Λέπρα, ή αλλιώς νόσος του Χάνσεν, είναι η χρόνια λοιμώδης ασθένεια του ανθρώπου, που προκαλείται από τα μυκοβακτήρια Mycobacterium leprae και Mycobacterium lepromatosis.
Το μυκοβακτήριο της λέπρας ανακαλύφθηκε το 1873 από το Νορβηγό γιατρό Γκέρχαρντ Χάνσεν και απομονώθηκε από τον Άλμπερτ Νάισερ. Ως τότε πολλοί νόμιζαν ότι ήταν κληρονομική. Ο Χάνσεν συμπέρανε τη μολυσματικότητα της και έδειξε ότι ήταν δυνατόν να ελεγχθεί κάπως, αν οι πάσχοντες απομονώνονταν.
Τι είναι η λέπρα
Η λέπρα αναφέρεται συχνά κατ’ ευφημισμόν ως νόσος του Χάνσεν. Η λέπρα παραμορφώνει τα άτομα που πάσχουν αλλοιώνοντας το δέρμα τους, ενώ παρουσιάζονται και εξογκώματα. Επίσης μπορεί να απονεκρώσει τα νεύρα του δέρματος με αποτέλεσμα ο ασθενής να μη νιώθει τίποτα στα σημεία αυτά. Η λέπρα μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα κάθε ηλικίας κυρίως μεγαλύτερα των 3 ετών. Παρόλο που είναι πολύ παλιά ασθένεια ακόμα και στις μέρες μας ένας μεγάλος αριθμός ατόμων νοσεί από αυτή κυρίως σε χώρες της Αίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής. Υπολογίζεται ότι καθημερινά νοσούν περίπου 1000 άτομα.
Πώς μεταδίδεται η λέπρα
Η επώαση της νόσου είναι περίπου πέντε χρόνια (2-10 χρόνια), με περιπτώσεις ακόμα και 20 χρόνια επώασης.
Όπως γράφει η επίσημη Ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη λέπρα, «Ο μηχανισμός μετάδοσης της λέπρας είναι η παρατεταμένη στενή επαφή με πάσχοντα και η μετάδοση γίνεται κυρίως με τα ρινικά σταγονίδια»
Τα συμπτώματα
Διακρίνονται δυο βασικές μορφές λέπρας, η λεπρωματώδης και η νευρική, από τις οποίες η πιο βαριά και επικίνδυνη για το περιβάλλον είναι η λεπρωματώδης λέπρα που αναπτύσσεται στο δέρμα κυρίως στα άκρα και το πρόσωπο. Το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι η εμφάνιση μεμονωμένων κόκκινων κηλίδων στο δέρμα που μεγαλώνουν και εξαπλώνονται αργότερα σε όλο το σώμα. Ανάλογα με τον τύπο του δέρματος οι κηλίδες αυτές μπορεί να έχουν και άσπρο χρώμα. Η χροιά του δέρματος σε αυτά τα σημεία είναι διαφορετική παρουσιάζοντας διάφορες διηθήσεις. Τα μαλλιά σταδιακά γίνονται ξηρά και παρατηρείται πτώση των φρυδιών, των βλεφαρίδων και απώλεια τριχών σε άλλα μέρη του σώματος. Εμφανίζονται παραμορφώσεις στα χέρια, τα πόδια και το πρόσωπο. Μάλιστα στο πρόσωπο παρατηρείται πάχυνση των λοβίων που προκαλούν το φαινόμενο του “λεόντειου προσωπείου”. Άλλα συμπτώματα είναι η αιμορραγία ή συνεχής συμφόρηση της μύτης και η καταστροφή του ρινικού διαφράγματος.
Η νευρική μορφή λέπρας χαρακτηρίζεται από προσβολή των νεύρων που προκαλούν μυικές ατροφίες, τροφικές εξελκώσεις και βλάβες του δέρματος ανάλογες με την προηγούμενη μορφή. Λόγω της απονέκρωσης των νεύρων ο ασθενής δε νιώθει πόνο, κρύο ή ζέστη σε αυτά τα σημεία. Η αναισθησία αυτή μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς τους οποίους δεν αντιλαμβάνεται το άτομο και μπορεί να οδηγήσουν σε μολύνσεις ή και ακρωτηριασμούς αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Η λέπρα, αυτή καθεαυτή, γενικά δε θεωρείται θανατηφόρος ασθένεια. Ο θάνατος μπορεί να επέλθει από τις συνέπειες της νόσου, όπως μολύνσεις ή φυματίωση.
Θεραπεία
Παλιά η λέπρα ήταν αθεράπευτη. Η ιστορία της θεραπείας της είναι μεγάλη και κρατά αιώνες μέχρι την μεταπολεμική περίοδο και την εφεύρεση των αντιμικροβιακών. Από τον 14ο αιώνα και μέχρι την δεκαετία του ’40 αντιμετωπίζονταν με τη χορήγηση ελαίου υδνόκαρπου, μία τεχνική που κατέστησε αποτελεσματική το 1915 η χημικός Άλις Μπολ.
Τις τελευταίες δεκαετίες όμως με την πρόοδο της επιστήμης η ασθένεια στα πρώτα της στάδια είναι δυνατόν να υποχωρήσει, και σε όλες τις περιπτώσεις να βελτιωθεί η κατάσταση του ασθενούς. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι διάφορα αντιβιοτικά, που χορηγούνται σε δόσεις ανάλογα με το βάρος και την ηλικία του ασθενούς.
Το πρωτόκολλο θεραπείας της λέπρας της Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δίνει τις εξής οδηγίες θεραπείας:
- Λέπρα οφειλόμενη σε ένα στέλεχος (1-5 δερματικές βλάβες): Rifampicin + Dapsone γιά 6 μήνες
- Λέπρα οφειλόμενη σε πολλά στελέχη μικροβίων(>5 βλάβες δέρματος): Rifampicin + Clofazimine + Dapsone γιά 12 μήνες.
Οι συσκευασίες θεραπείας είναι μηνιαίες, και διαφορετικές για ενηλίκους και παιδιά. Καθοδηγούν εύκολα τον ασθενή να πάρει τα φάρμακα, άλλα που είναι για μια φορά το μήνα, και άλλα σε καθημερινή χορήγηση.
