νίκος Θωμαΐδης (Τμήμα Χημείας), Μιχάλης Βραχόπουλος (Γενικό Τμήμα) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), τονίζουν ότι ο συγχρωτισμός των ατόμων σε κλειστούς χώρους χωρίς επαρκή ανανέωση του αέρα, αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων που μεταδίδονται από άτομο σε άτομο με σταγονίδια μέσω του αναπνευστικού συστήματος.
Επομένως, υπογραμμίζουν, ο επαρκής αερισμός και η ανανέωση του αέρα των εσωτερικών χώρων με φρέσκο αέρα αποτελεί βασικό μέτρο για τη μείωση της μετάδοσης των νοσημάτων αυτών και την εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής στο εσωτερικό των κτιρίων.
Συγκεκριμένα, παρακάτω παρατίθενται μερικά σημαντικά στοιχεία σε σχέση με τον κορονοϊό και τη μετάδοσή του:
- Ο κίνδυνος μετάδοσης μέσω του αέρα είναι μεγαλύτερος όταν οι λοιμογόνοι μικροοργανισμοί μεταδίδονται μέσω μικρών σταγονιδίων, σε σύγκριση με τη μετάδοση μέσω μεγάλων σταγονιδίων. Τα μικρά σταγονίδια παραμένουν για πολλή ώρα στον αέρα και μπορούν να μεταφερθούν σε μακρινές αποστάσεις, ενώ τα μεγάλα σταγονίδια πέφτουν σύντομα και σε κοντινή απόσταση, ένα με δύο μέτρα, γύρω από το μολυσμένο άτομο.
- Με βάση τα όσα είναι γνωστά μέχρι στιγμής, ο ιός SARS-CoV-2 μεταδίδεται κυρίως μέσω μεγάλων σταγονιδίων. Για αυτό τον λόγο και έχει καθοριστεί η απόσταση των 1,5-2 μέτρων που πρέπει να τηρείται μεταξύ των ατόμων.
- Σε ειδικές περιπτώσεις πάντως, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω μικρών σταγονιδίων, όπως συμβαίνει, κατά κανόνα, με ειδικούς χειρισμούς (π.χ., αναρρόφηση, διασωλήνωση) σε μονάδες παροχής υγείας. Σημειωτέον ότι οι τρόποι μετάδοσης του ιού διερευνώνται συνεχώς και η αερογενής μετάδοση (μέσω μικρών σταγονιδίων) και σε άλλες περιπτώσεις, δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς.
- Σύμφωνα με μελέτη για τον υπολογισμό του χρόνου επιβίωσης του κορονοϊού στον αέρα, ο ιός επιβιώνει μέχρι τρεις ώρες. Εντούτοις, άλλες μελέτες από χώρους νοσηλείας συμπτωματικών με COVID-19 ασθενών, δεν ανίχνευσαν το RNA του ιού στον αέρα. Να σημειωθεί ότι η απομόνωση του RNA του ιού σε δείγματα αέρα, μέσω της μεθόδου PCR, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο ιός είναι μολυσματικός.
- Εν τω μεταξύ, μελέτη σε κλιματιζόμενο εστιατόριο στην Κίνα έδειξε ότι η μετάδοση σταγονιδίων του ιού μεταξύ των συνδαιτυμόνων από μολυσμένο άτομο διευκολύνθηκε από την κατεύθυνση της ροής του αέρα του κλιματιστικού.
Μεταδίδεται ο κορονοϊός μέσω των κλιματιστικών;
Σε ό,τι αφορά, ειδικότερα, τον πιθανό κίνδυνο μετάδοσης του κορονοϊού μέσω των κλιματιστικών (μέσω ψύξης ή θέρμανσης) και των συστημάτων εξαερισμού των κτιρίων, πιθανολογείται ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί με τους εξής μηχανισμούς:
- Με τη μηχανική μεταφορά των μολυσμένων σταγονιδίων σε μεγαλύτερες αποστάσεις από το αναμενόμενο (δηλαδή πιο μακριά από τα 1,5-2 μέτρα), λόγω των ροών του αέρα που μπορεί να προκαλέσει το κλιματιστικό μέσα στα δωμάτια.
- Με την ανακυκλοφορία του μολυσμένου αέρα του εσωτερικού χώρου μέσα από το κλιματιστικό, εφόσον αυτός ο αέρας δεν ανανεώνεται.
