ΚΟΝΣΤΑΝΤΙΝ ΦΟΝ ΙΚΟΝΟΜΟΥ

Constantin Freiherr von Economo
20-08-2021

Ο Κονσταντίν φον Ικόνομου (21 Αυγούστου 1876 – 21 Οκτωβρίου 1931) ήταν Αυστριακός βαρώνος ελληνικής καταγωγής, πρωτοπόρος ψυχίατρος, νευρολόγος αλλά και από τους πρώτους πιλότους. Είναι κυρίως γνωστός για την ανακάλυψη της ληθαργικής εγκεφαλίτιδας και τη δημιουργία λεπτομερούς χάρτη κυτταροαρχιτεκτονικής του εγκεφαλικού φλοιού.

Στα 14 του έπεσε στα χέρια του το βιβλίο Genio e follia (1864) του Cesare Lombroso, που του ενέπνευσε την αγάπη για την Ιατρική αλλά και την επιθυμία να τη σπουδάσει. Στα 17 του, το 1893, πήγε στη Βιέννη ακολουθώντας την επιθυμία του πατέρα του για να σπουδάσει Μηχανική στο Πολυτεχνείο της πόλης, αλλά σε δυο χρόνια με δική του πρωτοβουλία άλλαξε κατεύθυνση κι ακολούθησε τελικά την Ιατρική. Η πρώτη του επιστημονική δημοσίευση το 1899 ονομαζόταν Περί της ανάπτυξης της υπόφυσης των πτηνών (Zur Entwicklung der Vogelhypophyse). Από το 1900 ως το 1903 εργάστηκε ως βοηθός του ονομαστού καθηγητή Ιατρικής Sigmund Exner και το 1901 απέκτησε το διδακτορικό του.

Κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών του από τις σπουδές ταξίδεψε το 1898-1899 για αρκετούς μήνες με τον αδερφό του Δημήτριο στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Ινδία, χάρη και στην οικονομική δυνατότητα που τους εξασφάλιζε η εμπορική δραστηριότητα του πατέρα τους Ιωάννη.

Ακολούθησε έπειτα διεθνείς σπουδές, ταξιδεύοντας το 1904 και 1905 σε Παρίσι, Νανσύ, Στρασβούργο και Μόναχο κοντά σε διακριμένους νευρολόγους, ιστολόγους και ψυχιάτρους, αποσπώντας άριστες κριτικές και συγγράφοντας επιστημονικά άρθρα.

Καριέρα στη Νευρολογία και Ψυχιατρική

Εργάστηκε αρχικά για μικρό διάστημα το 1905 στο Βερολίνο σε ψυχιατρική κλινική υπό την εποπτεία του ονομαστού νευρολόγου Theodor Ziehen. Έπειτα επέστρεψε στη Βιέννη κι εργάστηκε στην κλινική Ψυχιατρικής και Νευρολογίας του Julius Wagner-Jauregg στο Γενικό Νοσοκομείο της πόλης (Allgemeines Krankenhaus).
Το 1906 η οικογένειά του απέκτησε τίτλους ευγενείας από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ Α’ της Αυστροουγγαρίας κι ο ίδιος τον τίτλο του Βαρώνου (Freiherr). To 1913 τού απονεμήθηκε η έδρα του καθηγητή στην κλινική Ψυχιατρικής και Νευρολογίας.

Αεροναυπηγική και πιλότος στον πόλεμο

Από το 1907 ανέπτυξε ενδιαφέρον και τελικά μεγάλη αγάπη για την αεροναυπηγική. Αρχικά με μπαλόνια ζεστού αέρα κι έπειτα με τα πρώτα μονοθέσια ελικοφόρα, απέκτησε το 1912 ως πρώτος Αυστριακός διεθνές δίπλωμα πιλότου. Από το 1910 ως το 1926 ήταν πρόεδρος της Αερολέσχης Αυστρίας και πρόεδρος της επιτροπής αεροναυτιλίας (Luftfahrtsbehörde)του αυστριακού υπουργείου Μεταφορών και Συγκοινωνιών (Ministerium für Verkehr und Transport). Το ξέσπασμα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου διέκοψε τα σχέδιά του και του ζητήθηκε να υπηρετήσει στο μέτωπο, πρώτα για αναγνωριστικές πτήσεις στο ανατολικό μέτωπο εναντίον των Ρώσων, κι έπειτα το 1916 στο νότιο (Südtiroler Front) κατά των Ιταλών. Το ίδιο έτος όμως, μετά από παρέμβαση των γονιών του, επέστρεψε στη Βιέννη, όπου ανέλαβε τη θεραπεία βαριά τραυματισμένων στο κεφάλι ως στρατιωτικός γιατρός. Για πρώτη φορά εξέτασε ασθενείς με μία σπάνια εγκεφαλική φλεγμονή, που ονόμασε ληθαργική εγκεφαλίτιδα κι έκανε διεξοδικές έρευνες. Οι λεπτομερείς, ακριβείς περιγραφές που δημοσίευσε προκάλεσαν αίσθηση και τον έκαναν ευρύτερα γνωστό ανάμεσα στους συναδέλφους του διεθνώς.

Αποκορύφωμα της καριέρας του

Δημοσίευσε τα επόμενα χρόνια συνολικά περί τα 150 επιστημονικά άρθρα και βιβλία σε θέματα νευρολογίας, ψυχιατρικής, εγκεφαλικής δομής και θεραπείας ασθενών με νευρολογικές παθήσεις. Συνέβαλε στην ανακάλυψη, ονοματοδοσία, κατανόηση και θεραπεία τους, ειδικά στην ληθαργική εγκεφαλίτιδα (ασθένεια που σκότωσε πολλούς ως το 1927 αλλά δεν έχει δώσει ασθενείς από το 1940) και την ακριβή χαρτογράφηση σε κύτταρα του εγκεφαλικού φλοιού(cortex), κάτι που έφερε επανάσταση στις δυνατότητες των γιατρών της εποχής.