Γιατί παχαίνουμε; Μήπως γιατί πίνουμε πολλά αναψυκτικά, γιατί τρώμε πολύ ζάχαρη και λίπη ή γιατί έχουμε αυξήσει τις ποσότητες του φαγητού; Όλες οι παραπάνω υποθέσεις φαίνεται να είναι σωστές και πολύ συχνά θα βρείτε γραφικές απεικονίσεις οι οποίες συσχετίζουν την αύξηση των επιπέδων παχυσαρκίας με λιγότερο υγιεινές συνήθειες . Για παράδειγμα στην απεικόνιση που έχει δημοσιευτεί στη γνωστή εφημερίδα Huffington Post της Αμερικής μπορείτε να δείτε πως μέσα στα χρόνια η κατανάλωση αναψυκτικών τύπου cola παρουσιάζει παράλληλη πορεία με την κλιμάκωση της παχυσαρκίας. Υπάρχει όμως ένας και μοναδικός υπαίτιος για την επιδημία του αυξανόμενου βάρους που παρατηρείται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες;
Ίσως μία απάντηση που θα ικανοποιούσε όλους όσους ψάχνουν να βρουν το κλειδί της ισορροπημένης διατροφής και της απώλειας βάρους είναι πως το περιβάλλον στο οποίο ζούμε μας παχαίνει. Από τους ανθρώπους των σπηλαίων που κυνηγούσαν το θήραμά τους, μέχρι την εποχή όπου δεν υπήρχαν θερμοκήπια και οι άνθρωποι έτρωγαν μόνο εποχιακά προϊόντα και τα χρόνια των παππούδων μας όπου τα εστιατόρια ήταν μία ξεχωριστή συνήθεια, σήμερα μιλάμε για σχεδόν καθημερινή κατανάλωση ενός ή περισσότερων γευμάτων μακριά από το σπίτι έχοντας πληθώρα επιλογών για το τι θα διαλέξουμε.
Το μαγείρεμα στο σπίτι θεωρείται από όλους ως ο πιο κλασσικός τρόπος εστίασης και γι αυτό η πλειοψηφία όσων τρώνε εκτός αισθάνονται απογοητευμένοι όταν κάποια στιγμή συνειδητοποιούν την ποιότητα των διατροφικών τους επιλογών. Όμως οι ανάγκες της εποχής οδηγούν όλο και περισσότερους να περνούν αρκετές ώρες στη δουλειά αφιερώνοντας κατά μέσο όρο μόλις 33 λεπτά την ημέρα στις δουλειές του σπιτιού και στο μαγείρεμα.
Γιατί έχει όμως σημασία να μαγειρεύει κανείς στο σπίτι; Πολύ απλά για να γνωρίζει τα υλικά τα οποία χρησιμοποιεί, να είναι σίγουρος πως δεν περιέχουν συντηρητικά και να επιλέγει συνειδητά να καταναλώσει ένα γεύμα το οποίο θα δώσει ενέργεια και συστατικά υψηλής θρεπτικής αξίας στον οργανισμό. Όσοι μαγειρεύουν στο σπίτι έχουν 2 με 4 φορές λιγότερες πιθανότητες να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ακριβώς διότι διαλέγουν προσεκτικά τις πρώτες ύλες αλλά και τις ποσότητες των τροφών που λαμβάνουν. Και εάν κανείς θέλει να μιλήσει με νούμερα, μία πρόσφατη μελέτη έδειξε πως όσοι τρώνε στο σπίτι καταναλώνουν 200 θερμίδες λιγότερες την ημέρα. Επιπλέον όσοι επιλέγουν την θαλπωρή της οικογενειακής εστίας για να φάνε είναι περισσότερο συνειδητοποιημένοι ως προς την αξία μίας ισορροπημένης διατροφής και τείνουν να καταναλώνουν μεγαλύτερο αριθμό φρούτων και λαχανικών.
Ο χρόνος είναι χρήμα και αυτό αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά στο πόσο χρόνο αφιερώνει ο καθένας από εμάς σε ημερήσια βάση για να ετοιμάσει ένα πλήρες γεύμα. Η επίδραση που φαίνεται πως έχει η εργασία στο μαγείρεμα είναι αξιοσημείωτη, καθώς η ευκολία γίνεται προτεραιότητα. Ένας άνθρωπος είναι μέρος τόσο του εργασιακού, όσο και του οικογενειακού περιβάλλοντος τα οποία συχνά έρχονται σε σύγκρουση. Το μαγείρεμα προϋποθέτει ένα ταξίδι στο σούπερ μάρκετ, την επιλογή των υλικών, την αποθήκευσή τους και τέλος τη προετοιμασία του γεύματος. Ο σύγχρονος εργαζόμενος όμως για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της δουλειάς του συχνά παρακάμπτει τα παραπάνω βήματα και καταφεύγει στην ευκολία του έτοιμου φαγητού. Άτομα τα οποία έχουν ευέλικτο εργασιακό ωράριο διαθέτουν και μεγαλύτερη ευελιξία στην οικογενειακή τους καθημερινότητα, έχοντας συνεπώς και περισσότερο χρόνο για να μαγειρέψουν.