- Με τη μεταφορά των σταγονιδίων μέσω των αεραγωγών των συστημάτων εξαερισμού.
- Με την επανείσοδο του αέρα από τους αεραγωγούς απαγωγής του εσωτερικού αέρα, στους αεραγωγούς προσαγωγής του φρέσκου αέρα, σε συστήματα εξαερισμού (εφόσον οι έξοδοί τους βρίσκονται κοντά ο ένας στον άλλο ή μέσω ενδιάμεσων μεταξύ τους διαρροών).
Συστάσεις για τα κλιματιστικά στα δημόσια κτίρια
Οι βασικές συστάσεις που αφορούν τον αερισμό και τη χρήση των συστημάτων εξαερισμού-κλιματισμού των δημοσίων κτιρίων είναι οι εξής:
- Εξασφάλιση του φυσικού αερισμού των εσωτερικών χώρων με φρέσκο εξωτερικό αέρα, όσο συχνότερα γίνεται.
- Όλες οι κεντρικές κλιματιστικές μονάδες που χρησιμοποιούν ανακυκλοφορία του αέρα, θα πρέπει να ρυθμιστούν ώστε να αυξηθεί το ποσοστό της παροχής φρέσκου εξωτερικού αέρα (σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό, ιδανικά σε ποσοστό 100%). Η ανακυκλοφορία του εσωτερικού αέρα χωρίς την παροχή εξωτερικού, πρέπει να αποφευχθεί, καθώς μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του κινδύνου μετάδοσης του ιού. Επιπλέον, οι μονάδες αυτές συνιστάται να τίθενται σε συνεχή λειτουργία 24 ώρες το 24ωρο όλες τις μέρες της εβδομάδας, ακόμα και όταν το τμήμα που τροφοδοτούν δεν λειτουργεί. Προσοχή πρέπει να δίνεται ώστε οι έξοδοι των αεραγωγών απόρριψης να απέχουν όσο το δυνατόν περισσότερο από τα σημεία αναρρόφησης του φρέσκου αέρα.
- Να αυξηθεί ο χρόνος λειτουργίας του εξαερισμού σε κτίρια που διαθέτουν μηχανικό εξαερισμό. Συνίσταται συνεχής λειτουργία τις νύχτες, τις αργίες και τα Σαββατοκύριακα (σε χαμηλότερες ωστόσο ταχύτητες). Η ταχύτητα εξαερισμού θα πρέπει να επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα δύο ώρες πριν την προσέλευση του προσωπικού και να μειώνεται δύο ώρες μετά την αποχώρησή του.
- Δεν συνίσταται αλλαγή στις ρυθμίσεις θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας. Ο ιός φαίνεται να είναι αρκετά ανθεκτικός στις αποδεκτές από τον άνθρωπο τιμές θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας σε χώρους διαβίωσης.
- Μονάδες κλιματιστικών, τύπου fan coil (FCU) ή διμερούς τύπου (split units), όταν είναι εφικτό, να μη λειτουργούν. Όταν δεν είναι εφικτό, να τίθενται σε συνεχή λειτουργία 24/7 με παράλληλη παροχή φυσικού αερισμού.
- Είναι σημαντική η σωστή εγκατάσταση, η τακτική συντήρηση και ανανέωση των φίλτρων των κλιματιστικών, σύμφωνα με τον κατασκευαστή και το ενδεδειγμένο πρόγραμμα συντήρησης. Ωστόσο, η αυξημένη λειτουργία των κλιματιστικών κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες, ενδέχεται να απαιτήσει συχνότερη συντήρηση. Οι τακτικές εργασίες συντήρησης, καθαρισμού και αντικατάστασης φίλτρων θα πρέπει να εκτελούνται από εξειδικευμένο προσωπικό λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης και της προστασίας του αναπνευστικού συστήματος με μάσκα.
Επίσης, συστήνονται τα εξής:
- Να υπάρχει μέριμνα για τον επαρκή αερισμό στις τουαλέτες. Όταν υπάρχει εξαερισμός, συνίσταται να λειτουργεί συνέχεια, ενώ όταν δεν υπάρχει, συνίσταται ο συνεχής φυσικός αερισμός με ανοιχτό παράθυρο.
- Όποτε είναι εφικτό και το επιτρέπουν οι συνθήκες υγιεινής των χώρων, το καπάκι της τουαλέτας να είναι κλειστό όταν χρησιμοποιείται το καζανάκι.