Πιθανά όλα τα παραπάνω να σας ακούγονται σαν θεωρίες και να αναρωτιέστε πως από τα λόγια μπορείτε να περάσετε στην πράξη. Πως μπορείτε δηλαδή να ξεκλέψετε μερικά λεπτά μέσα στην ημέρα για να δημιουργήσετε ένα ωραίο γεύμα για εσάς και τους αγαπημένους σας.
Δημιουργείστε μία «συνήθεια», δηλαδή κάντε το μαγείρεμα μία ανάγκη που σας δημιουργείτε αυτόματα. Σίγουρα εάν ανήκετε στο 7% των ανθρώπων που δεν μπαίνουν ποτέ στην κουζίνα η συνήθεια αυτή δεν θα έρθει αμέσως, εάν όμως ανήκετε σε εκείνο το 79% που ευχαριστιούνται το μαγείρεμα φροντίστε να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας τους λόγους για τους οποίους είστε χαρούμενοι όταν φτιάχνετε το δικό σας γεύμα. Μπορείτε μάλιστα να κολλήσετε ένα χαρτί στο ψυγείο της κουζίνας που θα σας παρακινεί να μαγειρέψετε. Μήπως χαλαρώνετε; Μήπως αισθάνεστε πιο υγιείς; Μήπως είναι μία ευκαιρία να φάει όλη η οικογένεια μαζί ή να μοιραστείτε το φαγητό με φίλους; Σημειώστε τα δικά σας κίνητρα.
Εάν οργανωθείτε έχετε κάνει το πρώτο βήμα. Δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς ιδιαίτερο ταλέντο για να μαγειρέψει, το μόνο που χρειάζεται είναι να φροντίσει να προμηθευτεί απλά υλικά κατά την επίσκεψή του στο σούπερ μάρκετ. Η μαγική λίστα για τα ψώνια, όσο βαρετή και αν ακούγεται, θα σας λύσει τα χέρια. Εξάλλου χρησιμοποιώντας το κινητό σας τηλέφωνο δεν χρειάζεται να ψάχνετε για το χαρτάκι του σούπερ μάρκετ λίγα λεπτά πριν φύγετε από το σπίτι, ούτε θα υπάρχει η δικαιολογία πως το ξεχάσατε.
Μην αφήνετε τα πράγματα στην τύχη τους, ορίστε ποιά θα είναι εκείνη η στιγμή μέσα στην ημέρα που θα μαγειρέψετε. Εάν δεν προλαβαίνετε να ετοιμάσετε κάτι κάθε ημέρα μπορείτε να φτιάξετε μεγαλύτερες ποσότητες 2 ή 3 φαγητών το σαββατοκύριακο και να τα διατηρήσετε στο ψυγείο. Φαγητά με περισσότερο νερό και υγρασία τείνουν να συντηρούνται καλύτερα. Μπορείτε να φυλάξετε τα μαγειρευτά φαγητά μέχρι και 4 ημέρες στο ψυγείο, ενώ μέχρι 2 ημέρες το κρέας και το ψάρι.
Τέλος επειδή ο χρόνος είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στο μαγείρεμα χρειάζεται να ιεραρχήσετε τις ανάγκες σας και να αναδιοργανώσετε το πρόγραμμά σας για να βρείτε χρόνο να περάσετε στην κουζίνα. Ξυπνήστε 20 λεπτά νωρίτερα, ή βάλτε την τηλεόραση και το ραδιόφωνο στην κουζίνα για να χαζεύετε όσο θα μαγειρεύετε. Μετατρέψτε το μαγείρεμα σε μία δημιουργική απασχόληση για τα παιδιά σας και εθιστείτε στη νέα μανία των smartphones και των blogs που μπορούν να σας καθοδηγήσουν βήμα βήμα στη δημιουργία μίας ευφάνταστης συνταγής.
Στην Ελλάδα του σήμερα είναι άκρως ειρωνικό να μιλάμε την ίδια στιγμή για τον πολλαπλασιασμό των επιχειρήσεων εστίασης, αλλά και για τις δεκάδες εκπομπές μαγειρικής που κατακλύζουν την τηλεόραση. Και το ερώτημα φυσικά παραμένει: ζούμε για να τρώμε ή τρώμε για να τροφοδοτήσουμε τη ζωή μας με ενέργεια; Η τελική επιλογή είναι δική σας.
Ήβη Παπαϊωάννου
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Pablo Monsivais, Anju Aggarwal, Adam Drewnowski. Time Spent on Home Food Preparation and Indicators of Healthy Eating. American Journal of Preventive Medicine, 2014; DOI: 10.1016/j.amepre.2014.07.033
2. Laska MN1, Larson NI, Neumark-Sztainer D, Story M. Does involvement in food preparation track from adolescence to young adulthood and is it associated with better dietary quality? Findings from a 10-year longitudinal study. Public Health Nutr. 2012 Jul;15(7):1150-8. doi: 10.1017/S1368980011003004. Epub 2011 Nov 29.
3. Monsivais P1, Aggarwal A2, Drewnowski A2. . Time Spent on Home Food Preparation and Indicators of Healthy Eating. Am J Prev Med. 2014 Sep 9. pii: S0749-3797(14)00400-0. doi: 10.1016/j.amepre.2014.07.033. [Epub ahead of print]
